بيان ثمره عملی پژوهشها، موجب تقويت انگيزه طلاب می‌‌شود

خدا را شكرگزاريم كه اولاً از برکت انقلاب اسلامي در حوزه ما اين مراكز تخصصي ايجاد شده و همين امر كشف از پويايي، خلاقيت و حيات حوزه مي‌کند. ما قبل از انقلاب اصلاً در حوزه مركز تخصصي نداشتيم.

امّا الآن بر طبق اين آماري كه ارائه فرموديد 20 مركز تخصصي تحت نظر شوراي مديريت حوزه است و اگر ما مراكز تخصصي فقه و اصول را اضافه کنيم بيش از 30 مركز مي‌شود و اينها مراکز معهود و مشهود در حوزه است، ممكن است مراكز ديگري هم باشد که به صورت خصوصي فعال باشند و خيلي مشهود نباشند، اين مسئله‌اي بسيار مهم و کاشف از ظرفيت بسيار بالاي حوزه است آن هم نه فقط در فقه و اصول بلكه در تفسير، كلام، حديث و مباحثي كه جامعه روز ما به آن نياز دارد.

در اين مراكز تخصصي كه امروز شما آقايان مسئوليت پژوهشي آن را بر عهده داريد به خوبي مي‌بينيد كه چه مباحث مهمي مطرح مي‌شود. بحمدالله حركت‌هاي خوبي انجام مي‌شود. برنامه‌هاي کلان و بلند مدت طراحي مي‌شود و كم‌كم بعد از محك خوردن به مرحله اجرا درمي‌آيد. طبعاً نواقصي هم دارند كه در مرحله اجرا حل مي‌شود، ان شاء الله.

مطلب دوم كه خيلي مهم و مرتبط با همين جلسه است اينکه يكي از شرايط بسيار مهم آن فردي كه مي‌خواهد عهده‌دار مسئوليت پژوهش بشود باور بر اين مطلب است که دين جامعيّت دارد. اينكه دين بايد در حكومت حضور داشته باشد و حوزه بايد نيازهاي جهان امروز را نه با شعار بلکه با منطق و استدلال به خوبي و با دقت پاسخ بدهد.

حوزه علميه اين قابليت را دارد كه در موضوع اخلاق جهاني، پاسخگوي نيازهاي اخلاقي بشر، چه مسلمان و چه غير مسلمان باشد، چون دستورالعمل‌هاي اخلاقي اسلام حتي شامل غير مسلمانان هم مي‌شود و آنها هم مي‌توانند از دين ما الگو بگيرند، براي بشر امروز اين علومي كه دنياي غرب در روانشناسي و جامعه‌شناسي و فلسفه و... توليد کرده است واقعاً نتيجه نداده است.

ما معتقديم از بركت قرآن كريم اين معجزه‌ي ختميه‌ي پيامبر اكرم(ص) و از بركت ائمه طاهرين(عليهم السلام)، منابع و سرمايه‌ي سرشاري در اختيار ما قرار دارد که متأسفانه بسياري از آن تاکنون تبيين نگرديده و اصلاً از آن استفاده نشده است.

قبل از پيروزي انقلاب با بعضي از اساتيد خود مشورت مي‌كرديم كه در حوزه بيشتر چه علمي ضرورت دارد که به آن اهتمام ورزيم؟ مي‌گفتند در فقه و اصول كف‌گير به تهِ ديگ خورده و همه حرف‌ها زده شده و ديگر چيزي باقي نمانده است. ولي الآن كه 40 سال از عمر مبارك انقلاب مي‌گذرد مشاهده مي‌کنيم چه مباحث عميقي در فقه وجود دارد كه حتي به آن اشاره هم نشده، بلکه به صورت خام باقي مانده است. در حالي كه جامعه امروز به شدّت نيازمند به آن هستند. در مباحث فلسفي و اعتقادي هم همين‌طور.

شما خود در همين علم كلام كه عهده‌دار هستيد ملاحظه مي‌فرماييد چقدر بحث‌هاي عميق وجود دارد كه جامعه امروز به آن نياز دارد.

ما اگر اعتقادات صحيح را به بشر عرضه كنيم مجالي براي داعش و افکار باطل سلفيت و عرفان‌هاي كاذب و اين فرق و مذاهبي كه هر روز اختراع مي‌شود باقي نمي‌ماند. با اينكه محور همه‌ي حرف‌ها پيرامون توحيد است هنوز ما نتوانستيم توحيد را به بشر امروز عرضه كنيم، واين مطالب در نهج‌البلاغه و صحيفه سجاديه و لابلاي كتاب‌هاي عميق بزرگان ما همين‌طور مكتوب باقي مانده است. چرا بعضي از طلاب انگيزه ندارند؟ براي اينكه چنين باوري ندارند. من در يكي از درس‌هايم گفتم، ولو ممكن است اين حرف در كلمات شهيد مطهري هم مطرح شده باشد كه اگر كسي يك احوط را اقوی و يا يک اقوی را احوط كرد كاري نكرده است، ولي واقعاً اين‌طور نيست.

اوّلاً: خود بررسي حكم خداي متعال خيلي ارزش دارد و مهم است، اگر يک فقيه ولو بعد از يك سال تلاش علمي يك احوطي را اقوا كند اين در جاي خودش بسيار مهم است. البته بايد ديد منظور ايشان چه بوده است. اگر بگوييم كسي كه احوطي را اقوا كرد اجتهاد نكرده اين حرف غلط است. يقيناً هيچ فقيهي اين حرف را نمي‌زند. اگر فقيه اجتهاد را منحصر به اين بداند او فقيه نيست، امروز مسائل حل نشده و مورد ابتلا، فراوان است كه بايد با اجتهاد حل شود.

