اول کسی که برای حضرت فاطمه زهرا(ع) مرثیه خوانی کرد و روضه خواند خود امیرالمؤمنین(ع) بود
۲۴ دی ۱۳۹۹
۱۴:۴۷
۲,۲۷۲
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
بسم الله الرّحمن الرّحيم
الحمدلله رب العالمين و صلى الله على سيدنا محمد و آله الطاهرين
الحمدلله رب العالمين و صلى الله على سيدنا محمد و آله الطاهرين
چون این ایام مصادف با شهادت حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است در این رابطه لازم است چند جمله‌ای بیان کنم.
خدا را شکر در این دو دهه اخیر در حوزه مقدسه علمیه قم، مراجع بزرگ خصوصاً مرحوم والد ما حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمدفاضل لنکرانی(رضوان الله تعالی علیه) اهتمام ویژه‌ای برای احیای فاطمیه مبذول داشته و قدم‌های بزرگی را برداشتند، خصوصاً پیام‌های مهمی که صادر کردند، به طوری که مرحوم والد در وصیت‌نامه خود فرمودند یکی از کارهایی که در این عالم انجام دادم و در عالم قبر و قیامت به آن امیدوار هستم پیام‌هایی است که در مورد احیای فاطمیه و عزاداری آن حضرت داده‌ام.
بحمدالله آرام آرام مراسم فاطمیه تثبیت شد و امروز هم بر من و شما و همه طلاب لازم است که این امر را پیگیری کنیم و در هر سال بتوانیم با ابعادی از شخصیت بی‌نظیر این بی‌بی، حسب آنچه در آیات و روایات وارد شده آشنا شده و در درجه اول معرفت خود را نسبت به حضرت زیادتر کرده و در درجه بعد آن را برای مردم بیان کنیم.
من هنوز معنای این روایت «وَ عَلَی مَعْرِفَتِها دارَتِ الْقُرُونِ الاُولی» را نفهمیدم چیست! به نظرم مثل همان تعبیر به لیلة القدر که فرموده‌اند فاطمه زهرا(س) لیلة القدر است، از الفاظی است که معنایش برای ما مجهول است. البته نه معنای تحت اللفظی‌اش، بلکه حقیقت آن، که خداوند به پیامبرش نیز می‌فرماید «وَ ما أَدْراكَ ما لَيْلَةُ الْقَدْرِ»[1] حقیقت حضرت مثل حقیقت شب قدر مجهول است، اینکه فرموده‌اند «سُمِّیتْ فَاطِمَةَ لِأَنَّ الْخلْقَ فطِمُوا عَنْ مَعْرِفَتِهَا»، این تعابیر عجیب است، یعنی خدای تبارک و تعالی یک زن آفریده که بشر تا قیامت به معرفت آن زن نخواهید رسید. حضرت فاطمه انسانی مثل بقیه انسان‌ها نبود، از ولادتش گرفته تا شهادت، تمام خصوصیاتش مورد عنایت خاص خدای تبارک و تعالی بود.
اینکه وقتی فاطمه(سلام الله علیها) وارد مجلس می‌شود، پیامبر(صلی الله علیه و آله) برمی‌خیزد و به استقبالش می‌رود و دست او را می‌بوسد، چنان مورد توجّه حاضرین قرار می‌گیرد که بعضی از اصحاب به پیامبر اعتراض می‌کنند این کار مناسب شما نیست که در انظار عموم دست زهرا(سلام الله علیها) را می‌بوسید. پیغمبر(صلی الله علیه و آله) در پاسخ به آنها فرمود من این کار را به امر خدا انجام می‌دهم. خود این پاسخ رسول خدا(صلی الله علیه و آله) حرف خیلی عجیبی است.
