مسجد محل تکريم بندگان و رفع مشکلات روحي و جسمي آنان است
۲۸ مرداد ۱۳۹۵
۱۹:۵۸
۱,۸۵۱
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
بسم الله الرّحمن الرّحیم
توفیقی حاصل شد که خدمت شما روحانیت بزرگوار برسم که اهتمام بر مديريت و احیای مساجد و پژوهش احکام مسجد داريد.
در فقه و کتب روایی ما در مورد مسجد مطالب فراوان است اما متأسفانه کثیری از ما از آن بي‌اطلاع و يا در حدّ بسيار کم واقف هستيم. واقعاً این قدم بسیار مبارک، لازم و ضروری بود که جناب آقاي قرائتي برداشته تا یک نگاه عمیق و جامع، با توجه به ضرورت‌های روز به مسجد داشته باشیم.
اگر در بسياري از اموری که تحت عنوان کراهت در فتوای فقها مطرح شده تجدید نظر شود شايد انسان به یک نظر دیگری برسد چون آن زاویه‌ای که فقها به آن نظر می‌کردند اکنون تغییر پیدا کرده. و این يک بحث علمی عميق است و منحصر به استحباب و کراهت و آداب هم نیست، باید این بحث‌ها إن شاء الله مطرح بشود.
لزوم تبيين پيوند بين مسجد و ولايت
یکی از موضوعاتي که باید کار پژوهشی روی آن شود پیوند بین مسجد و ولایت است، در زيارت ائمه معصومین علیهم السلام عرض می‌کنیم «السلام علیک یا حجة الله یا ولی الله». خود همین اضافه ولي و حجّت به الله جواب بسیاری از اباطیل و شبهاتی را که وهابیت القاء مي‌کنند، مي‌دهد. مشاهد مشرفه ائمه بیوتی هستند که خدا اراده کرده که در آنجا یاد خدا احیا و ذکر شود، چه ارتباطی بین بیت الله و خانه ولی الله وجود دارد؟این مسئله‌ی مهمی است مخصوصاً برای شیعه. به طور کلی برای جمیع انسان‌ها می‌توانیم این مسئله را مطرح کنیم، ما وقتی به مسجد می‌آيیم در حقيقت خدا را زیارت می‌کنیم و خودِ خدای تبارک و تعالی فرموده است «حقٌّ علی المزور أن یکرم زائره» این تعبیر قبل از اینکه درباره مشاهد مشرفه و به عنوان یک ادب بین زائر و زيارت شونده باشد درباره خانه خدا آمده، یعنی خدا تکریم می‌کند کسی که خانه‌ی خدا را زيارت کند. عین همین مطلب در مورد این مشاهد وجود دارد، کسی که حجت خدا را زیارت کند مورد تکریم خدا قرار می‌گیرد، چرا درباره زیارت امام حسین(علیه السلام) این تعبیر عمیق وارد شده.
«من زاره کمن زار الله فی عرشه» این یک امر اعتباری نیست که بگوئیم خدا اعتبار کرده، ما یک سری امور اعتباری داریم، نماز در مسجد الحرام معادل با صد هزار نماز و در مسجد النبی معادل ده هزار نماز است، یکی از چیزهایی که باید تحقیق بشود و جای سؤال در آن وجود دارد همین مطلب است، آیا اين فضيلت برای مطلق افراد است؟ يا به اختلاف افراد مختلف است، آیا این کف فضیلت آنجاست یا سقف فضیلت؟
این یک امر اعتباری است،یعنی شارع می‌گوید من اعتبار می‌کنم و این ثواب را به او می‌دهم مثل کسی که حسنه‌ای انجام بدهد «فله عشر امثالها» خدا ده برابر به او می‌دهد. اما مسئله‌ی مسجد و زیارت خانه‌ی خدا و مشهد ائمه معصومین(علیهم السلام)، به نظر ما نمی‌شود انسان آن را فقط مجرد یک اعتبار تلقی کند. همچنين اين تعبير که در آخر زيارت امام رضا(عليه السلام) مي‌گوييم «اللهم إلیک صمدت من أرضی» نکته‌های عجیبی در ارتباط اين زيارات با توحيد خداوند هست که برای پاسخ به شبهات وهابیت مي‌توان به آن استدلال نمود.
