روزه ماه رمضان یکی از منازل مهم سیر و سلوک عرفانی است
۱۶ اردیبهشت ۱۳۹۸
۱۸:۵۳
۲,۳۳۱
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
بسم الله الرحمن الرحیم
قبل از شروع بحث، در آغاز ماه مبارک رمضان قرار گرفته‌ایم براي آنکه ان شاء‌الله از برکات این ماه بهره‌مند شویم تیمنّاً روایتی را در این رابطه عرض می‌کنم.
مرحوم صدوق(علیه الرحمة) در کتاب فضائل الاشهر الثلاثة حدیثی را از امام مجتبی(ع) نقل مي‌کند که حضرت فرمود: «جَاءَ نَفَرٌ مِنَ اَلْيَهُودِ إِلَى رَسُولِ اَللهِ(صَلَّى اَللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ) فَسَأَلَهُ أَعْلَمُهُمْ عَنْ مَسَائِلَ»، گروهی از یهود خدمت پیامبر رسيدند و داناترين آنها مسائلي را از پیامبر سؤال کرد، یکی از سؤال‌ها این بود «لِأَيِّ شَيْءٍ فَرَضَ اَللهُ عَزَّوَجَلَّ اَلصَّوْمَ عَلَى أُمَّتِكَ بِالنَّهَارِ ثَلاَثِينَ يَوْماً وَ فَرَضَ اَللَّهُ عَلَى اَلْأُمَمِ أَكْثَرَ مِنْ ذَلِكَ»، چرا بر امت شما 30 روز روزه واجب است ولی بر سایر امت‌ها مثل یهود، نصاری بيشتر بوده است؟
«فَقَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِنَّ آدَمَ لَمَّا أَكَلَ مِنَ اَلشَّجَرَةِ بَقِيَ فِي بَطْنِهِ ثَلاَثِينَ يَوْماً»، فرمود حضرت آدم وقتی از شجره ممنوعه خورد آن مأکول در بطن حضرت 30 روز باقی ماند، عدد 30 به این اعتبار است « فَفَرَضَ اَللهُ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَى ذُرِّيَّتِهِ ثَلاَثِينَ يَوْماً اَلْجُوعَ وَ اَلْعَطَشَ وَ اَلَّذِي يَأْكُلُونَهُ بِاللَّيْلِ تَفَضُّلٌ مِنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِمْ» از اين رو خداوند بر ذريه آدم سي روز گرسنگي و تشنگي را واجب کرد. ممکن است سوال شود پس روزه هم باید 30 شبانه‌روز باشد؟ لذا حضرت می‌فرماید اگر در شب مجاز به خوردن و آشاميدن هستند بخاطر تفضل پروردگار بر آنهاست.
«وَ كَذَلِكَ كَانَ عَلَى آدَمَ فَفَرَضَ اَللهُ ذَلِكَ عَلَى أُمَّتِي ثُمَّ تَلاَ رَسُولُ اَللهِ صَلَّى اَللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ هَذِهِ اَلْآيَةَ: كُتِبَ عَلَيْكُمُ اَلصِّيامُ كَما كُتِبَ عَلَى اَلَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ»، بعد پیامبر با قرائت این آیه شریفه فرمودند خداوند همين حکم را بر امت من واجب کردند.
در آیه شريفه مدت 30 روز مطرح نيست و استشهاد به آیه فقط به این است که در اصل روزه بین امت پیامبر و سایر امم اتحاد است، از اين جهت آيا جواب پیامبر در این روایت مناسبت با سؤال دارد یا نه؟ زيرا سائل سؤال می‌کند چرا بر امت شما 30 روز اما بر سایر امت‌ها بیشتر از این واجب شده؟ اگر این مطلب که چون بقاياي آن خوراکي ممنوعه سي روز در بطن آدم باقي بود، علت وجوب سي روز روزه است بنابراين برای سایر امم هم باید 30 روز واجب باشد پس چرا مدت روزه آنها بيشتر است؟ ولی با قطع نظر از این نکته از روايت معلوم می‌شود بین وجوب روزه و ترک اولای حضرت آدم یک ارتباطی وجود دارد.
