یکی از نکاتی که ما طلبه‌ها باید به آن توجه داشته باشیم این است که چه مطالعه کنیم؟ گاهی اوقات می‌بینیم که طلبه‌ای یک کتابی را که به درد عوام از مردم می‌خورد مطالعه می‌کند. این بد نیست، هرچه باشد، اخلاقی باشد، تفسیری باشد، برای همه مفید است. بالاخره اینطور نیست که ما مستغنی هستیم. من یادم می‌آید در منزل ما وقتی یک منبری، منبر می‌رفت، والد ما(رض) مثل یک مستمع گوش می‌دادند. گاهی اوقات می‌گفتم اینگونه که ایشان نگاه می‌کند خسته نشده‌اند؟ وقتی منبری پایین می‌آمد، گاهی تشویق می‌کردند و گاهی اوقات هم می‌فرمودند این را اشتباه گفتی، این را اشتباه گفتی. همیشه همینطور بود. انسان باید هر جا رفت به همه چیز توجه کند، منبری، سخنرانی می‌کند، مداح شعر می‌خواند، غالبا مداح شعر می‌خواند، ما به مضامین آن هم توجه نمی‌کنیم، و حال آنکه باید توجه داشته باشیم. اما یک مسأله اصلی این است؛ ما که می‌خواهیم یک ساختمان علمی برای خودمان درست کنیم، این روش ها برای ما ساختمان علمی درست نمی‌کند، بنیان علمی درست نمی‌کند. کسی که در طریق علم است، یا کسی که در طریق اخلاق است، باید توجه داشته باشد. یک وقت استاد ما آقای حسن زاده(حفظه‌الله) می‌فرمودند در بحث اخلاقی، طلبه باید مفتاح الفلاح شیخ بهائی(ره) را یک دوره ببیند، عدة الدّاعی را ببیند، اقبال سید(ره) را ببیند. می‌فرمودند من مفتاح الفلاح را ملاحظه کردم، دیدم عمل به همین مفتاح الفلاح شیخ بهائی(ره) خیلی کار مشکلی است؛ صبح این کار انجام شود و این خوانده شود، ظهر این انجام شود و... . بزرگان ما خیلی موفق بوده‌اند. دقت کنید؛ ما باید برای اخلاق، یک دوره کتب متخلّقین به اخلاق الهی را از اول تا آخر ببینیم.
اقبال سید(ره) را ببینیم. آیا تا به حال شده یک دور اقبال سید را مطالعه کرده باشیم. شب قدر می‌بینیم مفاتیح کم دارد، می‌توانیم برای دعا و اذکار، به اقبال سید مراجعه کنیم. در مسائل علمی نیز همینطور، در مسائل حدیثی نیز به همین منوال. مثلاً برای خودتان برنامه‌ریزی کنید که از الان تا ده سال دیگر حتما یک دوره اصول کافی را بخوانید. واقعا یک طلبه وقتی موفق است که بصورت جامع، یک مروری بر مجموع روایات، چه روایات اعتقادی، چه روایات فروع داشته باشد. توصیه می‌کنم حتماً یک دوره اصول و فروع کافی را جزو برنامه‌هایتان قرار دهید. در میان این کتابهای مهم، در کتابهای فقهی، یکی از کتابهایی که مهم است؛ جواهرالکلام است. واقعا طلبه باید یک دوره جواهر را از اول تا آخر ببیند. در اصول دیگر، اصول متقن، غیر از این درس اصولی که دارید و کار می‌کنید تحقیق می‌کنید. این که عرض می‌کنم یک برنامه فوق‌العاده‌ای است، یک دوره کتاب اصولی را مطالعه‌ای داشته باشید. من گاهی اوقات یکی از دعاهایم همین بوده که خداوند به انسان توفیق دهد که بیشتر در کتابخانه باشد، آنگاه می‌بیند که واقعا چه معارفی است. انسان یک دور باید نهج‌البلاغه را از اول تا آخر ببیند. اما متاسفانه ندیده‌ایم. باید یک دور صحیفه سجادیه را از اول تا آخر ببینیم. گاهی فکر می‌کردم کتابهایی را که هر طلبه باید یک دور از اول تا آخر ببینید، ردیف کردم، که اگر نبیند واقعا انسان احساس غبن و ضرر می‌کند. حالا باز خودتان در کتاب های اعتقادی، در کتابهای تفسیری، مثلا در تفسیر تأکید می‌کنم حتما یک دور مجمع البیان یا تفسیر المیزان را از ابتدا تا انتها ببینید. ما که توفیق نداشتیم شاگرد اینها باشیم و محضرشان را درک کنیم، چه راهی وجود دارد برای اینکه الان شاگرد اینها باشیم؟! راهش این است که با کتاب ایشان مأنوس باشیم. یک برنامه‌ای برای خودتان قرار دهید. دنیای الان ما، دنیای برنامه‌ریزی است.
باید برای چهار سال، پنج سال، و بیست سال برنامه‌ریزی کرد. این روش خیلی خوب است، أصلا اگر این نباشد نمی‌شود. با این حجم وسیع امور و تزاحم امور و مشکلاتی که وجود دارد، اگر انسان برنامه نداشته باشد نمی‌شود. باید با برنامه جلو برود. برنامه بریزید که بعد از ده سال این یک دوره فقه را مطالعه کنیم، این یک دوره تفسیر و این یک دوره اخلاق را مطالعه کنیم. حتما تصمیم بگیرید مفتاح الفلاح شیخ بهائی(ره) را ببینید. اربعین و چهل حدیث امام(رض) را حتما یک دوره ببینید. انسان وقتی چهل حدیث امام(ره) را می‌بیند کاملاً احساس می‌کند پای درس اخلاق امام(ره) نشسته است. باید چنین کتابهایی را مطالعه کرد. من گاهی اوقات می‌گویم این کتابها محصول عمر یک نفر است، کسی که باحساب جلو آمده است. علامه(ره) یک آدم معمولی نبوده که یک چیزی به ذهنش برسد و بردارد بنویسد و منتشر کند. امروز هم که الان کتاب ها متأسفانه اینگونه شده است. ولی آنها اینطور نبودند. آنها یک عمر خودشان را علماً و عملاً درست کردند، نتیجه آن در همین کتاب است. مرحوم کلینی(ره) این همه زحمت کشیده و نتیجه‌اش در همین کافی است. همچنین از کتابهایی که من خیلی تأکید دارم ببینید؛ «روضة المتقین» مرحوم مجلسی(ره) است که در شرح تهذیب است. مرحوم مجلسی(ره) چه دقت هایی دارد؛ در سند روایات، در حل و جمع بین روایات. الان «روضة المتقین» اصلا در ذهن طلبه‌های ما نیست. واقعاً بحث های عمیق مهمی در «روضة المتقین» وجود دارد. من خیلی از نکات مهم قواعد فقهی را از آنجا استفاده کرده‌ام. ببینید کسانی که یک عمر زحمت کشیده‌اند و محصول داشتند، کتاب های اینها را بگیریم، کتاب اینها در کتاب خانه‌تان باشد. طلبه‌ای که هنوز درست نمی‌داند فرق بین تفسیر و تأویل چیست، تفسیر می‌نویسد. نمی‌خواهم بگویم این ارزشی ندارد، اما شما وقت تان را صرف آن نکنید. یا اعتقادات می‌نویسد، یا رجال می‌نویسد. من دیده‌ام از این کتاب و از آن کتاب جمع کرده و یک کتاب رجالی درست کرده است. علی أیّ حال؛ واقعا یکی از چیزهایی که ما طلبه‌ها باید دقت کنیم؛ این است که  چه چیزی مطالعه کنیم که اگر نکنیم مغبون خواهیم شد. إن شاء الله خداوند همه را حفظ کند.