امروز روايتي
را از اميرالمؤمنين علي(عليه السّلام) بيان مي کنيم.
مرحوم کليني در کتاب
کافي اين روايت را نقل کرده است. حضرت مي فرمايند: « أيها الناس
اعلم انّ کمال الدين طلب العلم والعمل به، ألا وانّ طلب العلم أوجب عليکم
من طلب المال. انّ المال مقسوم مذموم لکم قد قسّمه عادل بينکم وضمنه وسيفي
لکم والعلم مخزون عند أهله وقد أمرتم بطلبه من أهله فطلبوه ».
روايت
خيلي خوبي است مثل بقيّه روايات. به مقدار اجمالي که در اين چند دقيقه مي
شود نکاتي را از روايت استفاده کرد، اين است که در اين روايت، کمال دين را
طلب علم و عمل به او قرار داده اند؛ يعني: اگر کسي بخواهد دين او دين کاملي
باشد، دين کامل با زهد تنها، تقواي تنها، عبادات و ذکر و ورد و دعا حاصل
نمي شود. اگر کسي تمام ايّام سال روزه باشد و شبها را هم به تهجّد مشغول
باشد، طبق اين روايت نمي توانيم بگوييم که او مي تواند دين کاملي داشته
باشد.
اوّلاً: کمال دين يعني اين که انسان صاحب دين را بشناسد، ارتباط
بين خودش و خدا را کاملاً اندازه گيري کند و بداند که در چه مرحله اي قرار
دارد؟ انسان هر چه علمش کمتر باشد از خدا دورتر است، هرچه معرفتش به خدا و
علم او به صفات خدا، افعال خدا، قضا و قدر خدا و صفات کماليّه خدا بيشتر
شود، به خداوند نزديک مي شود.
اين که در روايات آمده است که خودِ
علم آموزي ثواب دارد، جهتش اين است که انسان هر چه علم پيدا مي کند، به خدا
تقرّب پيدا مي کند، اگر پرده هايي در جلوي او نگيرد. کمال دين به اين است
که ما دنبال علم برويم و اين راهي که ما در آن قرار گرفته ايم، اوّل سال هم
که هست، واقعاً بايد خداوند را شاکر باشيم که خدا اين نعمت را براي ما
قرار داده است که صبح که از منزل مي خواهيم بيرون آئيم، دنبال طلب العلم
هستيم؛ دنبال اين هستيم که يک حکم ياد بگيريم و يک مطلبي از دين به معلومات
ما اضافه شود. اين مي شود کمال دين.
البته طلب العلم اين نيست که ما يک چيزي را حفظ کنيم و براي ديگران
بيان کنيم؛ بلکه علم بايد در درون انسان، يک روشنايي و معنويتي را نيز
ايجاد کند. اين علم است، بقيّه اش علم نيست بلکه پر کردن ذهن از خاطرات
است. معناي علم اين است که يک حقيقتي براي انسان مکشوف شود؛ يک پرده اي
کنار رود و انسان به صاحب واقعي علم نزديک شود.
لذا، بايد خداوند را بسيار
شاکر باشيم که در اين مسير قرار گرفته ايم. اميرالمؤمنين (ع) مي فرمايند:
اين که انسان برود مالي براي زندگي اش، براي عيال و اولادش و ... تحصيل
کند، اين هم واجب است؛ اما مي فرمايد: طلب علم واجب تر از طلب مال است. مال
مقسوم، طبق همان آيه شريفه اي که در قرآن در سوره زخرف آيه 32 وجود دارد،نحن قسمنا بينهم معيشتهم في الحياة الدنيا. بالاخره رزق هر کسي مقدّر و تقسيم شده است.
قد قسمه عادل بينکم ، آن خداوند عادل و حکيم او را تقسيم کرده است و ضامنش هم مي باشد. چون در آيه 6 سوره هود فرموده است: « وما من دابّة في الأرض إلّا علي الله رزقها»؛
دابّه يعني مطلق آنهايي که در زمين حرکت مي کنند؛ اعمّ از انسان و غير
انسان. بالاخره کم و زياد، به دست افراد مي رسد؛ امّا خداوند علم را ضمانت
نکرده است. تا انسان دنبال علم نرود و آن هم عند اهله - والعلم مخزون عند اهله - ، که روشن است انبياء و اولياء و ائمّه معصومين (عليهم السلام) اهلش هستند. بايد برويم سراغ اهلش و علم را از آنها فرا گيريم. « وقد أمرتم بطلبه من أهله فطلبوه ».
بنابراين، بدانيم که به دنبال تکميل دينمان هستيم؛ شب که برمي
گرديم منزل، ظهر که برمي گرديم منزل، ببينيم که امروز بر دين ما چه مقدار
اضافه شده است؟ امروز براي تکميل دينمان چند قدم ما جلوتر برداشتيم؟ هر روز
اين محاسبه ها را بکنيد؛ اين طور نباشد که يک کار عادي براي ما تلقّي
شود. واقعاً صبح که مي آييم بيرون، خودمان را به خداوند بسپاريم و از خدا
بخواهيم که به ما اخلاص دهد؛ از خدا بخواهيم که مطالب و معارف خودش را در
ذهن انسان قرار دهد؛ قدرت اين که انسان بفهمد کدام حرف درست است کدام حرف
باطل، نمي شود مگر به عنايت الهيّه.
اگر خداوند عنايت نکند، گاهي
اوقات انسان خودش را صاحب نظر مي بيند، امّا يک انظار باطلي را اختيار مي
کند. اين طور نيست که هر کسي بگويد من مجتهد هستم. انسان، واقعاً آنچه حق
است خدا در دل او قرار دهد و از خود خداوند بخواهد که آنچه را که حق است،
در ذهن و فکر و لسان او قرار دهد.
لذا، دنبال طلب علم باشيم البته طلب علمي که مخزون در نزد اهلش است. خداوند
به ما توفيق بيشتر عنايت کند والسلام.
کمال دین از منظر امیرالمؤمنین(ع)
۲۰ دی ۱۳۹۴ و ۱۱:۱۱
روايت خيلي خوبي است مثل بقيّه روايات. به مقدار اجمالي که در اين چند دقيقه مي شود نکاتي را از روايت استفاده کرد، اين است که در اين روايت، کمال دين را طلب علم و عمل به او قرار داده اند؛ يعني: اگر کسي بخواهد دين او دين کاملي باشد، دين کامل با زهد تنها، تقواي تنها، عبادات و ذکر و ورد و دعا حاصل نمي شود. اگر کسي تمام ايّام سال روزه باشد و شبها را هم به تهجّد مشغول باشد، طبق اين روايت نمي توانيم بگوييم که او مي تواند دين کاملي داشته باشد.
اوّلاً: کمال دين يعني اين که انسان صاحب دين را بشناسد، ارتباط بين خودش و خدا را کاملاً اندازه گيري کند و بداند که در چه مرحله اي قرار دارد؟ انسان هر چه علمش کمتر باشد از خدا دورتر است، هرچه معرفتش به خدا و علم او به صفات خدا، افعال خدا، قضا و قدر خدا و صفات کماليّه خدا بيشتر شود، به خداوند نزديک مي شود.
اين که در روايات آمده است که خودِ علم آموزي ثواب دارد، جهتش اين است که انسان هر چه علم پيدا مي کند، به خدا تقرّب پيدا مي کند، اگر پرده هايي در جلوي او نگيرد. کمال دين به اين است که ما دنبال علم برويم و اين راهي که ما در آن قرار گرفته ايم، اوّل سال هم که هست، واقعاً بايد خداوند را شاکر باشيم که خدا اين نعمت را براي ما قرار داده است که صبح که از منزل مي خواهيم بيرون آئيم، دنبال طلب العلم هستيم؛ دنبال اين هستيم که يک حکم ياد بگيريم و يک مطلبي از دين به معلومات ما اضافه شود. اين مي شود کمال دين.
قد قسمه عادل بينکم ، آن خداوند عادل و حکيم او را تقسيم کرده است و ضامنش هم مي باشد. چون در آيه 6 سوره هود فرموده است: « وما من دابّة في الأرض إلّا علي الله رزقها»؛ دابّه يعني مطلق آنهايي که در زمين حرکت مي کنند؛ اعمّ از انسان و غير انسان. بالاخره کم و زياد، به دست افراد مي رسد؛ امّا خداوند علم را ضمانت نکرده است. تا انسان دنبال علم نرود و آن هم عند اهله - والعلم مخزون عند اهله - ، که روشن است انبياء و اولياء و ائمّه معصومين (عليهم السلام) اهلش هستند. بايد برويم سراغ اهلش و علم را از آنها فرا گيريم. « وقد أمرتم بطلبه من أهله فطلبوه ».
بنابراين، بدانيم که به دنبال تکميل دينمان هستيم؛ شب که برمي گرديم منزل، ظهر که برمي گرديم منزل، ببينيم که امروز بر دين ما چه مقدار اضافه شده است؟ امروز براي تکميل دينمان چند قدم ما جلوتر برداشتيم؟ هر روز اين محاسبه ها را بکنيد؛ اين طور نباشد که يک کار عادي براي ما تلقّي شود. واقعاً صبح که مي آييم بيرون، خودمان را به خداوند بسپاريم و از خدا بخواهيم که به ما اخلاص دهد؛ از خدا بخواهيم که مطالب و معارف خودش را در ذهن انسان قرار دهد؛ قدرت اين که انسان بفهمد کدام حرف درست است کدام حرف باطل، نمي شود مگر به عنايت الهيّه.
اگر خداوند عنايت نکند، گاهي اوقات انسان خودش را صاحب نظر مي بيند، امّا يک انظار باطلي را اختيار مي کند. اين طور نيست که هر کسي بگويد من مجتهد هستم. انسان، واقعاً آنچه حق است خدا در دل او قرار دهد و از خود خداوند بخواهد که آنچه را که حق است، در ذهن و فکر و لسان او قرار دهد. لذا، دنبال طلب علم باشيم البته طلب علمي که مخزون در نزد اهلش است. خداوند به ما توفيق بيشتر عنايت کند والسلام.
منبع : اصول کافی، ج 1، ص 30
کلمات کلیدی :
۱,۶۸۷ بازدید