اعتبار ابزار جديد در رؤيت هلال
ديباچه
حمد و سپاس خداوندی را سزد كه بشر را آفرید و با دو چراغ وحى و عقل هدایتش كرد و به او اجازه داد تا با تدبّر در وحى به كنكاش و جستجو پرداخته، وظیفه شرعى خود را استنباط و بهدست آورد.
گرچه سفره رحمت الهى عام و گسترده است، ولى توفیق بهرهگیرى از آن نصیب همگان نگردد؛ بلكه خواص و یا خواصى از خواص هستند كه مىتوانند از این موهبت الهى بهرهمند و مشمول الطاف خاصّ پروردگار گردند؛ (الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذی هَدَانَا لِهذا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِی لَوْ لَا أَنْ هَدَانَا اللهُ).
همانگونه كه در قرآن كریم آمده است (وَأَنْ لَیسَ لِلاْءِنْسانِ إِلاّ ما سَعى)، بىتردید سعى و تلاش عالمان و فرزانگان در مسیر فقاهت براى جلب توفیقات الهى سهم بسزایى دارد.
مركز فقهى ائمّه اطهار(عليهم السلام) بهعنوان یكى از مراكز تخصّصى حوزۀ علمیه قم، در تبیین مسائل فقهى و بهویژه مسائل مستحدثه، نقشى حسّاس برعهده گرفته است. فرهیختگانى از فضلا و اساتید حوزه در این مركز با رعایت اصول استنباط و دقّت كامل به پژوهش پرداخته، از مجهولات فقهى پرده برداشته و هر روز، برگ جدیدى به ذخائر علمى و فقهى حوزه علمیه مىافزایند.
اثر حاضر در موضوع حجّیت ابزار جدید در رؤیت هلال، تألیف استاد و محقّق گرانقدر حضرت آیت الله حاج شیخ محمّدجواد فاضل لنكرانى(دامت بركاته)، از جمله پژوهشهاى نوینى است كه تأثیر قابل توجّهى در جامعه اسلامى ما داشته و با توجّه به موضوع آن، از اهمّیت فوقالعادهاى برخوردار است.
این كتاب نخستین بار در سال 1384ش. بهزیور طبع آراسته شد و مورد استقبال اندیشمندان و محقّقان قرار گرفت. سپس در سال 1386ش. بههمراه پاسخ نقدهای محقّق ارجمند حجتالاسلام و المسلمین رضا مختاری(زید عزّه) تجدید چاپ شد و اینك، با اضافهشدن پاسخ نقضهای متعددی كه سه تن از مراجع معظّم تقلید(أدام الله ظلّهم) مطرح فرموده بودند ــ ضمن دو جلسه نشست علمی ــ در دسترس علاقمندان قرار میگیرد.
اكنون كه بهیاری خداوند والا، اثر حاضر آمادۀ عرضه به اندیشهورزان و پژوهشگران شده، ضمن سپاس و ستایش به درگاه ایزد منّان و آرزوی علوّ درجات برای مؤسّس معظّم مركز، از تمامی عزیزانی كه در به ثمر رسیدن این اثر، معاونت پژوهشی را یاری رساندند، تقدیر و تشكر میشود. امید آنكه تلاشهای علمی صورتگرفته زمینهساز رشد و تعالی جامعۀ اسلامی و چراغی فراراه جویندگان طریق دانش و معرفت باشد.
مركز فقهى ائمّه اطهار(عليهمالسلام)
16 اردیبهشت 1400ش./ 23 رمضان المبارك 1442ق.
فهرست مطالب
دیباچه | 9 |
مقدّمه | 13 |
تحریر محلّ نزاع | 14 |
تعریف هلال | 15 |
ادلّه موافقین رؤیت با چشم مسلّح | 20 |
ادلّه مخالفین رؤیت با چشم مسلّح | 23 |
یكم: انصراف رؤیت به دیدن با چشم معمولى | 23 |
اشكالات انصراف | 24 |
تحلیل روایات | 26 |
موارد عدم حمل مطلقات بر فرد متعارف بهوسیله فقه | 36 |
جمعبندى | 51 |
دوّم: طریقیت و موضوعیت | 52 |
موضوع رؤیت | 56 |
اشكالات و توهّمات منكرین رؤیت با چشم مسلّح | 57 |
ملحقات | 63 |
مناقشات ذكر شده توسط آقای مختاری | 66 |
پاسخ مناقشات | 86 |
پاسخ به شبهات اعتبار رؤیت هلال با چشم مسلّح | 109 |
عدم اعتبار رؤیت با چشم مسلّح در چند مورد و نقد آنه | 110 |
1. تعیین حدّ ترخّص | 110 |
2. وجود ذرّات ریز خون در شیر | 111 |
3. بقای رنگ نجاست بعد از زوال آن | 111 |
4. رؤیت خسوف و كسوف با چشم مسلّح | 112 |
5. ثبت زلزله با لرزهنگار | 113 |
پذیرش اعتبار رؤیت با چشم مسلّح در برخی موارد مشابه | 114 |
تقسیم احكام به شخصی و عمومی و نقد آن | 115 |
تالیفاسد التزام بهرؤیت با چشم مسلّح و پاسخ آن | 118 |
نشست علمی استهلال با چشم مسلّح | 121 |
موضوع وجوب روزه (رؤیت هلال یا واقع تولد ماه؟) | 122 |
استحاله ثبوتی تمسّك به اطلاق رؤیت و پاسخ آن | 128 |
حمل اطلاق بر فرد متعارف و نقد آن | 129 |
انصراف رؤیت به دیدن با چشم عادی و نقد آن | 130 |
بررسی صحّت تقسیم احکام به شخصی و عمومی | 131 |
بررسی و تبیین آیة 189 بقره | 133 |
بررسی مجدّد موارد نقض كفایت رؤیت با چشم مسلّح | 135 |
1. حدّ ترخّص | 135 |
2. وجود ذرّات خون در شیر حیوان | 135 |
3. رؤیت خسوف و كسوف با تلسكوپ | 136 |
4. ثبت لرزشهای زمین با لرزهنگار | 137 |
پذیرش استفاده از ابزار جدید در موارد گوناگون | 137 |
بررسی رؤیتپذیری هلال بهعنوان موضوع وجوب روزه | 138 |
علم اجمالی به اشتباه پیشینیان و نقد آن | 140 |