کسانی که دین لقلقه لسان آنهاست، از ریاکاران جامعه هستند / کسانی که عزاداری‌ها را بی‌پایه می‌دانند مورد عذاب خداوند هستند

ما براساس اعتقاداتمان می‌گوییم که امامان واسطه فیض خدای تبارک و تعالی هستند، اگر یک مرحله از این هم پایین بیاییم، امامان در طول تاریخ نه بعد و نه قبل از زمان خود نظیر نداشتند، بشریت مانند امیرالمومنین را حتی صد درجه پایین تر به ما نشان دهد؟ 

البته غیر از رسول خدا(ص) و ائمه طاهرین(ع)؛ ائمه ما موجوداتی هستند که در عالم نظیر ندارند، غیر از مساله امامت، شخصیتی هستند که در صدق، امانت و مردم داری، متجلی تمام ارزش های بشری بودند، بشر اگر تا قیامت در عزای این بزرگان بگرید، کم است. 

در کنار این مساله اعتقادات خود را ضمیمه کرده و بگوییم واسطه فیض خدا بر بشرهستند، کشتن یک امام مانند کشتن یک انسان معمولی نیست لذا خدا ثار الله و منتقم او می‌شود، اگر کسی، عرب و عجم و قدیم و جدید به این نکته دقت کند به این نتیجه می‌رسد که هر سال باید عزاداری ما بیشتر شود برای اینکه مساله ای بسیار بزرگ و جنایتی است که اصلا نظیر ندارد، در روایات نیز وارد شده که این یک حادثه ای است که هیچ حادثه ای به پای این حادثه نمی رسد، هیچ مصیبتی به اندازه این مصیبت در آسمان ها و زمین نبوده و نخواهد بود.

می توان فلسفه عزاداری را در این چند جمله خلاصه کرد:

۱- عزاداری فقط اشک و گریه نیست، عزاداری موجب تکامل انسان است، بسیاری از ما از این نکته غافل هستیم، انسان با رفتن به مجلس روضه، روح خود را متکامل می‌کند، یک تکامل قهری به وجود می‌آید ولو خود او هم به آن توجه نداشته باشد، در روایتی امام هشتم(ع) فرمودند: «یَا ابْنَ شَبِیبٍ إِنْ سَرَّکَ أَنْ تَکُونَ مَعَنَا فِی الدَّرَجَاتِ الْعُلَی مِنَ الْجِنَانِ فَاحْزَنْ لِحُزْنِنَا وَ افْرَحْ لِفَرَحِنَا» یعنی اگر میخواهید در درجات بالای بهشت در کنار ائمه قرار بگیرید باید در حزن آنها محزون و در سرور آنها مسرور شوید، این راه تکامل انسان است و بهشت یک اثر ظاهری از آن است که به ما می‌گویند.

۲- عزاداری احیای امر ائمه(ع) است، این نکته را در روایات بسیار داریم به عنوان مثال امام صادق(ع) در روایتی به فضیل فرمودند: «رَحِمَ اللّهُ مَن اَحْیا أمْرَنا» عزاداری احیای امر ائمه است.

۳- عزاداری موجب غفران گناهان بزرگ است.

۴- عزاداری برای انسان در باطن یک آرامش می‌آورد، ظاهرآن اشک است، اما درباطن چون اتصال انسان به حقایقی در عالم هستی است برای انسان آرامش می‌آورد.

۵- این مورد را شاید کمتر از اهل منبر شنیده باشیم، در روایات داریم کسی که یک قطره اشک از چشم او سرازیر شود، امام حسین(ع) به او نظر می‌کند و برای او از خدا استغفار می‌کند، نه تنها خودش استغفار می‌کند بلکه در روایت دارد که امام حسین(ع) از آباء خود می‌خواهد، برای کسی که برای من گریه می‌کند از خدا طلب رحمت و غفران کنید.

اولاً دلیل آن همان مطلبی است که گفتم، جنایت، جنایتی است که نه قبل و نه بعد از آن نظیر نداشته است.

ثانیاً در روایات عناوینی وارد شده و کسانی که می‌خواهند توجه کنند به متون روایات مراجعه نمایند؛ در روایات داریم که برای امام حسین(ع) نوحه، جزع و صیحه کنید. عرب، گریه شدید را صرخه می‌گوید و جزع و صیحه به معنای صدای بلند است.