آن شخص یهودی عرض کرد «صَدَقْتَ يَا مُحَمَّدُ فَمَا جَزَاءُ مَنْ صَامَهَا»، پاداش کسی که این 30 روز را روزه بگیرد چيست؟ «فَقَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مَا مِنْ مُؤْمِنٍ يَصُومُ شَهْرَ رَمَضَانَ اِحْتِسَاباً إِلاَّ أَوْجَبَ اَللهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ سَبْعَ خِصَالٍ»؛ اگر مؤمنی ماه رمضان را با اعتقاد و با اخلاص روزه بگیرد خداوند عزوجل هفت ويژگي برای او قرار مي‌دهد.
«أَوَّلُهَا يَذُوبُ اَلْحَرَامُ فِي جَسَدِهِ»، اول آنکه حرام در جسد او از بین می‌رود. بالأخره اعضاء انسان مثل دست و زبان و چشم و شکم مبتلا به حرامی شده، روزه تطهیر این جسد است و جسم انسان را از جهت معنوی تطهیر می‌کند.
«وَ اَلثَّانِيَةُ يَقْرُبُ مِنْ رَحْمَةِ اَللهِ عَزَّ وَ جَلَّ»، دوم آنکه روزه انسان را به رحمت خدا نزدیک می‌کند.
«وَ اَلثَّالِثَةُ يَكُونُ قَدْ كَفَّرَ خَطِيئَةَ أَبِيهِ آدَمَ» روزه کفاره‌ی خطای حضرت آدم است. هرچند براساس لا تزر وازرة وزر اُخری وزر و وبال خطاي هر کس بر عهده خود اوست ولی بالأخره آدم به عنوان جدّ اولاي بشر بر بشر حق دارد البته وزر ترک اولاي او بر عهده ذريه‌اش نیست ولی می‌توانند کفاره‌ی خطاهای او را بپردازند، مثل پدر و مادری که از دنیا رفته‌اند و فرزند آنها با عمل خير، زيارت و دعا و ختم قرآن نفعی به آنها مي‌رساند. لذا کسی نگوید آدم خطا کرد چه ارتباطي به ما دارد؟ و بعد هم به لا تزر وازرة استشهاد کند.
«وَ اَلرَّابِعَةُ يَهُونُ عَلَيْهِ سَكَرَاتُ اَلْمَوْتِ»، چهارم آنکه روزه موجب آسان شدن سختی‌ها و سکرات موت مي‌شود. ان شاء الله خداوند موت همه ما را در حال روزه قرار بدهد.
«وَ اَلْخَامِسَةُ أَمَانٌ مِنَ اَلْجُوعِ وَ اَلْعَطَشِ يَوْمَ اَلْقِيَامَةِ»، پنجم آنکه روزه سپر گرسنگي و عطش در روز قیامت است.
«وَ اَلسَّادِسَةُ يُعْطِيهِ اللهُ بَرَاءَةً مِنَ اَلنَّارِ»، ششم آنکه روزه موجب می‌شود که خدای تبارک و تعالی حکم برائت از جهنم را به انسان بدهد.
«وَ اَلسَّابِعَةُ يُطْعِمُهُ اللهُ عَزَّوَجَلَّ مِنْ طَيِّبَاتِ اَلْجَنَّةِ»، هفتم آنکه همان طور که با روزه انسان از طیّبات دنیا احتراز مي‌کند خداوند با طیّبات بهشت آن را جبران می‌کند.
بر حسب اين روايت این هفت اثر براي روزه وجود دارد.
یک نکته در باب روزه هست که اگر به آن توجه کنیم روزه گرفتن برای ما خیلی لذت‌بخش می‌شود، ما نوعاً فکر می‌کنیم روزه یک تکلیفی است که خدای تبارک و تعالی برای ما قرار داده، در حالی که روزه فوق این عنوان است، روزه یکی از مهم‌ترین اسباب سیر و سلوک است، مانند نماز.
اساساً تکلیفی وجود ندارد که در سیر و سلوک دخالت نداشته باشد چون سیر و سلوک بدون عمل به این تکالیف ظاهری محال است، اين بي‌خبران از صوفیه و غیر صوفیه که می‌گویند فقط قلبت پاک باشد، حالا نماز خواندی خواندی و روزه هم گرفتی که گرفتی، اینها حقایق این تکالیف را نفهميده‌اند.
بدون این تکالیف، رسيدن به عرفان محال است و لذا ائمه ما که در رأس عارفین به خدای تبارک و تعالی هستند خودشان بیش از همه این عبادات را انجام می‌دادند، یکی از خصوصیاتی که در مورد پیامبر و ائمه(علیهم السلام) آمده همین است، مثل هزار رکعت نماز در شب، روزه اکثر ایام و مکرر پیاده رفتن به حج، که کاشف از این است در همین تکالیف خدای تبارک و تعالی حقايق و اسراري قرار داده که سبب سیر و سلوک انسان مي‌باشد.
بعضی از روایات مي‌فرمايد راه مقابله انسان با شیطان تحمل جوع و گرسنگي است. این روایت منسوب به پیامبر است که «إِنَّ الشَّيْطَانَ لَيَجْرِي مِنِ ابْنِ آدَمَ مَجْرَى الدَّمِ فَضَيِّقُوا مَجَارِيَهُ بِالْجُوعِ وَ الْعَطَش» شیطان مثل خونِ جاری در رگ‌های انسان است راه‌هاي نفوذ شیطان را با جوع و عطش ببنديد. یعنی با گرسنگي و تشنگي دست و پاي شیطان بسته می‌شود.
امیرالمؤمنین می‌فرماید «نِعمَ العَونُ عَلى أسرِ النَّفسِ وَ كَسرِ عادَتِهَا التَّجَوُّعُ»، بهترین معین بر اینکه انسان خودش را از لذت‌های دنیا، رها و نفس سرکش او را اسیر و دربند کند و عادات رذیله‌اش را از بین ببرد و بشکند، جوع و گرسنگي است. خیلی از مردم سؤال می‌کنند عادت بد خود را چگونه از بين ببريم؟ یکی از راه‌ها جوع است، انسان وقتی گرسنه شود نفس او آرام آرام رذالت‌ها و آلودگی‌ها را کنار می‌گذارد.
البته اگر انسان در ماه رمضان آنچنان سحری بخورد که تا قبل از افطار ميل به خوردن نداشته باشد، هنگام افطار هم مفصلاً شروع به خوردن کند این فرد طعم جوع را نمی‌چشد! و روزه تأثيري در تهذيب نفس او نخواهد داشت. باید آنها که موفق به روزه هستند افطار و سحری را کم بخورند تا یک مقدار طعم جوع و عطش را بچشند.
در روایات زیادي آمده «أحيوا قُلُوبَكُم بِقِلَّةِ الضِّحكِ و قِلَّةِ الشَّبَعِ، وَ طَهِِّروها بِالجُوعِ» قلب‌هاي خود را با کم خندیدنِ و سیری کم زنده کنيد و با جوع و گرسنگي تطهير و پاکيزه نماييد. گرسنگي موجب طهارت قلوب است، لذا روزه ماه رمضان یکی از منازل مهم سیر و سلوک عرفانی است، کسی که می‌خواهد واقعاً به خدای تبارک و تعالی نزدیک شود از روزه به خوبی می‌تواند استفاده کند.
امیدوارم در این ماه مبارک رمضان که خداوند ما را موفق به درک آن کرده بتوانیم از توفيق روزه‌داري و تلاوت قرآن و درک محبت‌های الهی بهره‌مند شويم، ان شاء الله.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته