موضوع: صلاة المسافر (3)
تاریخ جلسه : ۱۳۹۴/۴/۱۴
شماره جلسه : ۵۰
چکیده درس
-
ادامه بررسی مسئله پنجم صلاة المسافر درباره شک در تحقق مسافت شرعی
-
بررسی یک سوال درباره وجوب یا عدم وجوب فحص و اختبار در شبهات موضوعیه
-
بررسی لزوم و عدم لزوم فحص در شبهات موضوعیه، ضمن دو مطلب
-
هشت مورد از موارد وجوب و سه مورد از موارد عدم وجوب فحص در شبهات موضوعیه نزد مشهور
-
بررسی اقوال فقها درباره فحص در شبهات موضوعیه، ضمن هشت قول
-
تبیین چند نکته درباره اولویت ادعیه در لیالی پر برکت قدر
دیگر جلسات
بسم الله الرّحمن الرّحيم
الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمد و آله الطاهرين
یادآوری: ادامه بررسی مسئله پنجم کتاب العروة الوثقی یا شک در تحقق مسافت شرعی و لزوم یا عدم لزوم فحص و اختبار در شبهات موضوعیه؛
بحث رسيد به اين مسئله که آيا در مورد کسي که شک در تحقق مسافت شرعي دارد و شبهه، شبهه موضوعيه است آيا اختبار لازم است يا لازم نيست؟ آيا فحص لازم است يا لازم نيست. يک کسي از وطنش يک مقداري راه را رفته، کيلومترها را رفته، نميداند که آيا مسافت شرعي محقق شد تا نماز قصر بر او واجب باشد يا مسافت شرعي محقق نشد آيا اينجا سؤال کردن از ديگران و تفحص واجب است يا واجب نيست؟عرض کرديم که مرحوم سيد(ره) در کتاب العروة الوثقی مي‌فرمايد «الاقوي وجوب الاختبار» است. عده زيادي مثل مرحوم امام خمینی(ره) مثل مرحوم آقاي بروجردي(ره)، اينها مي‌گويند احتياط در وجوب اختبار و وجوب سؤال است. برخي هم مثل مرحوم آقاي خوئي(ره) مي‌فرمايند که اقوي عدم وجوب الاختبار است.
بررسی یک سوال: آيا جريان اصول عمليه، در شبهات موضوعيه متوقف بر فحص است؟
خوب حالا اين مسئله ريشه‌اش برمي‌گردد به اينکه آيا در شبهات موضوعيه، فحص لازم است يا لازم نيست اين يک بحث خيلي مهمي است که اساساً آيا در شبهات موضوعيه فحص لازم است؟ خوب شما قبل از اينکه اصالة الطهاره را جاري کنيد، اصالة الحليه را جاري کنيد، اصالة البرائه را جاري کنيد، هر اصلي از اصول موضوعيه را بخواهيد جاري کنيد آيا جريان اصول عمليه، در شبهات موضوعيه متوقف است بر اينکه انسان اول فحص بکند يا اصلاً لازم نيست؟در اينجا يک کسي که يک مقدار راه را رفته، تا شک مي‌کند که آيا مسافت واقع شد يا نه، بگوييم آيا فحص لازم هست يا نيست؟ استصحاب مي‌کند عدم تحقق مسافت شرعيه را و بلافاصله با اين استصحاب، علم اجمالي او منحل مي‌شود. اگر گفتيم فحص لازم است يعني قبل الفحص اين استصحاب نمي‌تواند اين علم اجمالي را منحل کند، شما بايد اول فحص بکنيد، اگر اول فحص کرديد و به حالت شک باقي مانديد، استصحاب جاري کنيد استصحاب که جاري کرديد آنگاه علم اجمالي شما منحل خواهد شد. پس ببينيد اين مسئله فحص و عدم فحص، اين يک جنبه صناعي دارد. به عبارت دیگر:
در شبهات بدوی: عدم وجوب فحص، از باب تسهیل برای مکلفین است؛
حالا يک مواردي هست علم اجمالي نيست مواردي که اصلاً علم اجمالي نيست يک گوشتي جلوي ماست نمي‌دانيم حلال است يا حرام، اينجا امکان اينکه من سؤال کنم اين گوشت را چه کسي ذبح کرده و چه کسي ذبح نکرده، در شبهه موضوعيه دارم عرض مي‌کنم، امکانش هم وجود دارد. خب حالا آيا بيايم اصالة الحليه را جاري کنم؟ بگويم فحص لازم نيست. در شبهات بدوي، اين يک تسهيلي براي مکلف است که مکلف در شبهات بدويه، بلافاصله اصل جاري مي‌کند يک جائي شک داری نجس است يا طاهر، مي‌تواند از کسي که آنجا صاحبخانه است سؤال کند اما سؤال هم نمي‌کند اصالة الطهاره را جاري مي‌کند. در شبهات بدويه مجرّد يک تسهيلي است اگر گفتيم فحص لازم نيست.در شبهات مقرون به علم اجمالي؛