یعنی آنقدر انسان باید برای حسین(ع) داد بزند که همه زن و کودک و غیر مسلمان بگویند چه خبر است؟

ما در روایات داریم که وقتی قیامت می‌شود، به حضرت زهرا(س) عرض می‌شود که داخل بهشت شوید، حضرت می‌فرمایند: تا حسین(ع) من نیاید داخل بهشت نخواهم شد. تعابیر در روایات مختلف است، در برخی از روایات هست که حضرت فرزند خود را بدون سر می‌بیند «فَتَنْظُرُ اِلَی الْحُسَیْنِ(ع) قائِماً لَیْسَ عَلَیْهِ رَأْسٌ»، به فرزند خود نگاه می‌کند در حالی که سر ندارد، «فَتَصْرخُ صَرْخَهً» این زن در قیامت و محشر آنچنان فریاد شدیدی می‌زند که پیغمبر می‌فرماید: من و ملائکه هم همراه او صرخه می‌زنیم.

بنابراین در روایات هم به گریه های شدید و بلند برای حسین(ع) اشاره شده است. 

پس نگویید چرا هیأتی ها و عزاداران بلند بلند گریه می‌کنند و گریه‌ها باید آهسته باشد. 

مگر نداریم که وقتی زنان و اهل بیت امام حسین(ع)، اسب ایشان را دیدند، «فَلَمَّا رَأَیْنَ النِّسَاءُ جَوَادَکَ مَخْزِیّاً وَ أَبْصَرْنَ سَرْجَکَ مَلْوِیّاً بَرَزْنَ مِنَ الْخُدُورِ لِلشُّعُورِ نَاشِرَاتٍ وَ لِلْخُدُودِ لَاطِمَاتٍ وَ لِلْوُجُوهِ سَافِرَاتٍ وَ بِالْعَوِیلِ دَاعِیَات»؛ با صدای بلند گریه می‌کردند و به صورت می‌زدند.

می‌خواهم عرض کنم این تعابیر در کیفیت عزاداری است. البته کسی این برداشت را نکند که ما عزاداری را به این مسائل خلاصه می‌کنیم بلکه منظور این است که این مسایل هم باید در عزاداری‌ها و در کنار اشعار پر مغز و پر معنا و پیام‌های اساسی که امام حسین(ع) دارد، وجود داشته باشد؛ فقط روضه خوانی نیست که یک کسی ظاهر روشنفکری بگیرد و در مورد عاشورا صحبت کند و نخواهد عزاداران گریه کنند؛ این کار صحیحی نیست.

مقصود من از دید اجتهادی این است که ببینیم امام این کلام را در کجا و در چه مقطعی و با چه کسانی مطرح کرده است؟

اگر ما این دید را داشته باشیم، تحلیل کلمات امام حسین(ع) چهره دیگری پیدا می‌کند.

این کلام »النّاسَ عَبیدُ الدُّنْیا:؛ چه زمانی بوده است؟ امام در روز پنجشنبه دوم محرم سال ۶۱ به سرزمین کربلا رسیدند، پیامی از طرف عبید الله بن زیاد با یک مأموربه حر رسید که بر حسین تنگ بگیر؛ حرّ کاملا از این مطلب تبعیت کرد و نگذاشت حضرت برود. حرّی که خودش و لشکرش تا روز قبل، پشت سر امام ایستاد و نماز خواند؛ حرّی که می‌دانست امام حسین(ع)، کیست، ولی از این طرف تابع امیر و حاکم خود است. امام به او فرمود: ما را رها کن. گفت: من از امیر دستور دارم که نگذارم شما جایی بروید. امام فرمودند: “النّاسَ عَبیدُ الدُّنْیا”.

اینکه عرض کردم با دید اجتهادی به حادثه عاشورا بنگریم یعنی اینکه بگوییم این کلام را امام چه زمانی فرموده و اگر این دید اجتهادی را نداشته باشیم، نمی‌توانیم درست تحلیل کنیم.

اینکه عرض کردم باید با دید اجتهادی مورد بررسی قرار گیرد، به این دلیل است که یکی از خصوصیات اجتهاد این است که مجتهد اولاً ببیند که این کلام کجا صادر شده و نسبت این کلام با سایر کلام های امام حسین(ع) چیست؟ این جمله را امام وقتی می‌خواهند از مدینه خارج شوند، یا وقتی که در مکه بودند، در نامه‌ای که به سران شیعه نوشتند، می‌فرمایند: پیامبر فرمودند: «مَنْ رَاى سُلْطاناً جایِراً مُسْتَحِلاًّ لِحُرُمِ اللهِ، ناکِثاً لِعَهْدِ اللهِ» اگر کسی سلطان جائری را ببیند که حرام ها را حلال شمرده، عهد خدا را شکسته، با سنت رسول خدا مخالف کرده، «ثمّ لم یُغیِّر بقول ولا فعل»، اما در زبان و عمل این انسان تغییری به وجود نیاید، «کَانَ حَقِیقاً عَلَى اللَّهِ أَنْ یُدْخِلَهُ مَدْخَلَهُ»؛ خدا در قیامت باید این فرد را همان جایی ببرد که این حاکم را می‌برد.

این سخن یک قانون، دستور و مطلب بسیار اساسی است، پیامبر فرمودند و امام حسین(ع) هم بیان می‌کنند.

من می‌خواهم این نتیجه را بگیرم و بگویم که حتی اگر مساله ولایت هم نباشد، شاخص اولی تدین در یک فرد متدین حفظ دین است، شما وقتی منزل و اولاد و زندگی دارید وعلاقه مند به این زندگی و منزل هستید، آیا با تمام وجود آن را حفظ نمی کنید، اگر انسان بداند که این دین سرنوشت دنیا و آخرت او را تغییر می‌دهد، اگر بداند که این دین در نسل او تحولی به وجود می‌آورد، نمی تواند آرام بنشیند، در یک نقطه ای مسلمانان میانمار را می‌کشند، لااقل باید در درون خود یک حزن داشته باشید و بگویید که خدایا آنچه را که از دست من چه بر می‌آید به ذهن من وارد کن، پس شاخصه های لَعْقٌ بودن و لقلقه لسان بودن دین، این است که انسان دین را ظاهری برای کار خود قرار دهد که این یعنی هدف دین در اعماق جان او نفوذ نکرده است. 

قضیه شهید حججی بسیار عجیب است، کسی که پدر و مادر خود را به مشهد ببرد و به امام هشتم متوسل شود،تا اجازه حضوردر جبهه دفاع از حرم را بگیرد رسیدن به این مرتبه جزء این نیست که اصل اولی برای او دین بوده نه زندگی؛ انسان های دنیا طلب ولو به حسب ظاهر، اهل نماز و روزه هم باشند اصل اول برای آنها دین نیست، اصل اول برای ما باید دین باشد. امام حسین(ع) در این جمله می‌فرماید: دین را مادام که زندگی آنها را اداره می‌کند قبول دارند، اما وقتی زمان امتحان فرا رسد، فَاِذا مُحِّصوا بِالْبَلاءِ قَلَّ الدَّیّانونَ متدین کم می‌شود و به تعداد عدد انگشتان یک دست یا کمتر، می‌رسد.

اینگونه افراد زمان امتحان شانه خالی می‌کنند، زمانی که می‌شنوند خدا فرموده باید حجاب داشته باشید، می‌گوید من همه چیز را قبول دارم ولی حجاب را قبول ندارم، در این صورت نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَنَکْفُرُ بِبَعْض می‌شود. به تعبیری یکی از معیارهای لقلقه این است که بخشی از دین را خوشش آید، قبول می‌کند، اما آنجا که با ذوق او سازگاری ندارد آن را قبول نمی کند، متدین واقعی آن است که بگوید به همه آنچه در قرآن و سنت آمده و به همه آنچه پیامبر آورده، ایمان دارم. این موضوع به نکته ای اشاره می‌کند که ما مسلمانان کمتر به آن توجه داریم، حتی مسیحیت و یهودیت هم به این جهت توجه ندارند، برحسب اعتقادات ما، مومن کسی است که اولا به تمام آنچه پیامبر آورده ایمان داشته باشد. 

دوم اینکه به تمام آنچه انبیای گذشته آورده اند هم ایمان داشته باشد، یعنی من در صورتی مومن واقعی هستم که به هر آنچه عیسی به وسیله تورات و موسی به وسیله انجیل واقعی آورده، مومن باشم، این مساله در آیات متعددی در قرآن کریم آمده، یعنی ما به یهودی و مسیحی می‌گوییم مسلمان بودن ما بدین معناست که به تمام آنچه پیامبر شما گفته، معتقدیم ولی نه آنچه تحریف کردید. پس این یک شاخصه و معیار خوب است، اگر کسی بخواهد بینند که دین لقلقه اوست، ببیند در درون او چه خبر است، کسیکه می‌گوید من اسلام را قبول دارم ولی خمس، جهاد، و فلان حکمی که آمده را قبول ندارم. این می‌شود الدِّینُ لَعْقٌ عَلى اَلْسِنَتِهِمْ.

