ملاقات جمعي از اعضاء نهضت العلماء اندونزي با حضرت استاد(1387/9/22)

در ابتدا جناب حجت الاسلام و المسلمين علم الهدي ضمن معرفي جمع حاضر بيان کردند که اين جمع از مجموعه نهضت العلماء اندونزي هستندکه بزرگترين حزب جهان اسلام است و متجاوز از 60 ميليون نفر عضو دارد و اين حزبي است که اندونزي را به استقلال رساند لذا بين مردم محبوبيت زياد دارد . خانم‌هايي که در اين جمع هستند از اساتيد و روساي دانشگاه و پزشکان جراح هستند که در اجلاسيه تهران شرکت جسته‌اند.

اين افراد خيلي علاقمند بودندکه ديداري از قم داشته باشندو با علماء شيعه ملاقات و گفتگو نمايندو با منابع شيعه از نزديک آشنا شوند. و همين جا نيز فرصت را غنيمت شمرده از حضرتعالي دعوت بعمل مي‌آورند که در اجلاس نهايي اين جلسات در اندونزي تشريف فرما شويد. تا از نظرات حضرتعالي بهره‌مند شوند . سه موضوع محور کار اين اجلاس است 1ـ تغيير جنسيت 2ـ ايدز 3ـ بهداشت خانواده.

سپس آيت الله فاضل ضمن خوش آمد گويي به ميهمانان فرمودند: از مسئولين محترمي که اين ديدار را ترتيب دادند خصوصاً جناب حجت الاسلام و المسلمين علم الهدي و مجمع التقريب و ساير عزيزان تشکر مي‌کنم. ما در دوراني زندگي مي‌کنيم که مهمترين زمان درتاريخ اسلام است چرا که دين اسلام در اين زمان به صحنه زندگي آمده است و بر همه ابعاد فردي و اجتماعي و هر آنچه که مربوط به انسان و بشريت مي‌شود، اين دين حضور جدي پيدا کرده است. بنابر اين علماء اسلام از همه فرقه‌ها مسئوليت بسيار سنگيني دارند که در طول تاريخ چنين مسئوليتي بر عهده آنها نبوده است. ما معتقديم دين اسلام جامع‌ترين اديان است و امروز اين علماء‌هستند که وظيفه دارند اين جامعيت را براي مردم دنيا مطرح بکنند. قرآن کريم در سوره مبارکه نور آيه 55 مي‌فرمايد (وَعَدَ اللّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصّالِحاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي اْلأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دينَهُمُ الَّذِي ارْتَضى‏ لَهُمْ وَ لَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَني لا يُشْرِكُونَ بي شَيْئًا وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ)

اين آيه زماني را تصوير مي‌کند که در آن سه خصوصيت محقق خواهد شد: خداوند وعده و بشارت داده است به کسانيکه ايمان آورده و عمل صالح انجام مي‌دهند اولاً زماني فرا خواهد رسيد که خليفه خدا در روي زمين خواهند شد ثانياً دين خدا را نافذ و ريشه دار مي‌کند ثالثاً همه خوف‌ها و اضطراب‌ها و نگراني‌ها تبديل به امنيت کامل مي‌شود. به نظر ما اين زمان هنوز محقق نشده است. اما علماء اسلام و جامعه مسلمين آرام آرام به اين سمت حرکت خواهند کرد. بسيار فرق است بين يک عالم اسلامي که معتقد باشد روزي خواهد رسيد که دين اسلام همه دنيا را فرا خواهد گرفت با آن کسي که خداي ناکرده جاهل به اين امر باشد و اعتقاد به آن نداشته باشد. اين آيه نکات فراواني دارد که در اين فرصت کم نمي‌توانم همه آنها را بيان کنم منتها نکته مهم اين است که همه به فکر باشيم که روزي دين اسلام فرا گير خواهد شد لذا علماء اسلام از نظر فهم دين مسئوليت بسيار بالايي دارند. ما نمي‌توانيم فقط با اتکاء به معلومات گذشته خود از دين اين هدف خداوند را محقق بنمائيم . به نظر مي‌رسد براي خودعلماء اسلام کثيري از ابعاد دين هنوز روشن نشده است. بايد تلاش کنيم تا اين ابعاد روشن شود. بنده اين مطلب را به عنوان مقدمه عرض کردم تا به اين بحث برسم. يکي از ابعاد اسلام فقه و حقوقي است که براي انسان ما بيان کرده است. در مورد فقه هم مي‌توانم بگويم با آنکه علماء شيعي و اهل سنت در طول اين هزار و چهار صد ‌سال هزاران کتاب نوشته‌اند اما شايد تاکنون فقط يک دهم اين فقه بيان شده باشد. ما امروز با همين قواعد که علماء بزرگ در فقه ما پايه‌ريزي کرده‌اند مي‌توانيم مشکلات حقوقي دنيا را جواب بدهيم. بعد از انقلاب اسلامي ايران درحوزه علميه قم جهش‌هاي علمي و فقهي بسيار قوي ايجاد شده است.