در شبهات مقرون به علم اجمالي اين اثر را دارد که اگر گفتيم فحص، لازم است قبل از فحص، اجراي اصل موجب انحلال علم اجمالي نمي‌‌شود؛ بعد از فحص، اجراي اصل موجب انحلال علم اجمالي مي‌شود.بررسی لزوم و عدم لزوم فحص در شبهات موضوعیه، ضمن دو مطلب؛
ببينيد اين زياد به گوش شما خورده که در شبهات موضوعيه فحص لازم نيست. اصل اين بحث را هم در خاتمه اصول عمليه که شرائط اصول را بيان مي‌کنند در علم اصول آنجا مطرح کردند. فقها هم يک مواردي را در فقه ذکر کردند. از يک طرف يک جمله اينچنيني معروف است که «فحص در شبهات موضوعيه لازم نيست» حالا بعضي‌ها گفتند اجماعي است بعضی ارسال مسلمات گرفتند، بعضي‌ها يک درجه آمدند پائين‌تر گفتند مشهور اين است.مطلب اول: تبیین هشت مورد از موارد وجوب فحص در شبهات موضوعیه؛
از طرف ديگر همين مشهوري که مي‌گويند فحص در شبهات موضوعيه لازم نيست يک مواردي را در شبهات موضوعيه گفتند فحص لازم است حالا خوب است به بعضي از اين موارد يک اشاره‌اي بکنم.مورد اول: مسئله شک در تحقق مسافت شرعی؛
يک موردش همين مورد مسافت هست مثل مرحوم سيد(ره) که موارد زيادي مي‌گويد فحص در شبهات موضوعيه لازم نيست اما اينجا که مي‌رسد مي‌گويد اگر کسي شک دارد که مسافت شرعي محقق شد يا نه، اقوي وجوب فحص و اختبار و سؤال است. اين يک مورد.مورد دوم: مسئله استطاعت در حج؛
فرع دوم در بحث استطاعت در حج است خوب اين مسئله را مردم زياد سؤال مي‌کنند. اگر يک کسي نميداند اموالي که دارد به اندازه استطاعت هست يا نيست اصلاً يک کسي نميداند که چقدر مال دارد يا مي‌داند چقدر مال دارد اما نميداند به اندازه مصرف حج هست يا نه. حالا اين مسئله‌اي که سيد(ره) در کتاب العروة الوثقی دارد اين است «إذا شکّ في مقدار ماله و أنّه وصل إلي حدّ الإستطاعه أو لا» نميداند اين مالش به اندازه‌اي که اين مستطيع باشد هست يا نيست. «هل يجب عليه الفحص ام لا؟» آيا بايد تفحص بکند؟ آيا بايد برود بررسي بکند ببيند چقدر پول دارد، مخارج حج به اندازه استطاعت هست يا نه؟ مي‌فرمايد «وجهان احوطُهما ذلک» اينجا احتياط مي‌کند مرحوم سيد(ره) مي‌فرمايد احوط اين است که بايد فحص بکند.در مسئله قصد مسافت مي‌گويد اقوي، اينجا مي‌گويد احوط. عده‌اي مثل خود مرحوم امام خمینی(ره) که در مسئله 20 کتاب تحرير الوسیله مي‌فرمايد: «لو شکّ أنّ ماله وصل إلي حدّ الإستطاعه» اگر کسي شک کند مالش به اندازه استطاعت هست يا نه، يعني نميداند که چقدر مال دارد مي‌گويند تو يک ميليون داري ده ميليون داري؟ مي‌گويد نمي‌دانم. «أو علِمَ مقداره» مي‌داند ده ميليون دارد اما نميداند «و شکّ في مقدار مصرف الحج و أنّه يکفيه» آيا اين ده ميليون براي حج کافي است يا نه؟ اين را نميداند. خوب امام خمینی(ره) مي‌فرمايد: «يجب عليه الفحص علی الأحوط» در همين قصد مسافت امام احتياط مي‌کند. در مسئله شک در استطاعت هم احتياط مي‌کند.