نکته ای وجود دارد و آن این است که ما از دین نباید به عنوان ابزار استفاده کنیم، در زمانه ما متاسفانه در مناسبت های مختلف، گاهی از دین به عنوان ابزار استفاده شده، امام (ره) دین را برای ما مردم ایران به عنوان مسئول ساز قرار داد، یعنی اگر مردم آمدند در مقابل حکومت طاغوت ایستادند و از آنها پرسیدیم چرا؟ می‌گویند که دین ما می‌گوید؛ در واقع امام خمینی(ره) آنها را مسئول ساز کرد، حس مسئولیت در آنها ایجاد کرد تا انقلاب پیروز شد. 

اما اگر امروز یک مسئولی، بخواهد دین را ابزار پست و مقام خود قرار دهد، یک کسی بخواهد رئیس جمهور شود و از دین و ظواهر دینی برای رسیدن به خواسته خود استفاده کند، در این صورت دین لقلقه لسان است یعنی وقتی دین لقلقه لسان شد، این دین ابزاری است، این دین دیگر دین مسئولیت ساز نیست، این دین دیگر دینی که به انسان رشد دهد، نیست، دینی است که مانند سایر عوامل به میدان قدرت می‌آید و از آن برای حفظ و تقویت قدرت انسان استفاده می‌شود، مسئولین، علما، حوزه های علمیه، دانشگاهیان و نخبگان باید همیشه حقیقت دین را به جامعه تزریق کنند، اگر حقیقت دین را به جامعه تزریق کردیم در سیاست و اقتصاد مشکلی پیدا نمی کنیم، مسئولی که هزاران میلیارد اختلاس و از کشور خارج می‌کند، دین در وجود او نبوده، اما ظاهر دین را از بسیاری بهتر داشته است. 

من چند روز پیش که برای برخی از فضلا و طلاب صحبت می‌کردم گفتم که طلبه ها، مردم باید بدانند که زبان ما زبان دین است، اگر احساس کنند که من به خاطر تقویت و تضعیف یک جناح صحبت می‌کنم دیگر زبان منِ طلبه را زبان دین نمی دانند؛ حتی اسلام، سیاست دارد و می‌توانیم بررسی کنیم که آن را چگونه بیان کرده است،

ما در آستانه اربعین هستیم، این پیاده روی و حرکت عظیم و بی نظیری که چندین سال است از نجف و شهرهای دیگر عراق به کربلا انجام می‌شود و موجب عظمت و اقتداری برای شیعه در دنیا شده، کجا جمعیتی ۲۰ میلیونی این چنینی داریم، خالص، با انگیزه و با ارادت، من معتقدم هر کسی که با پای پیاده به کربلا می‌رود، امام حسین(ع) را می‌بیند، همانطور که معتقدیم امام حسین(ع) او را می‌بیند. 

چقدر ثواب و اجر و آثار جهانی امروزی دارد، ولی اینکه گفته شود این مساله یکی از علائم ظهور است، از کجا آمده! چرا این مساله را اضافه می‌کنیم در صورتی که نمی دانیم، در مساله ظهور لا یَعْلَمُ إِلَّا اللَّهُ حتی خود امام زمان وقت آن را نمی داند، در روایات مازمان ظهور تشبیه به قیامت شده، یکسری از امور هست که غیر از خدا هیچ کسی نمی داند؛ اینکه چه زمانی قیامت برپا می‌شود، غیر از خدا احدی نمی داند حتی پیامبر و آل پیامبر، زمان ظهور را هم هیچ کسی غیر از خدا نمی داند، اینها در معارف و متون ما آمده و از مسایل مسلم است.

منبریان و اهل سخن کلمات امام حسین(ع) را تحلیل دقیق کنند، اگر مردم دیدند که منبری در کلمات خود آیات قرآن و روایات بیان نمی کند، پای صحبت او ننشیند هر چند مطالب او احساساتی باشد، اما منبری که آیات قرآن و روایات تاریخ و اشعار را برای مردم می‌گوید، ارزش دارد و مردم از آن استفاده کنند.