شما اطلاع داريد که امروز در دنيا چند مسئله فقهي بسيار مهم وجود دارد. يکي از مهمترين آنهامسئله استنساخ و شبيه‌سازي است با آنکه در ميان اهل سنت رساله‌هايي در اين زمينه نوشته شده اما کم است البته تحقيقات بسيار مهم و وسيعي در حوزه علميه ما در اين زمينه صورت گرفته است. يکي ديگر از مسائل مسئله تغيير جنسيت است. از حدود پنجاه سال پيش بزرگان ما در اين مورد تحقيق کرده و بحث نموده و نتيجه آنرا بيان فرموده‌اند.

حدود يازده سال پيش مرجع بزرگ شيعه والد راحل ما حضرت ايت الله العظمي فاضل ره مرکز تحقيقي بزرگي را در قم ايجاد کردند به نام مرکز فقهي ائمه اطهار: يکي از اهداف اين مرکز بررسي مسائل مهم نو پيداي فقه است. يکي از کارهاي پژوهشي انجام گرفته که اکنون چندجلد آن منتشر شده است بررسي عميق حقوق کودک در اسلام است به نام موسوعة احکام الاطفال. مي‌دانيد که در اسلام دستور العمل براي کودک از يکسال قبل از تولدش وجود دارد. اين مجموعه 8 جلد و هر جلد هم حدود ششصد صفحه است مدتي قبل نماينده سازمان ملل از اين مرکز بازديد کرد ايشان مي‌گفت تعجب مي‌کنم که اسلام اين همه مطلب راجع به حقوق کودک دارد. و ان شاء الله در آينده نزديک ما اين موسوعه را به زبانهاي معروف دنيا ترجمه خواهيم کرد. هر چه پيش مي‌رويم مي‌بينيم که احکام فقهي بسيار بيشتر از آن است که قبلاً داشته‌ايم. در مورد بحث تلقيح مصنوعي که امروز در دنيا بسيار رايج و گسترده شده در حوزه علميه ما تحقيقات وسيعي صورت گرفته است در فقه ما و روايات وارده از ائمه اطهار: به مسئله کودک و فرزند اهميت بسيار داده شده است. در غرب نسبت به احکام ازدواج بين مرد و زن عمدتاً به خود زن و مرد پرداخته مي‌شود اما در اسلام علاوه بر اينکه به مرد و زن مي‌پردازد به حقوق کودک آنها نيز توجه زياد شده است. در بعضي روايات از امام معصوم ما سوال مي‌کنند راجع به يک ازدواج که آنرا انجام بدهند يا نه؟ ايشان نهي مي‌فرمايند و مي‌گويند براي بچه‌اي که متولد خواهد شد اين از ازدواج مشکل خواهد داشت. همچنين در فقه ما نسبت به امر تربيت فرزند که بر عهده پدر است يا مادر يا بر عهده هر دو است يا ديگران هم مسئوليت دارند مسائل فراواني وجود دارد.

من به همين کليات اکتفا مي‌کنم اگر آقايان يا خانم‌ها سوال داشته باشند فکر مي‌کنم مفيدتر باشد والسلام عليکم ورحمة الله و برکاته.

سوال: نظرتان راجع به مسئله عقيم سازي چيست؟

بنده به نکات مهم مسئله اشاره مي‌کنم. اولين نکته اين است که دين اسلام نسبت به تکثير نسل و تکثير مسلمين تأکيد دارد.

دوم اين است که مسئله نسل فقط مربوط به يک زوج و پدر و مادر تنها نمي‌شود بلکه مربوط به کيان مسلمين ‌است.

سوم آنکه: طبق آيات قرآن و دستورات ديني بخاطر مسائل و مشکلات اقتصادي انسان حق ندارد ممانعت از تولد فرزند کند چون رزق افراد مقدر نزد خداوند است.

چهارم: از نظر عقل و هم از نظر دين ضرر رساندن به بدن حرام است.

با توجه به اين نکات : اگر عقيم شدن به صورت موقت باشد اشکال شرعي ندارد. عقيم شدن دائم هم اگر موجب ضرر به انسان نشود اشکال ندارد. (هر چند اطباء مي‌گويند عقيم شدن دائمي در دراز مدت به ضرر زن و مرد است). در روايات آمده اگر نطفه در رحم زن استقرار پيدا کند (و لو به مدت يکساعت باشد) از بين بردن آن حرام است و بمنزلة قتل است. اما قبل از استقرار نطفه در رحم دست انسان باز است در صورتيکه موجب ضرر و قلّت معتدّبه مسلمين نباشد اشکال ندارد.

سوال: واکسن‌هايي که در آن از اجزاء خوک استفاده مي‌شود حکمش چيست؟

خوردن گوشت خوک و آنچه که به عنوان خوراکي از آن بخواهد استفاده شود حرام است اما اگر در داروي تزريقي و غير خوراکي از آن استفاده شود اشکال ندارد. البته در روايات داريم که لا شفاء في حرام. شايد در روايات اهل سنت نيز باشد. طبيبي به يک مريض گفت براي درمان خود شراب بنوشد از امام معصوم7 حکم آن را سؤال کردند امام7 فرمودند لا شفاء في حرام با آنکه قاعده کليه داريم در موارد ضروري و اضطرار انسان مي‌تواند در حد ضرورت از حرام استفاده کند اما با اينحال امام مي‌فرمايند لا شفاء في حرام.