ما وظیفه داریم در هر سال معرفت خودمان، جامعه، خصوصا جوانان را نسبت به حضرت زهرا بالا ببریم. تلاش کنیم تا یک اندازه‌ای بفهمیم فاطمه(سلام الله علیها) که بود؟ ان شاء الله این وظیفه را به احسن وجه انجام بدهیم، هر کسی هر کاری از او راجع به عزاداری حضرت زهرا(سلام الله علیها) برمی‌آید نباید کوتاهی کند، آن که توانایی دارد سخنرانی کند، دیگری مرثیه سرایی کند، مردم عادی هم یک پارچه عزا بر سر درب خانه‌شان قرار بدهند.
نه اینکه آن بی‌بی نیاز داشته باشد نسبت به ظلم‌هایی که بر او وارد شد عزاداری کنیم، او نیازی ندارد، اما اگر ما بخواهیم در برابر ما چنین فاجعه‌ای که آن همه ظلم و مصیبت بر محبوب‌ترین خلق خدا بعد از پیامبر وارد نمودند بی‌تفاوت باشیم، شیعه بودنمان زیر سؤال می‌رود. جملات امیرالمؤمنین(علیه السلام) را بعد از دفن فاطمه زهرا(سلام الله علیها) بارها بالای منبر خوانده‌اید. حضرت فرمود «إِلَى اللهِ أَشْكُو»، محضر خدای تبارک و تعالی دادخواهی کرده و می‌فرماید «أَمَّا حُزْنِي فَسَرْمَدٌ، وَ أَمَّا لَيْلِي فَمُسَهَّدٌ»، این تعبیر یک حجّت خداست که می‌گوید حزن من دیگر دائمی است، و از شدت این مصیبت باید شبها تا به صبح بنشینم و اشک بریزم.
اول کسی که برای فاطمه زهرا(سلام الله علیها) مرثیه خوانی کرد و روضه خواند خود امیرالمؤمنین(علیه السلام) بعد از دفن همسرش کنار قبر حضرت بود.
برای پی بردن به اندکی از عظمت بی‌بی دو عالم کافی است به این تعابیر امیرالمؤمنین(علیه السلام) در رثای حضرت دقت کنیم:
«فَلَمَّا نَفَضَ يَدَهُ مِنْ تُرَابِ الْقَبْرِ هَاجَ بِهِ الْحُزْنُ»، وقتی دستش را از خاک قبر برداشت تمام حزن عالم وجودش را گرفت، «وَ أَرْسَلَ دُمُوعَهُ عَلَى خَدَّيْهِ» اشک‌هایش صورت حضرت را فرا گرفت. از این به بعد حضرت چکار کند؟ با چه کسی حرفش را بزند؟ به چه کسی دردش را بگوید؟ «وَ حَوَّلَ وَجْهَهُ إِلَى قَبْرِ رَسُولِ اللهِ(صلی الله علیه و آله)» هیچ راهی نداشت جز پناه بردن به پیامبر(صلی الله علیه و آله)، هیچ چیز او را آرام نمی‌کرد جز اینکه با پیامبر(صلی الله علیه و آله) حرف بزند، از شدت این مصیبت رو کرد به قبر پیامبر(صلی الله علیه و آله) و فرمود «السَّلَامُ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللهِ، عَنِّي وَ عَنِ ابْنَتِكَ وَ حَبِيبَتِكَ، وَ قُرَّةِ عَيْنِكَ وَ زَائِرَتِكَ، وَ الثَّابِتَةِ فِي الثَّرَى بِبُقْعَتِكَ»، نه فقط از جانب خودش بلکه از جانب این مهمانی هم که تازه بر رسول خدا وارد شده سلام داد. سلام از طرف دختر و نور چشم و زائر خودت، «الْمُخْتَارِ اللَّهُ لَهَا سُرْعَةَ اللِّحَاقِ بِكَ» سلام از طرف کسی که خداوند او را چه زود از ما گرفت و چه با سرعت او را به تو ملحق کرد.