ثانياً: پيشنهاد مي‌کنم هر استاد و طلبه و هر مسئول و معاون پژوهشي و کلاً هر کسي که مي‌خواهد در اين حوزه کار علمي انجام دهد يا به کار علمي در اجرا کمک کند، خلاقيت داشته باشد و فکر کند امروز چه موضوع جديدي لازم است در درس و بحث‌هاي حوزه يا مجموعه‌هاي پژوهشي مطرح و مورد پژوهش و تحقيق قرار گيرد. اگر يک معاون دو موضوع جديد به شما ارائه داد اين فرد ارزش دارد ولي اگر معاوني راکد و متوقف باشد، اين چندان ارزشي ندارد.

ثالثاً: چه کسي مي‌تواند اين کار را انجام دهد؟ کسي که باور به اين امر داشته باشد. حوزه بايد اين باورها را تعميق کند، اگر کسي که مي‌خواهد وارد مسير فقاهت شود به اجتهاد باور نداشته باشد چه زماني مي‌تواند مجتهد شود؟ اگر کسي به تفسير باور نداشته باشد و اخباري مسلک باشد بگويد ما حق نداريم تفسير کنيم اين فرد به هيچ وجه نمي‌تواند مفسّر شود، همين‌طور در مباحث ديگر.

به نظر من خيلي مهم است که بدانيم در حوزه آنچه که اين انگيزه را بالا مي‌برد چيست؟ اگر ما بتوانيم اين انگيزه را قوي كنيم، سطح پژوهشي در مسائل جديد بسيار بالا مي‌رود و ديگر موانع معيشتي يا تعطيلي دروس خيلي نمي‌تواند مانعيت داشته باشد يا چرا طلبه در موقع تعطيلات كار پژوهشي نمي‌كند چون باور و انگيزه‌اش ضعيف است، اما اگر اين باور در او قوي باشد و آن را روز به روز تقويت كند، من اگر مسئول يك مدرسه هستم خودم باور داشته باشم و مطالب مهم را كه اولويت دارد و جامعه و نظام ما به آن نياز دارد به ميدان بياورم، آن مجموعه شكوفا مي‌شود ولي اگر خود من اين باور را نداشته باشم اکتفا مي‌کنم به اينکه يك كتابي از اين قسمت تا آن قسمت خوانده شود و امتحان گرفته شود و دوباره گروه بعد بيايد بدين مشکل، 50 سال هم که بگذرد باز همان نقطه اول هستيم.

چيزي که حوزه را رشد مي‌دهد، همين است که از آن تعبير به اتاق فكر مي‌كنند نظير اين مجموعه‌اي كه در خدمت‌تان هستيم که خود مصداقي از اتاق فكر است، بايد فکر کنيم چكار كنيم تا اين باورها و انگيزه‌ها در بين طلاب و اساتيد، روز به روز قوي‌تر شود؟

حوزه مقدسه با وجود اين سرمايه غني از متون و منابع قرآني و روايي مي‌تواند بسياري از مشكلات و نيازهاي بشر را پاسخ بدهد.

يکي از اموري که موجب تقويت انگيزه طلاب مي‌شود بيان ثمره عملي اين پژوهش‌هاست. بالأخره کسي که ببيند ثمره‌ي عملي يک کاري مشهود است انگيزه‌اش هم قوي‌تر مي‌شود، بايد بتوانيم اين سرمايه عظيم را در مقام عمل بيشتر پياده كنيم و به طلبه‌ها و اجتماع نشان بدهيم تا فكر نكنند اين فقط يك شعار و لفاظي است كه مطرح مي‌كنيم.

نكته سوم وجود حس همكاري بين مسئولين است، من بايد تقدير كنم از اين اقدام ارزشمند شما. فکر نکنيم يك جلسه‌اي صوري برگزار شده تا صورت جلسه‌اي هم نوشته شود و آقايان هم گزارشي بدهند و تمام شود، نه، واقعاً اين احساس مسئوليت و حس همكاري را داشته باشيد، وقتي كنار هم مي‌نشينيد بگوئيد خداي تبارك و تعالي که فرموده است يدالله مع الجماعه حتماً به ما عنايت مي‌كند و در صدد باشيم كه آن نيازها را دنبال کرده و نتايج خوبي را از اين مجموعه به دست بياوريم.

بحمدالله در حوزه ما اين حس مسئوليت و همکاري قوي است و اساس خيلي از كارها بر همين انجام وظيفه و قصد قربت است كه وجود دارد ولي بايد بيشتر به آن توجه شود.

اميدوارم ان شاء‌الله نتايج خوبي بر اين جلسه مترتب شود. اين موضوع مهم است که شاخص‌هاي يك معاون پژوهشي با دقت استخراج شود و آقايان هم با دقت به آن عمل كنند. اين‌طور نباشد که مسئوليت پژوهشي را صرفاً به کسي كه ده سال درس خارج خوانده بسپاريم. بايد شاخص‌هايي مشخص گردد و طبق اين شاخص‌ها معاونت و مسئوليت‌هاي پژوهشي به افراد واگذار گردد. اين شاخص‌ها بايد هر سال قوي‌تر و شديدتر هم بشود، نه اينكه در يک حد توقف كنيم.

ان شاء الله خداوند توفيق همه ما را براي خدمت به اسلام، و مكتب اهل‌بيت و نظام مقدس جمهوري اسلامي بيشتر كند و حوزه بتواند در اين مسير به ظرفيت زياد خود جامه عمل پوشانده و آن را به فعليت برساند.

والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته