تفاوت احکام زیارت امام حسین(ع) با عزاداری بر آن حضرت

۱۷ مرداد ۱۴۰۰

۱۴:۴۳

۱,۰۶۱

خلاصه خبر :
بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دامت برکاته) پیرامون تفاوت احکام زیارت امام حسین(ع) با عزاداری بر آن حضرت
آخرین رویداد ها

بسم الله الرحمن الرحیم

یکی از مطالبی که درباره عزاداری امام حسین(علیه السلام) و زیارت قبر مطهر امام حسین(علیه السلام) مطرح می‌شود این است که اگر برای زیارت امام حسین(علیه السلام) خوف جان یا خوف مرض، یا خوف از دست دادن مال باشد آیا باز زیارت امام حسین(علیه السلام) استحباب دارد یا خیر؟

برخی این مطلب را به عزاداری هم سرایت داده‌اند و گفته‌اند اگر در باب زیارت امام حسین(علیه السلام) با وجود خوف ضرر بر جان و مال زیارت آن حضرت مستحب باشد پس در عزاداری هم باید همینطور باشد.

ابن قولویه در کامل الزیارات در باب 45 عنوانی دارد به نام «فواید من زار الحسین (علیه السلام) و علیه خوفٌ» کسی که می‌خواهد امام حسین(علیه السلام) را زیارت کند و خوف دارد، آنگاه پنج روایت در این باب می‌آورد. در یک روایت زراره به امام باقر(علیه السلام) عرض می‌کند «ما تقول فی من زار اباک علی خوفٍ؟» چه می‌فرمائید در مورد کسی که با ترس به زیارت قبر امام حسین (علیه السلام) برود؟ اینجا نگفته خوف از چه چیزی؟ حضرت در پاسخ فرمود: «یؤمنه الله یوم الفزع الاکبر» به برکت این زیارت خدای تبارک و تعالی او را در روز قیامت ایمن قرار می‌دهد و وقتی از این دنیا می‌رود ملائکه با بشارت او را ملاقات کرده و می‌گویند نترس و اندوه نداشته باش و این روز رستگاری توست «وتلقاه الملائکة بالبشارة و یقال له لا تخف و لا تحزن، هذا یومک الذی فیه فوزک».

روایت دیگر از ابن بکیر است که به امام صادق(علیه السلام) می‌گوید: « إِنِّی أَنْزِلُ الْأَرَّجَانَ وَ قَلْبِی یُنَازِعُنِی إِلَی قَبْرِ أَبِیکَ» من به منطقه رجان رفتم، بر دلم افتاد که از الرجان به کربلا بروم، «فَإِذَا خَرَجْتُ فَقَلْبِی وَجِلٌ مُشْفِقٌ حَتَّی أَرْجِعَ خَوْفاً مِنَ السُّلْطَانِ وَ السُّعَاةِ وَ أَصْحَابِ الْمَسَالِحِ»، هنگامی که برای زیارت قبر امام حسین(علیه السلام) از شهر خارج شدم تا وقتی برگشتم قلبم در حال ترس و اضطراب از حاکم وقت و خبرچین‌ها و مأموران بین راه بود، فقال علیه السلام « یَا ابْنَ بُکَیْرٍ أَ مَا تُحِبُّ أَنْ یَرَاکَ اللَّهُ فِینَا خَائِفاً»، حضرت فرمود: ابن بکیر آیا دوست نداری که خدا تو را در راه ما خائف ببیند؟

گاهی در یک زمان افرادی که پیرو ائمه(علیهم السلام) هستند در یک شرایط آرامش و امنیت بسر می‌برند و هیچ خوفی از دشمن ندارند، اما گاهی اوضاع ناامن است و کسی که بخواهد نام امیرالمؤمنین(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) را ببرد، از دشمن خوف دارد. حضرت فرمودند: «أَ مَا تَعْلَمُ أَنَّهُ مَنْ خَافَ لِخَوْفِنَا أَظَلَّهُ اللَّهُ فِی ظِلِّ عَرْشِهِ» فرمود آیا نمی‌دانی کسی که به خاطر ما بترسد، خدا او را تحت عرش خودش و همنشین و هم‌صحبت با امام حسین(علیه السلام) قرار می‌دهد «وَ کَانَ مُحَدِّثُهُ الْحُسَیْنَ(ع) تَحْتَ الْعَرْشِ وَ آمَنَهُ اللَّهُ مِنْ أَفْزَاعِ یَوْمِ الْقِیَامَةِ یَفْزَعُ النَّاسُ وَ لَا یَفْزَعُ» خدا او را در روز قیامت ایمن می‌گرداند در حالی که در آن روز همه از ترس و وحشت به ناله درآمده‌اند ولی او فزع نمی‌کند، و اگر از هول قیامت این فرد هم فزع کند «فَإِنْ فَزِعَ وَقَّرَتْهُ الْمَلَائِکَةُ وَ سَکَّنَتْ قَلْبَهُ بِالْبِشَارَة» ملائکه قلب او را با بشارت آرام می‌کنند.

معاویة بن وهب از امام صادق(علیه السلام) که حضرت فرمود «یَا مُعَاوِیَةُ لَا تَدَعْ زِیَارَةَ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع لِخَوْفٍ»، به خاطر خوف زیارت امام حسین(علیه السلام) را ترک نکن.

در برخی از این روایات خوف از سلطان، خوف از مأمورین حکومت ظالم، که نمی‌گذاشتند مردم سراغ زیارت قبر امام حسین(علیه السلام) بروند ذکر شده است و در بعضی دیگر از روایات خوف به صورت مطلق بیان شده، اگر ما باشیم و این روایاتی که اطلاق دارد شامل خوف از هر چیزی می‌شود خوف از جان، خوف از سلطان، خوف از دست دادن مال، می‌گوید زیارت حضرت را ترک نکن ولو ممکن است در راه زیارت امام حسین(علیه السلام) جان و مالت را هم بدهی، یا مرضی پیدا کنی.

اما آن روایاتی که خوف از سلطان را بیان می‌کند به یک احتمال خیلی روشن مقیّد روایات خوف قرار می‌گیرد. این یک بحث فقهی است که آیا در شرایطی که انسان خوف دارد استحباب زیارت امام حسین(علیه السلام) باقی است یا باقی نیست؟ چون روایات در مقام بیان حکم هستند لذا قانون اطلاق و تقیید در این روایات جاری می‌شود، یعنی می‌توان گفت این روایات می‌گوید در زمانی که سلطان وقت دنبال امحاء قبر امام حسین(علیه السلام) است شما به خاطر خوف این زیارت را ترک نکنید و بروید، روشن است در این راه ممکن است جانش را هم از دست بدهد!

اما چنانچه انسان بداند از این مسیری که می‌خواهد به زیارت امام حسین(علیه السلام) برود راهزن‌هایی هستند که کاری به زیارت ندارند ولی جان و مالش را می‌گیرند، نمی‌شود گفت اینجا زیارت استحباب دارد! استحباب با وجود خوف فقط در جایی است که انسان در مقابل حکومت ظالم بایستد! جان و مالش را هم بدهد. اما با ظالم مقابله کند.

در زمان ما که در صورت سفر برای زیارت، ممکن است مرض کرونا جان زائر را بگیرد، این داخل در روایات خوف از سلطان نیست، آن روایات جایی است که انسان بخواهد با زیارت حضرت در مقابل حکومت ظالم بایستد و با او مقابله کند، یعنی یک عنوان مهم‌تری به میدان می‌آید، برای خنثی کردن نقشه یک ظالمی که دنبال محو قبر امام حسین(علیه السلام) و زیارت امام حسین(علیه السلام) است از روایت استفاده می‌شود بروید و استحباب هم دارد ولو اینکه خوف جان هم داشته باشید.

نقل شده که مرحوم مجلسی فرموده این روایات خوف جان را نمی‌گیرد، بله می‌گیرد و اطلاق هم دارد اما در مقابل آن حکومت ظالم. در زمان ما بحمدالله زمانی است که کسی قدرت ندارد و بنای این را ندارد جلوگیری از زیارت امام حسین(علیه السلام) کند حال اگر کسی می‌داند کربلا برود کشته می‌شود فرض کنید زمان تسلط داعشی‌ها که خدا نیاورد آن روز را! اگر بداند در بین راه گرفتار آنها می‌شود و آنها دنبال از بین بردن اصل اسلام هستند و کاری به زیارت امام حسین(علیه السلام) ندارند، این استحباب شامل حال او نمی‌شود.