خیلی عجیب است امیرالمؤمنین(علیه السلام) عرض می‌کند «قَلَّ يَا رَسُولَ اللهِ عَنْ صَفِيَّتِكَ صَبْرِي، وَ ضَعُفَ عَنْ سَيِّدَةِ النِّسَاءِ تَجَلُّدِي...» من دیگر نمی‌توانم در مقابل مصیبتی که وارد شده صبر کنم «قَدِ اسْتُرْجِعَتِ الْوَدِيعَةُ» یا رسول الله امانتی که به من سپرده بودی برگردانده شد اما بنگر به آنچه که دادی و آنچه گرفتی که چقدر تفاوت دارد؟! «وَ أُخِذَتِ الرَّهِينَةُ، وَ اخْتُلِسَتِ الزَّهْرَاءُ» زهرا ناگهان از من گرفته شد، «فَمَا أَقْبَحَ الْخَضْرَاءَ وَ الْغَبْرَاءَ» دیگر آسمان و زمین تمامش برای ما تاریک و زشت است. چه تعبیر عجیبی: اینها تعابیر ساده‌ای نیست چون حقیقت فاطمه(سلام الله علیها) به همه عالم بستگی دارد.
«يَا رَسُولَ اللهِ! أَمَّا حُزْنِي فَسَرْمَدٌ، وَ أَمَّا لَيْلِي فَمُسَهَّدٌ، لَا يَبْرَحْ الْحُزْنُ مِنْ قَلْبِي أَوْ يَخْتَارَ اللَّهُ لِي دَارَكَ الَّتِي فِيهَا أَنْتَ مُقِيمٌ» این حزن و اندوه تا آخر عمر در قلب من وجود دارد و از آن بیرون نمی‌رود، «كَمَدٌ مُقَيِّحٌ»، این غم و اندوه همانند یک غده‌ی چرکینی در وجود من است، یعنی یک غم عادی نیست که بیاید و زود برود! غم چرکینی است که در بدن می‌ماند و وجود مرا می‌خورد «وَ هَمٌّ مُهَيِّجٌ، سَرْعَانَ مَا فَرَّقَ بَيْنَنَا»، چقدر زود بین ما جدایی افتاد. بعد می‌گوید «وَ إِلَى اللهِ أَشْكُو»، من به خدا شکایت می‌کنم، این دادخواهی امیرالمؤمنین بعد از فوت حضرت زهراست که باید یک زمانی این شکایت مطرح شود و مورد حساب و کتاب قرار گیرد.
ای رسول خدا از دخترت بپرس که امت تو بعد از تو او را هضم کردند، «فَاسْتَخْبِرْهَا الْحَالَ» اخبار بعد از ارتحالت را از او سؤال کن، «فَكَمْ مِنْ غَلِيلٍ مُعْتَلِجٍ بِصَدْرِهَا» اگر سینه زهرا را ببینی ظلم و ستمی که بر او شده در درونش موج می‌زند. این عبارت در امالی شیخ صدوق، شیخ مفید و کافی نوشته شده است.
«وَ لَوْ لَا غَلَبَةُ الْمُسْتَوْلِينَ عَلَيْنَا لَجَعَلْتُ الْمُقَامَ عِنْدَ قَبْرِكَ لِزَاماً، وَ التَّلَبُّثَ عِنْدَهُ مَعْكُوفاً» برخی جاهلان می‌گویند چه خبر است؟ یک کسی 1400 سال پیش بر او ظلمی شده به الآن چه ربطی دارد؟ نمی‌فهمند! جاهلند! امیرالمؤمنین(علیه السلام) آن شخصیتی که بعد از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نظیر ندارد، می‌گوید اگر به خاطر این دشمنانی که درصدد یافتن قبر زهرا(سلام الله علیها) هستند تا جنازه‌اش را بیرون بیاورند، نبود تا آخر عمر کنار قبر زهرا می‌نشستم و معتکف قبرش می‌شدم، یعنی اینقدر مصیبت سنگین است.
«وَ لَأَعْوَلْتُ إِعْوَالَ الثَّكْلَى عَلَى جَلِيلِ الرَّزِيَّةِ» مثل یک زن بچه مُرده بر عظمت این مصیبت گریه می‌کردم، چه تعابیر عجیبی است. «فَبِعَيْنِ اللهِ تُدْفَنُ بِنْتُكَ سِرّاً، وَ يُهْتَضَمُ حَقَّهَا قَهْراً» در مقابل چشم خدا دختر تو را باید پنهانی دفن کنم، در مقابل چشم تو حق او را بلعیدند و به زور و غلبه آشکارا از ارث محرومش کردند «وَ لَمْ يَطُلِ الْعَهْدُ» در حالی که تو تازه از دنیا رفته بودی، و زمانی از فوت شما طول نکشیده بود که این ظلم‌ها بر دختر تو وارد شد.