این را به عنوان یک سوژه‌ی علمی و موضوع تحقیقی بررسي کنيم. شيعه چه ارتباطی می‌تواند بین خانه‌ی خدا و این مزار و مشاهد ائمه معصومین(علیهم السلام) پیدا کند. بعد این حرف‌های غیر علمی که ناشی از جهالت است پاسخ داده خواهد شد. چرا زيارت می‌روید؟
به همان دلیل که مسجد می‌رویم در کنار ولی خدا هم حضور پیدا می‌کنیم، در باب حج چرا فرموده‌اند: «من تمام الحج زیارت الامام»، با اینکه در حج خانه‌ی خدا، مسجد الحرام، و مشاعر و مواقف خیلی مهم را زيارت کرده، ولی تماميت حج به اين است که انسان خدمت امام(علیه السلام) برود، لذا بر حاجيان مستحب است بعد از اعمال حج به مدینه بروند. چون یک ارتباط قوی بین این امکنه وجود دارد. همانطوری که ارتباط بین خدا و ولی خدا، روشن است انسان بدون اعتقاد و بدون ولایت حجت خدا نمی‌تواند به ولایت خدا دست يابد. این هم از بحث‌های عمیق مسئله ولایت است.
یک وقتی از تهران به مشهد می‌آمدم در فرودگاه تهران سید بزرگواری که محاسنش کاملاً سفید بود پرسيد: شما چرا مشهد می‌روید؟ گفتم چرا این سؤال را می‌کنید؟ گفت می‌خواهم بحث کنیم، مگر نمی‌شود انسان به زيارت اين مشاهد نرود ولی موحد هم باشد؟! گفتم هرگز نمی‌شود. این هم با ادله‌ی نقلی و هم با ادله‌ی عقلی مسلم است که انسان بدون ولایت اولیاء خدا نمي‌تواند به ولایت خدا برسد، ادله را برایش گفتم. به هر حال ما زيارت اين بزرگواران را زيارت خدا می‌دانیم. پس بیايیم ارتباط بین مسجد و مشاهد را تبيين کنيم.
اينکه حسینیه را نمی‌گویم، چون نبايد مسجد را از نظر فضیلت کنار حسینیه قرار بدهیم. هرچند متأسفانه قرار داده شده اما هر کدام ثواب خودش را دارد، ولی بین مسجد و مشاهد ائمه معصومین(علیهم السلام) یک ارتباط وسیعی است کلیدواژه‌هایش را از روایات و متون پیدا کنید که یک مجموعه‌ی خیلی خوب با نکات خیلی مهم از آن استفاده می‌شود.
ارتباط با مسجد بهترين ابزار براي مقابله با تهاجم فرهنگي
نکته دوم این است یکی از بهترين راه‌های مقابله‌ی با تهاجم فرهنگی و این هجمه‌های عظیمی که در فضاهای مجازی علیه دین، دیانت، شرع و شریعت می‌شود ارتباط با مسجد است. ما به مردم فقط همین اندازه می‌گويیم، «لا صلاة لجار المسجد إلا فی المسجد» نماز کسي که همسايه مسجد است فقط در مسجد قبول مي‌شود.ولی این تعبیر دنباله‌ای هم دارد که در روایات متعدد آمده «شکت المساجد إلی الله الذین لا یشهدونها من جیرانها فاوحي الله اليها و عزتي و جلالي لا قبلت لهم صلوة واحدة ولا اظهرت لهم في الناس عدالة ولا نالتهم رحمتي و لا جاوروني في جنتي» مساجد از همسایه‌هایی که به مسجد نمی‌آیند شکايت مي‌کنند این تعبیر خیلی مهم است یعنی این مکانی که مسجد شد، کاری هم نداشته باشیم به اینکه در بعضی از روایات فرموده‌اند هر نقطه‌ای قابلیت مسجد شدن ندارد، نقطه‌ای که مسجد می‌شود یک عظمتی دارد یا نبی‌ای در آن دفن است یا شهیدی در آن به شهادت رسیده است. با اين که ارض و سماء خدا را سجده می‌کنند باز این قسمت از ارض که مسجد می‌شود یک ویژگی خاصی دارد که قابلیت وحی خدا را دارد که مي‌فرمايد: «اوحی الله» مسجد شکایت می‌کند خدا هم جواب می‌دهد و خود این جواب خیلی مهم است که خداوند با قسم به عزت و جلالش به مسجد وحي مي‌کند که یک نماز از اين افراد قبول نمی‌شود!
«و لا اظهرت لهم فی الناس عدالة» اين افراد به عنوان عادل شناخته نمی‌شوند و رحمت من شامل آنها نمي‌شود. ما باشیم به حسب ظاهر می‌توانیم بگويیم حسب ابن روايت شهادت اين همسايگان را نمی‌شود قبول کرد. خب، تا حالا در ذهنمان همین بود همسايه مسجد اگر مسجد نرود نمازش قبول نمي‌شود و آن هم حمل بر کمال است نه بر قبول فقهی، تکلیف از او ساقط می‌شود ولی نمازش اثر ندارد. در حاليکه طبق اين روايت این آدم مشمول رحمت خدا قرار نمی‌گیرد و در جنت مجاور خدا قرار نمي‌گيرد. بياييم اين تعبیرات را برای مردم ذکر کنیم. مردم از اينها خيلي اطلاع ندارند کما اينکه خود ما هم اطلاع نداريم.
حضور در مسجد انسان را متواضع مي‌کند
باز از آیات قرآن و روایات استفاده می‌شود حضور در مسجد برای انسان خضوع و تذلّل می‌آورد، آدم را از آن غرور و منیّت خارج می‌کند. چه مقدار مشکلات جامعه‌ی ما به خاطر همین کبر، نخوت، غرور و خودگرفتگی است. مسجد برای انسان این اثر را دارد. در حاليکه در جامعه به هیچ وجه چنین چیزی در ذهن مردم نیست. می‌گویند زورخانه آدم را خاضع می‌کند! من این تعبیر را زیاد شنیده‌ام البته نمی‌خواهم نفی کنم از قدیم هم می‌گویند درهای زورخانه را کوتاه درست می‌کنند تا هر کس وارد می‌شود خم شود، پهلوان‌ها اینطوری هستند، در محیط زورخانه آمدند خاضع شدند. کشتی‌گیرهای ما آنها که اهل زورخانه هستند در عین قدرت متواضع‌اند ولی چرا ما این را در مسجد احیا نکنیم؟ اصل خضوع در مسجد است، به مسجدی‌ها بگوئیم وقتی از مسجد بیرون آمدید اگر تذليل و خضوع در شما حاصل شده بدانید که خدا شما را اکرام کرده، اکرام خدا این است که صفات خودش را به بنده‌اش می‌دهد و این انسان را متواضع می‌کند.مسجد محل تکريم بندگان و رفع مشکلات روحي و جسمي
در روایات است یکی از جاها و زمان‌هايي که محل اکرام خدا بر بندگان است زماني است که انسان در مسجد یک نماز بخواند، ما امروز به همه‌ی روانشناسها بگوئیم آقایان روانشناس کلید حل مشکلات گروهی جوانان و جامعه این قرص‌های عجیب و غریبی که اینها را در یک مدت زمان کوتاه به دیوانگی می‌رساند نیست، اينها مسکن‌های ظاهری هستند. در مورد مسجد سهله این روایت را دیدم «ما أتاه مکروب قط فصلی فیه بین العشائین و دعا الله إلا فرج الله کربته»، ممکن است گفته شود خدا و ائمه می‌خواستند مردم را به مسجد بکشانند تا دو رکعت نماز بخوانند در کنارش هم گفته‌اند ما این اثر را برایش قرار می‌دهیم! اما نه، مسجد واقعاً این اثر را دارد این خانه‌ای که به عنوان خانه‌ی خداست، با محيط‌هاي کوچک يا بزرگ، این اثر را دارد که انسان با ارتباط با خدا، با خواندن دو رکعت نماز مشکلاتش برطرف مي‌شود.در روایت ديگر مي‌فرمايد حوائج دین و دنیای او را خواهیم داد، يا امام صادق علیه السلام فرمود «إذا دخلت الکوفه فات مسجد السهلة فصلّ فیه واسئل الله حاجتک لدینک و دنیاک فان مسجد السهلة بيت ادريس النبي عليه السلام...»، یعنی انسان مي‌تواند حاجات دینی و دنیوی خود را در مسجد از خدای تبارک و تعالی بگیرد.
بالأخره ما معتقدیم «أینما تولوا فثم وجه الله» روشن است انسان در آسمان و زمین، هر جا می‌تواند وجه الله را پیدا کرده و ارتباط برقرار کند ولی در مسجد این ارتباط مستقیم و سریع و با تضمین است.
علی أیّ حال نگاه ما به تمام شئون مسجد بايد عوض شود. فقط نگوييم مسجد مکاني است آماده شده براي اینکه مردم جمع شوند و یک نماز جماعتی خوانده شود. مسجد جایی است که انسان اگر بخواهد انقطاع کامل از دنیا پیدا کند باید به آنجا بیاید. اين‌طور نيست که مسجد فقط و فقط براي عبادت باشد البته در روايات آمده بيع و شراء در مسجد مکروه است، حتی یک چیزهایی که الآن در جامعه ما خیلی مرسوم است در روایات از آن نهی شده، اگر کسی چیزی را گم يا پيدا کرده در مسجد آنرا اعلان مي‌کنند. اینها در مسجد مکروه است، خواندن شعر در مسجد مکروه است، البته این هم جای بحث دارد از یک طرف فقهای ما می‌گویند مکروه است و از طرف ديگر امیرالمؤمنین(علیه السلام) در خلال خطبه‌هایی که در مسجد ایراد می‌فرمود شعر هم بود.
سرمایه‌ی عظیمی را خدا در اختیار بشر قرار داده است حوزه‌های علمیه و روحانیت در درجه‌ی اول خودشان باید بفهمند که این سرمایه چیست؟ هر چه مي‌توانيد راجع به سجده و مسجد در قرآن و روایات مطالعه کنید و ببینید چقدر آثار معنوی و دنیوی دارد، چه آثار فردی و چه آثار اجتماعی دارد، در ايام دفاع مقدس غالب رزمندگاني که به جبهه رفتند و شهید و اسير و جانباز شدند همه مسجدی بودند. مسجد این اثر تکوینی را دارد، یک اثر اعتباری محض نیست، انسان به مسجد که می‌آید جسم و روحش تحول پیدا می‌کند، ما باید خودمان این را باور کنیم و به مردم هم بگويیم که مسجد جای تحول جسم و روح است.
ارتباط مسجد با برزخ و قبر انسان
در مورد خدمت به مسجد روايات زيبايي داريم. حتي روشن کردن چراغ در مسجد، اصلاً بین مسجد و قبر انسان یک ارتباط خاصی هست، اگر کسی در مسجد چراغی را روشن کند قبر او نورانی خواهد بود، عذاب قبر و فشار قبر هم برداشته مي‌شود، اینقدر مسجد با دنیا و برزخ انسان ارتباط دارد.امیدوارم با برنامه‌های بسیار خوب بتوانيد جوان‌ها را با مسجد هرچه بيشتر مرتبط کنيد. در اين صورت آنها از فضاهای مجازی مستهجن خود به خود دور خواهند شد.
و السلام علیکم و رحمة الله و برکاته