لذا اینکه گاهی اوقات در فضای مجازی بحث را خیلی سطحی مطرح می‌کنند و می‌گویند مردم قبلاً برای زیارت امام حسین می‌رفتند و دست راست و چپ خود را می‌دادند، بله برای مقابله با حکومت ظالمی که در مقابل امام حسین(علیه السلام) بوده این مطلب درست است اما نمی‌شود آن را بر این زمان تطبیق کرد و گفت هر چند می‌دانی اگر بروی کرونا می‌گیری و می‌میری مانعی ندارد، خیر، این روایات شامل او نمی‌شود.

نکته دوم این است که بین مسئله زیارت قبر امام حسین(علیه السلام) و عزاداری خیلی تفاوت وجود دارد، گرچه مشترکات زیادی هم دارد ولی ما نمی‌توانیم احکامی را که در مورد زیارت قبر امام حسین(علیه السلام) است کاملاً درباره عزاداری بیاوریم، در زمان ائمه معصومین(علیهم السلام) حکومت بنی امیه و بنی العباس برقرار بود، ائمه(علیهم السلام) در خانه خودشان عزاداری می‌کردند شعرا می‌آمدند برای آنها و خانواده‌شان شعر می‌سرودند و مرثیه سرایی می‌کردند که این هم یک نوع عزاداری است.

ما نمی‌توانیم بگوئیم حال که زیارت امام حسین(علیه السلام) برای کسی که به قصد مقابله با حکومت ظالم، که آب می‌بستند بر قبر امام حسین(علیه السلام) و می‌خواستند به طور کلی آن را از بین ببرند، برود جایز است و استحباب دارد ولو جانش هم در خطر افتد، پس در مورد عزاداری هم همینطور است و با وجود خوف از سرایت بیماری ما این کار را انجام بدهیم این درست نیست. اینها مسائل دقیقی است که باید با دقت ببینیم مراجع ما، بزرگان ما، ائمه ما چه می‌فرمایند، حتی در این بحث قانون اهم و مهم هم مطرح می‌شود یعنی وقتی سلطانی درصدد امحاء قبر امام حسین(علیه السلام) برآمده بر هر انسانی لازم است آن را حفظ کند همان طور که در باب حج، خدای تبارک و تعالی راضی نیست که حج در هیچ زمانی تعطیل بشود، و همیشه باید عده‌ای طائف دور خانه خدا باشند، قبر امام حسین(علیه السلام) هم یک عنوان بسیار مهم است لذا مسئله‌اش با مسئله عزاداری فرق می‌کند، ما نمی‌توانیم احکامی که در مورد زیارت حضرت هست را در مورد عزاداری بیاوریم.

ما می‌گوییم تحت قبه امام حسین(علیه السلام) دعا مستجاب است، یا در تربت امام حسین(علیه السلام) شفا قرار داده شده، این را نمی‌توان با تربت مکان عزاداری مقایسه کرد. گرچه این خاک هم خیلی محترم است ولی با آن تربت احکامش مسلم فرق می‌کند و دارای احکام یکسان نیست بنابراین نیائیم این روایات را با کم‌دقتی مطرح کنیم و بخواهیم یک نتایجی که خلاف روایات هست بگیریم و به مردم عرضه کنیم، باید روایات با دقت بررسی شوند تا ببینیم از آنها چه استفاده می‌شود و همان را جامعه عرضه کنیم، امیدوام که خدای تبارک و تعالی همه ما را جزء محبین و عزاداران و زائرین واقعی امام حسین علیه السلام قرار بدهد ان شاء الله.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته



برچسب ها :

فاضل لنکرانی تفاوت احکام زیارت امام حسین(ع) با عزاداری بر آن حضرت احکام زیارت امام حسین(ع) احکام عزاداری بر امام حسین(ع)