خب اين دو مورد. دو مورد الان شبهه، شبهه موضوعيه است. در اين دو مورد يا فتوا دادند آقايان، يا احتياط مي‌کنند وجوب فحص را، البته مرحوم آقاي خوئي(ره) در همه اينها مي‌فرمايد اقوي اين است که فحص لازم نيست که حالا کلام ايشان را ذکر خواهيم کرد. هنوز به ادله نرسيده‌ايم و فروعي را می‌گوییم که در اين فروع با اينکه مشهور قائلند به اينکه فحص در شبهات موضوعيه لازم نيست همين مشهور يک مواردي را گفتند فحص لازم است حالا به نحو فتوائي يا به نحو احتياطي. يکي از چيزهائي که در استنباط خيلي دخالت دارد، از مرحوم شيخ انصاری(ره) ما ياد گرفتيم، اول يک تتبعي است در بعضي از فروع. فقيه، اول بايد يک تتبعي بکند، ببيند چه خبر است، ببيند فقها چه کردند، حالا يا به قول يکي از بزرگان که مي‌گفت معلوم نيست چه آشي پختند اينجا. ببينيد چکار کردند. اين فرع دوم.
مورد سوم: مسئله غسل جنابت؛
باز مورد سوم که شبهه موضوعيه است، باز مي‌گويند اختبار لازم است، در بحث غسل جنابت «إذا شکّ في خارجٍ أنّه منيٌّ ام لا» يک کسي اگر يک مايعي از او خارج شده نميداند اين مني هست تا غسل جنابت بر او واجب باشد يا نيست «إختبر بالصّفات» اين برايش واجب است اختبار، بايد اختبار کند «مِن الدِّفق و الفتور و الشّهوة» بايد ببيند که صفات ثلاثه، حالا يا يکي از اينها اينجا موجود است يا موجود نيست. در فرضي که شک دارد که اين مايع، مني هست يا مني نيست، باز خود مرحوم سيّد(ره) فرموده «إختبر بالصفات» عرض کنم که در بحث غسل جنابت آمده مطرح کرده. اين هم يک مورد. عرض کرديم موارد را ببينيد.مورد چهارم: مسئله مسافرت تابع؛
باز در آن کسي که از نظر مسافرت تابع ديگري است حالا يا بالاختيار يا قهراً، مثل خادمي که همراه مولايش مي‌رود سفر یا زوجه‌اي که همراه شوهرش مي‌رود سفر یا اولادي که همراه أبوينش يا پدرش مي‌رود سفر، حالا يا قهراً مي‌رود يا اسيري که مي‌برندش، حالا يا قهراً يا اختياراً، حالا اينجا بحث اين است که آيا خود اين تابع، خودش هم قصد مسافت بکند يا نه؟ مي‌گويند بله بايد قصد بکند. آيا اختبار بر اين واجب هست يا نه؟ مرحوم سيد مي‌فرمايد: «و يجب الإستخبار مع الإمکان» بايد استخبار بکند، بپرسد حالا اينجائي که داريم مي‌رويم يا داريد من را مي‌بريد به اندازه مسافت هست يا به اندازه مسافت نيست؟ مي‌فرمايد «يجب الإستخبار.»مورد پنجم: مسئله حد نصاب زکات؛
باز مورد ديگري که فرمودند در شبهه موضوعيه، فحص لازم است در باب زکات است. اگر کسي که نميداند که آيا مالي که دارد به حدّ نصاب رسيده يا نرسيده؟ اين فرمودند بايد فحص بکند. ببيند که آيا به حد نصاب رسيده يا نرسيده؟ اين هم شبهه، شبهه موضوعيه است. يک کسي گندمي دارد، نقدينگي دارد، طلا دارد، نقره دارد، اين اگر فحص بکند ممکن است به اين نتيجه برسد، اگر فحص نکند بايد شک بکند. آيا اينجا به مجرد شک مي‌تواند بگويد اصل عدم بلوغ است و به حد نصاب نیست و ديگر نيايد زکات بدهد؟! خوب برخي از فقها مثل مرحوم صاحب جواهر(ره) يا به تبع ايشان مرحوم آقاي بروجردي(ره) و اينها مي‌فرمايند اين اصلاً خروج از دين لازم مي‌آيد و اين اشکال را کردند که حالا عبارت ايشان را هم ذکر خواهيم کرد ان شاء‌الله. صاحب جواهر(ره) مي‌فرمايد در اين مورد در همين بحث زکات و اينها ديگر اگر فحص نشود اصلاً شريعت از بين مي‌رود يا در جلد 15 جواهر صفحه 196 مي‌فرمايد که «إذ هو کما تري فيه إسقاطٌ لکثير من الواجبات».مورد ششم: مسئله شک در وجود زائد بر مؤونه؛
مورد ديگر در رابطه با خمس است، يک کسي نميداند که آيا زائد بر مؤونه در اموالش هست يا نه؟ مشغول کار است، اموال و سودهایي هم بدست آورده و يک مقدارش را صرف زندگي‌اش کرده، نميداند زائد بر مؤونه دارد يا نه، بايد بنشيند حساب و کتاب دفتري‌اش را کاملاً بررسي بکند؟ اينجا فرمودند واجب است اين کار را انجام بدهد. با اينکه گفتند شبهه، شبهه موضوعيه است اما گفتند فحص لازم است و لذا شما مي‌بينيد اين بازاري‌هاي متديّن، اينها دو سه روز مانده به سال خمسي‌شان اينها مي‌نشينند دفاترشان را کاملاً بررسي می‌کنند تا ببينند زائد بر مؤونه چقدر هست و خمسش را بپردازند. اين هم باز مسئله در باب خمس است در زائد بر مؤونه. اين چند مورد مواردي است که من پيدا کردم در شبهات موضوعيه، آقايان فتوا ميدهند يا کثيرشان به آن احتياط مي‌کنند.مورد هفتم: مسئله وقوع طلوع فجر؛
يک مورد ديگري که الان يادم افتاد در بحث طلوع فجر است. در بحث طلوع فجر، برخي البته مي‌گويند. الان کسي نميداند که فجر شده تا امساک برايش واجب باشد يا فجر نشده، مشهور مي‌گويند اختبار لازم نيست اين لازم نيست برود در را باز بکند ببيند صداي اذان مي‌آيد نمي‌آيد، فجر شده نشده، همين مقدار که شک دارد مي‌تواند خوردن داشته باشد، امساک واجب نيست. ولي بعضي‌ها گفتند که اينجا لازم است البته اين هم در مسئله طلوع فجر، باز بعضي‌ها فتوا دادند.مورد هشتم: مسئله عدم مانع در وضو؛
عرض مي‌کنم که در هنگام وضو، خوب اين از مواردي هست که در مثال‌هاي قبلي بايد مي‌آورديم يکي از مواردي هم که مي‌گويند فحص واجب است و اين خيلي هم مبتلابه است آيا اگر کسي بخواهد وضو بگيرد بايد فحص بکند ببيند در اعضاء وضوي او مانع وجود دارد يا نه؟ مي‌فرمايند بله فحص واجب است در اينکه آيا مانع وجود دارد يا نه، مي‌فرمايند که «و الفحص عن المانع» البته «إذا شکّ في وجوده» وقتي شک در وجودش مي‌کند.اين يک مواردی که گفتند فحص لازم است.