سوال: در اسلام چرا زن بدون اجازه شوهرش حق جلوگيري از بارداري را ندارد؟

جواب: در فقه شيعه و اهل سنت آمده وقتي ازدواج صورت بگيرد زن در دايره حقوقي که مربوط به مرد مي‌شود بايد از او تبعيت بکند. شايد در کشور شما سؤال کنند چرا زن در خيلي از موارد بايد از شوهرش اجازه بگيرد، مثل خروج از منزل. متأسفانه براي مردم اين سوال درست پاسخ داده نشده است. اگر درست پاسخ داده شود متوجه خواهيد شد اين يک مسئوليت و تکليفي است که اسلام متوجه مردان کرده و وظيفه‌اي است که بر عهده مردان گذاشته است. معنايش اين است مرد همانطور که موظف است در داخل منزل از همسرش حراست کند نسبت به بيرون رفتن او از منزل نيز وظيفه دارد. وقتي مي‌گوئيم مرد وظيفه دارد بداند همسرش کجا مي‌خواهد برود معنايش اين است که مرد نبايد نسبت به مسائلي که براي همسرش در خارج از منزل ممکن است اتفاق افتد بي‌تفاوت باشد.

در کنار آن اسلام گفته است که در امور ضروري زن نياز به اجازه شوهر ندارد. به طوري که اگر بخواهد به تنهايي حج واجب انجام دهد نياز به اجازه شوهر ندارد بله براي حج مستحبي و کارهاي مستحبي ديگر نياز به اجازه است.

پس وقتي اين حکم کنار ساير قوانين گذارده شود مي بينيم که خيلي دقيق و زيباست. با اين بيان اين مردان هستند که بايد سوال کنند چرا اين وظيفه را بر عهده ما گذاشته‌ايد. حال به پاسخ سوال شما مي‌رسيم. زن در آنچه که مربوط به مرد مي‌شود و تمام حقوقي که به سبب ازدواج ايجاد مي شود بايد مطيع همسرش باشد از جمله اين حقوق آنست که مرد بخواهد فرزنددار بشود. لذا زن نمي‌تواند او را از اين حق محروم سازد . البته هنگام عقد ازدواج زن مي‌تواند شرط کند که به اين شرط حاضر به ازدواج هستم که از من فرزند نخواهي. پس اين حق طبيعي مرد است مگر آنکه زن شرط خلاف آنرا کرده باشد. شما ببينيد زن در دوران بارداري حقوق جديد و اضافه‌اي بر مرد پيدا مي‌کند و بعد از تولد بچه مرد حق اجبار زن به شير دادن را ندارد و زن مي تواند براي شير دهي فرزندش از شوهر طلب اجرت و مزد بکند. بنابراين به شما خواهران که تحصيلات علمي داريد توصيه مي‌کنم راجع به احکام اسلام جدا جدا قضاوت نکنيد. براي قضاوت بايد تمام احکام را در کنار هم ملاحظه کنيم.

سؤال: ببخشيد سؤال ايشان درست بيان نشد. منظورشان اين است که گاهي از نظر پزشکي باردار شدن براي زن خطر دارد مثل آنکه در سنين بالا قرار گرفته باشد يا جهت لحاظ فاصله بين زايمان‌ها، آيا اگر همسر اجازه جلوگيري از بارداري را ندهد زن حق استفاده از وسايل جلوگيري از بارداري را ندارد.

استاد: اگر به حد خطر يا حرج برسد اجازه لازم نيست. در دين قانوني داريم به نام لا حرج قرآن مي‌فرمايد ما جعل عليکم في الدين من حرج يعني در دين حکم حرجي وجود ندارد. اين قانون مي‌گويد مرز تمام احکام اسلام تا جايي است که حرج در کار نباشد. حتّي اگر ادامه زندگي يک زن با شوهر براي زن حرج داشته باشد و شوهر حاضر به طلاق او نشود فقهاء مي‌فرمايند زن مي‌تواند با استفاده از قانون عسر و حرج تقاضاي طلاق کند. مرد حق دارد از زن بچه‌دار شود اما اگر اين بچه‌دار شدن به ضرر زن باشد يا موجب حرج بر او شود حق مرد ساقط مي‌شود.

در فقه کتب مفصل و زياد در مورد اين آيه و نفي حرج در احکام دين نوشته شده است. براي گسترش اسلام معتقدم امروز بانوان ما بايد اسلام را بيشتر بشناسند. شايد بسياري از احکام و لطائف و دقائق اسلام را راجع به زنان ندانيم.

از حضور شما عزيزان تشکر مي‌کنم. انشاءالله به اندونزي که رفتيد سلام ما را به مسلمانان آنجا برسانيد.