مطلب دوم: تبیین سه مورد از موارد عدم وجوب فحص در شبهات موضوعیه؛
آن وقت مواردي هم که لازم نيست، آن هم موارد زيادي است:مورد اول: مسئله طهارت و نجاست؛
مشهورترينش در بحث طهارت و نجاست هست. که در شبهه موضوعيه لازم نيست کسي اختبار بکند. چند مورد ديگر را هم حالا من عرض بکنم.مورد دوم: مسئله شک در وقوع حیض؛
يک موردش در زن در اثناء نماز است اگر زن در اثناء نماز، حيض شد نمازش باطل است بايد رها بکند. اگر شک دارد حيض شده يا نه، نمازش صحيح است حالا اگر يک زني در اثناء نماز، احتمال مي‌دهد که حيض شده يعني شک دارد که حيض شده يا نه، اينجا فحص واجب است يا واجب نيست؟ اينجا فتوا ميدهند آقايان که فحص واجب نيست.مورد سوم: مسئله رؤیت هلال ماه رمضان؛
در رؤيت هلال، آنجا هم محل بحث است که غالباً مشهور قائل به استحباب هستند بعضي‌ها در رؤيت هلال ماه رمضان قائل به وجوبند. منتها قول نادر است قول مشهور نيست. چون فحص لازم نيست در رؤيت هلال.بررسی اقوال فقها درباره فحص در شبهات موضوعیه، ضمن هشت قول؛
خوب عرض کردم اين جمله که «فحص در شبهات موضوعيه لازم نيست» مشهور بين فقهاست، اولاً قدما متعرض اين بحث نشدند يعني در کلمات قدما در اينکه آيا فحص در شبهات موضوعيه واجب است يا نه، شما تعرضي در کلمات فقها نمي‌بينيد اين در کلمات متأخرين آمده، ولي مع ذلک، ادعاي اجماع و تسالم شده که حالا اين را بررسي خواهيم کرد در ادله.(روش بحث اين است اول يک اجمالي راجع به آن فرع توضيح ميدهند مثل تتبعي که مرحوم شيخ انصاری(ره) دارد يعني واقعاً روش اجتهادي شيخ انصاری(ره) را بررسي کنيم اين را می‌بینیم، اول تتبع، بعد اقوال، اصلاً ببينيم اقوال چيست و اقوال را که مطرح کرديم بعد برويم سراغ ادله، يعني ترتيب فني اين است من الان يک مواردي و يک نظائري را از طرفين گفتم، کجا؟ در شبهه موضوعيه، اتفاقاً شايد بعداً از شما سؤال بشود در امتحانات که در شبهه موضوعيه جائي را سراغ داريد که بگويند فحص لازم است؟ شما از خيلي از بزرگان بپرسيد خيلي‌ها اين در ذهنشان نيست، مي‌گويند نه فحص لازم نيست. اين استثناء‌ها و اين موارد در ذهن شريفتان باشد. اقوال را الان داريم بيان مي‌کنيم، اقوال که تمام شد مي‌رويم سراغ ادله، ادله که تمام شد مي‌رويم سراغ نظر مختار.) حال باید دید در اينجا اقوال چيست؟ وقتي من کلمات را ملاحظه کردم اگر بخواهيم خيلي با دقت تفکيک کنيم بعضي‌هايش را مي‌شود مندمج در بعضي ديگر کرد. هشت تا قول وجود دارد:
قول اول، نظریه مشهور: فحص در شبهات موضوعيه مطلقا واجب نيست؛
قول اول هميني است که مشهور قائلند و مي‌گويند فحص در شبهات موضوعيه مطلقا واجب نيست حتي همين مواردي که عرض کرديم. قائلش هم مثل مرحوم آقاي خوئي(قدس سره) است. در اين بحث مسافت، در بحث زکات، در بحث خمس، در بحث طلوع فجر، در مواردي که گفتيم که آقايان ديگر مي‌گويند فحص لازم است، اين يک قول است که فحص در شبهات موضوعيه مطلقا واجب نيست.قول دوم، نظریه محقق یزدی(ره): فحص در غیر از موارد مذکور لازم نيست؛
همين قول مثل مرحوم سيد(ره) و بعضی دیگر، اينها مي‌گويند فحص لازم نيست الا در اين موارد. در همين قصد مسافت، در زکات، در خمس، در حج، داريم الان قول دوم را مي‌گوييم مثل مرحوم سيد و من تبع سيد(ره) است که مي‌گويند فحص لازم نيست مگر در اين موارد خاصه. اما ببينيد کساني که مثل مرحوم سيد(ره)، مثل مرحوم امام خمینی(ره)، اينها فتوا ميدهند يا احتياط مي‌کنند فحص را، يک قيدي مي‌زنند تا مادامي که مستلزم حرج نباشد.قول سوم، نظریه بعض الفقها: فحص فقط در باب طهارت و نجاست لازم نيست؛
در کلمات برخي از اساتيد و فقها هست مي‌گويند فحص فقط در باب طهارت و نجاست لازم نيست، تصريح کردند در فرمايشاتشان، گفتند فحص فقط در باب طهارت و نجاست لازم نيست. مرحوم آقاي منتظري(قدس سره) در اين کتاب خمس و انفالشان اين نظر را دارد. و لذا یکی از اقوالی که در مسئله وجود دارد این است که فحص در شبهه موضوعیه در خصوص طهارت و نجاست لازم نیست بإستناد همین روایت زارره.قول چهارم، نظریه محقق بروجردی(ره): فحص در شبهات موضوعيه لازم نيست مگر در موارد مربوط به اموال شرعي؛
قول چهارم اين است که گفتند فحص در شبهات موضوعيه لازم نيست الا جائي که مربوط به اموال و حقوق شرعي بشود، مرحوم آقاي بروجردي(قدس سره) اين نظر را در همين کتاب البدر الزاهر دارد. ايشان مي‌فرمايد هر جا فحص مربوط به اموال است، خوب يک مالي هست نمي‌داني که مال خودت هست يا مال ديگري، نمي‌تواني تصرف بکني بايد فحص بکني؛ خمس واجب است يا نه؟ بايد فحص بکني؛ زکات واجب است يا نه؟ بايد فحص بکني. ايشان مي‌فرمايد ما قطع به وجوب فحص در دائره اموال و حقوق شرعي داريم. اين را در همين کتاب البدر الزاهر فرمودند.قول پنجم، نظریه بعض المحشین: فحص در مواردی که عادتاً با فحص مشخص می‌شود واجب است؛
در بعضي از حواشي آمده «يجب الفحص في ما لا يعلم عادتاً الا به» ما يک چيزهائي داريم يک موضوعاتي که اصلاً قوام آن موضوع به فحص است مي‌گوييم مستطيع. خوب من بايد فحص کنم ببينم مستطيع شدم يا نه. قوام استطاعت به فحص است آيا من غني‌ام يا فقير؟ قوام اين عنوان و عناوين متقوم به فحص است. اين هم يک قول و احتمال. قول سيد(ره) در آن موارد خاصه است قول سید(ره) ضابطه نمي‌دهد. زیرا سيد(ره) مي‌گويد الا در همين قصد مسافت و حج و اينها. اما اين قول يک عنوان کلي است. «في ما لا يعلم عادتاً الا به» مثلاً فرض کنيد سيد(ره) در بحث حيض بفرمايد زني که در اثناي نماز شک مي‌کند حائض هست يا نه، واجب نيست اما روي اين قول واجب مي‌شود.قول ششم، نظریه محقق سبزواری(ره): وجوب فحص مختص شبهاتي است که مکلف عرفاً در معرض وقوع در خلاف واقع است؛
قول بعدی را مرحوم آقاي سبزواري(ره) در کتاب المهذّب دارد. «وجوب الفحص في کلّ شبهةٍ لها معرضيّةٌ عرفيّة في خلاف الواقع» مي‌فرمايد در شبهاتي که در معرض اين است که اگر انسان فحص نکند در خلاف واقع قرار بگيرد، اينجا فحص واجب است.قول هفتم، نظریه محقق لنکرانی(ره): تمام اصول عملیه عقلی، مشروط به فحص‌اند ولی در اصول عملیه شرعی فحص لازم نیست؛
قول بعدی را مرحوم والد ما(رضوان الله تعالي عليه) فرمودند در کتاب تفصيل الشريعة ايشان مي‌فرمايند که «حقّقنا في الاصول أنّ جريان الأصالة البرائة العقليّة في الشّبهات الموضوعيّة مشهورةٌ بالفحص مطلقا» ايشان مي‌فرمايد اين اصول اگر برائت عقلي و اصول عقلي را بخواهيم جاري کنيم اين اصول عقليه تماماً مشروط به فحص است تا مي‌رسند به اين عبارت: «و أمّا الاصول الشرعيّة فلا يجب الفحص فيها في الشّبهات الموضوعيّة» ايشان در اصول عمليّه بين اصول عمليّه عقليه و اصول عمليّه شرعيه تفصيل ميدهند، اصول عمليه شرعيه را مي‌فرمايند فحص در آن واجب نيست.قول هشتم: در اصول عملیه، لزوم فحص به تشخیص عقلاست؛
قول هشتم فرمودند که تا مقداري که عقلا فحص را انجام ميدهند يعني باز اينها هم ديگر بين اصول عقليه و اصول شرعيه فرق نگذاشتند مي‌گويند اين اصول عمليّه تا مقداري که عقلا فحص را لازم مي‌دانند فحص لازم است.اين اقوال در مسئله است.
بررسی ادله اقوال فقها درباره وجوب یا عدم وجوب فحص در شبهات موضوعیه؛
حالا ببينيد ما در ادله، باید بررسی کنیم آنهايي که مي‌گويند مطلقا فحص لازم نيست ادله‌شان را بررسي کنيم، آنهایي که در بعضي از موارد يا با اين قيوداتي که آمدند گفتند فحص لازم است، ادله اينها را هم بررسي بکنيم. بعد ببينيم خودمان به چه ضابطه‌اي مي‌رسيم در اينجا، ان شاء الله روز سه شنبه.تبیین چند نکته درباره اولویت ادعیه در لیالی پر برکت قدر
امشب که اولین شب از لیالی قدر هست دیگر خب ما عادتاً در ماه رمضان، آن شبی که شب قدر هست روز دیگر موفق به درس نیستیم روز سه شنبه را خدمت آقایان می‌آییم. امشب را واقعاً از همه آقایان ملتمس دعا هستیم.در رأس دعاهایتان واقعاً حفظ اسلام و حفظ کیان شیعه و مکتب اهل بیت باشد که واقعاً هیچ زمانی از اول اسلام تا حالا من این را با دقت و با مطالعه و با توجه به همه جهات دارم عرض می‌کنم. از اول اسلام تا حالا این مقدار که اسلام امروز مورد مخاطره و مورد هجمه است مکتب شیعه مورد مخاطره است نبوده. این طرح‌های گسترده که دشمنان دارند علیه اسلام پیاده می‌کنند تا یک حدی هم در بعضی از نقاط موفق هم شدند. واقعاً باید برای اسلام و برای مکتب شیعه برای این نظام جمهوری اسلامی که امروز تنها نظام و تنها کشوری است که فریاد شیعه از آن بلند است. علمدار شیعه و مکتب اهل بیت امروز فقط همین نظام هست در دنیا و واقعاً حفظش به هزار و یک دلیل لازم است دعا برای او لازم است این نیست که بگوییم حالا خب اگر این نظام برود مثلاً موقعیت‌های ما به مخاطره می‌افتد، نه، اگر خدای نکرده یک روزی این نظام ضربه و لطمه ببیند، دیگر نه از این درس‌ها خبری است، نه از حوزه‌ها خبری است، نه از مساجد خبری خواهد بود، این را مطمئن باشید.
این را که من دارم عرض می‌کنم چون بعضی‌ها خب حالا خودم هم شنیدم گفتند نه آقا؛ اگر یک روزی هم طوری شد بالاخره «انّا نحن نزّلنا الذّکر و انّا له لحافظون» به این هم تمسک می‌کنند. درست است خداوند حافظ دین هست در هر زمانی یک عده‌ای هم هستند ولی در این کشور دیگر نخواهند گذاشت. من یک سفری را رفته بودم برای آلمان، یعنی دعوت کرده بودند یک مؤتمری در آلمان بود برای علمای شیعه اروپا، حدوداً صد و پنجاه نفر از علمای شیعه آنجا جمع شده بودند. در آن مکانی که من بودم این تلویزیون و شبکه‌های ماهواره‌ای بود من یک مقدار فرصت داشتم می‌دیدم اینها را. به قدری حساب شده و مطالعه شده علیه اسلام دارند کار می‌کنند که انسان واقعاً حیرت می‌کند مثلاً یک برنامه‌ای را راجع به روحانیت گذاشته بودند. استدلال می‌کنند برای مردم، روحانی به چه درد می‌خورد؟ این سؤال را مطرح کردند تاریخ روحانیت را دارند مطرح می‌کنند اینها در ایران در تاریخ چند هزار ساله ایران آیا مفید بودند یا نبودند؟ تاریخ این سی و چند ساله مفید بودند یا نبودند؟ و خیلی هم نمونه‌ها در فلان جا این روحانی این کار را کرد و آن کار را کرد سندش را هم دارند ذکر می‌کنند. می‌آید در خود دین, در احکام دین، در عقائد، به استهزاء می‌کشند می‌خواهم عرض بکنم امروز حالا فقط در دائره استهزاء هم نیست کار مطالعاتی دارند می‌کنند. یعنی یک مطلبی که یک جوان امروزی، بگوید دلیل خوبی است خدای ناکرده. دیگر از حد استهزاء و اینها بیرون آمده. خب اینها که دارند اینقدر مطالعات عمیق به قول خودشان و به حسب ظاهر هم می‌کنند تا اسلام را می‌خواهند از بین ببرند. این نظام را می‌خواهند سرنگون بکنند. همانجا که ما بودیم روز 23 خرداد بود می‌خواستند در یک کشوری یک جمعیت خیلی مفصلی از همین منافقین تجمع بکنند.
خب حالا که اینها دارند اینقدر کار می‌کنند تلاش می‌کنند ما واقعاً هم قدر نظام را بدانیم هم دعا کنیم واقعاً. این شب‌های قدر قبل از اینکه برای خودمان برای زندگی شخصی خودمان دعا بکنیم برای اسلام و برای شیعه دعا کنیم. این روایت را از امام کاظم(علیه السلام) شنیدید که کسانی که قبل از اینکه برای خودشان دعا کنند برای برادر مؤمنشان دعا بکنند تا چه برسد به اسلام و مسلمین و همه. کسی که در حق یک برادر مؤمنش دعا می‌کند حالا بر حسب آنچه که در ذهن من هست نقل به معنا می‌کنم صد هزار برابر او خدا به او عنایت می‌کند. خیلی تعبیر عجیبی است. حالا ببینید متن اصلی روایت را از امام کاظم(علیه السلام).
بنابراین ما بیائیم در رأس دعاهایمان حفظ دین، حفظ حوزه‌ها، حفظ واقعاً سرمایه‌های دینمان، مراجع بزرگوار، رهبری معظم، اینها سرمایه‌های دینی ما هستند، مجتهدان، مدرسان، اساتید، اساتید دانشگاه، مراکز علمی، همه را من می‌گویم نه اینکه فقط حوزه، آنهایی که دارند خدمت می‌کنند، مسئولین، دولت، همه را انسان دعا کند که واقعاً این بار سنگینی که هست و در این شرایط خیلی خطرناکی که کشور قرار گرفته ان شاء الله بخوبی از این گردنه‌ها عبور بشود. مشکلات مردم، برای رفع مشکلات مردم واقعاً دعا کنیم. خب حالا ما ارتباط داریم با مردم، روز به روز مشکلات مردم از جهت اقتصادی دارد بیشتر می‌شود، آن سیاست‌های غلطی که در سال‌های گذشته بوده، حیف و میل‌های عجیب و غریب و بی نظیری که در تاریخ این کشور واقع شد در بیت المال که انسان بدنش می‌لرزد از شنیدن این حیف و میل‌ها. حالا من نمی‌خواهم بگویم اینها عمداً بوده، بسیاری از اینها روی بی تدبیری بوده و الا فرقی نمی‌کند وقتی که انسان نتواند حفظ بکند این بیت المال را حالا تعمداً یا روی بی تدبیری، به قول یک کسی می‌گفت ما باید خدا را شکر بکنیم که تحریم‌ها واقع شد و الا همین مختصری هم که در این کشورها بلوکه شده از اموال ایران این هم اگر در قبل آمده بود همه‌اش از بین رفته بود. دیگر چه چیزی در اختیار مردم قرار می‌گرفت.
ببینید اینها واقعیت است من نمی‌خواهم شخصی را بگویم، ببینید خود ما واقعاً خیلی عیب داریم، نمی‌خواهم در روز ماه رمضان با زبان روزه، خدای نکرده خدای نکرده، بحث حبّ و بغض جناحی و شخصی و اینها را مطرح کنیم ولی آدم دلش برای کشور، برای بیت المال، برای مردم می‌سوزد. چه فرصت‌های طلائی از دست رفت، چه امکاناتی در این کشور آمد و واقعاً می‌شد خیلی کشور را بهتر از این درست کرد. به ما قول دادند که در پایان دولت دهم یک بیکار در کشور نیست، حالا آمار بیکارها را ببینید؛ یک بی خانمان در کشور نیست، الان سه میلیون چهار میلیون می‌گویند نیازمند به خانه هستند. مسئله فساد البته نمی‌خواهم بگویم این ریشه‌اش فقط در آن دو دولت بوده، دولت‌های گذشته هم به سهم خودشان مقصر بوده‌اند، باید بیشتر از اینها برای مردم کار کرد.
حالا این را می‌خواهم عرض کنم، یک کار و وظیفه‌ای مسئولین دارند باید کار خودشان را بکنند، ما که کاری دستمان نیست اما باید دعا بکنیم واقعاً، دعا کنیم کسی که امروز واقعاً کاری دستش هست، پولی دستش هست، امکاناتی دستش هست، به این کشور، به این مردم ان شاء الله خدمت کند.
و صلّی الله علی محمد و آله الطاهرین
نظری ثبت نشده است .