دوباره عرض می‌کند «فَإِلَى اللهِ يَا رَسُولَ اللهِ الْمُشْتَكَى» این شکایتی است که فقط در قیامت باید محضر خدا به خدا عرض کنم، «وَ فِيكَ أَجْمَلُ الْعَزَاءِ، فَصَلَوَاتُ اللهِ عَلَيْهَا وَ عَلَيْكَ...».[2]
مرثیه این است که امیرالمؤمنین(علیه السلام) بعد از دفن حضرت زهرا(سلام الله علیها) فرموده است.
وقتی امام ما در مصیبت فقدان آن حضرت همیشه عزادار است ما هم در زمان حاضر معتقدیم بدون هیچ تردیدی حضرت حجت(عج) این حال را دارند و می‌گویند خدایا من بر مصیبتهایی که بر مادرم وارد شده بر تو شکایت می‌برم. بنابراین ما باید عزاداری را هر چه بیشتر و باشکوهتر و با معرفت بیشتر برگزار کنیم که این توفیق بزرگی است.
این خاطره را از مرحوم والد(رضوان الله تعالی علیه) که شخصیتی واقعاً فاطمی و احیاگر فاطمیه بود عرض کنم. روزی از ایشان سؤال کردم شما چرا همیشه به حضرت زهرا(سلام الله علیها) متوسل می‌شوید؟ از این بانو چه دیده‌‌اید؟ مخصوصاً در چند ماهه آخر عمرشان که با احدی صحبت نمی‌کرد و دائما در حال خودش بود، فقط گاهی سر مبارکش را بالا می‌آورد می‌گفت «السلام علیک یا فاطمة الزهرا»، من گفتم شما خیلی متوسل به حضرت زهرا(سلام الله علیها) می‌شوید؟ فرمودند من از کودکی هر مشکلی داشتم متوسل به حضرت زهرا می‌شدم، خیلی هم به ما سفارش می‌کرد و در وصیتنامه‌شان هم توصیه فرمودند فاطمیه را احیا کنید، عزاداری کنید، انجام وظیفه کنید.
یک عده‌ای از علمای خراسان خدمت ایشان آمده بودند و ایشان فرمودند آقایان من به حسب ظاهر بیش از 50 سال درس گفتم، کتاب نوشتم، شاگردان زیادی تربیت کردم، این توفیقی بوده که خدا به من داده ولی برای قیامت به هیچ یک از اینها امید نبسته‌ام. البته نمی‌خواستند ارزش این کارها را کم کنند، بلکه گفتند من به اینها امید نبستم، آنچه که امید به آن دارم این فریادی است که برای احیای فاطمیه سر داده‌ام، ما هم همین مسیر را خودمان، فرزندانمان، دنبال کنیم که مسلماً آثار بسیار بزرگی در پی خواهد داشت.
می‌خواستم این روایت پرمعنا را هم بخوانم «إن الله یَغْضَبُ لِغَضَبِ فاطِمَةَ وَ یَرضَی لِرِضاها»[3] که وقت نیست، فقط این جمله را عرض کنم جایگاه کسی که مورد غضب خدا قرار بگیرد کجاست؟ خداوند می‌فرمایند «وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبي فَقَدْ هَوى»،[4] کسی که غضب خدا بر او قرار بگیرد در آتش سقوط می‌کند. این خیلی عجیب است که پیامبر مکرر فرموده است خدای تبارک و تعالی به غضب زهرا غضب می‌کند عاقبت کسی هم که خداوند بر او غضب کند سقوط در نار و آتش است.
در یک نقل دیگر پیامبر(صلی الله علیه و آله) به سلمان فرمود «مَنْ أَحَبَّ فَاطِمَةَ ابْنَتِي فَهُوَ فِي الْجَنَّةِ مَعِي»، اگر کسی فاطمه را دوست داشته باشد در بهشت کنار من خواهد بود، «وَ مَنْ أَبْغَضَهَا فَهُوَ فِي النَّارِ» کسی که بغض فاطمه را داشته باشد در آتش جهنم است.
در آخر این روایت هم یک بشارت برای شیعیان فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است که پیامبر فرمود وای بر کسانی که ظلم به فاطمه و همسر و فرزندان و شیعیان او کنند. «وَيْلٌ لِمَنْ يَظْلِمُهَا وَ يَظْلِمُ بَعْلَهَا أَمِيرَاَلْمُؤْمِنِينَ عَلِيّاً عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ وَ وَيْلٌ لِمَنْ يَظْلِمُ ذُرِّيَّتَهَا وَ شِيعَتَهَا»[5] می‌دانست بعد از خودش چه ظلم‌هایی به فاطمه(سلام الله علیها) خواهد شد، خداوند چه صبری به پیامبر داده بود. این بشارتی برای شیعیان فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است که دشمنانشان مورد خشم و غضب خداوند قرار می‌گیرند.
به امام صادق(علیه السلام) عرض می‌کنند نقل شده «إِنَّ اللهَ يَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ يَرْضَى لِرِضَاهَا»، حضرت می‌فرماید بله چنین نقلی درست و مسلم است، و عجیب این است که سلسله سند هم خود امام صادق(علیه السلام) از امام باقر(علیه السلام)، از امام سجاد(علیه السلام)، از امام حسین(علیه السلام)، از علی بن ابیطالب(علیه السلام)، تا رسول خدا(صلی الله علیه و آله)، است.
بعد آن شخص می‌گوید چطور می‌شود خدا به خاطر غضب یک زن غضب کند؟ اینجا امام صادق(علیه السلام) نکته‌ای را بیان می‌فرماید، ظاهراً فرد سؤال کننده فردی از اهل عامه به نام صندل بوده است. حضرت از او می‌پرسد مگر خود شما روایت نکردید خدا به غضب یک مؤمن غضب می‌کند؟ می‌گوید بله، حضرت می‌فرماید آیا فاطمه مؤمن نیست؟ آن فرد سخن حضرت را قبول کرده و بعد می‌گوید «اللّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ»[6] از ذیل این حدیث معلوم می‌شود که صندل شیعه نبوده است، در بعضی از نقل‌ها هم راوی را فرد دیگری نقل می‌کنند!
حدس بنده این است برای اینکه «إنّ اللهَ يَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ» را موهون کنند در طرف مقابل آمدند گفته‌اند «إنَّ اللهَ یَغضِبُ لِغَضَبِ عَبدِهِ المُؤمن»، این حدس را بعید نمی‌دانم! ولی آنچه از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) به ما رسیده «إِنَّ اللهَ يَغْضَبُ لِغَضَبِ فَاطِمَةَ وَ يَرْضَى لِرِضَاهَا » است. ما باید این روایت را که خداوند با غضب فاطمه غضب می‌کند درست بفهمیم آن وقت قرآن را که ببینیم می‌فرماید: کسی که مورد غضب خدا قرار گیرد گرفتار عذاب الیم و عظیم خواهد شد.
ما شهادت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) را خدمت امام زمان(عج) که اول عزادار و بزرگ عزادار این مصیبت است تسلیت عرض می‌کنیم و از آن وجود مقدس می‌خواهیم که برای ایمان و یقین ما شیعیان به ولایت اهلبیت(علیهم السلام) و برای عاقبت بخیری و حلّ مشکلات شیعه و جهان اسلام خصوصاً مشکلات نظام مقدس جمهوری اسلامی دعا کنند تا بلاها هر چه زودتر برطرف شود.
وصلی الله علی محمد و آله الطاهرین
----------------
[2]. كافي 1: 110
[3]. بحار الأنوار 21: 279
[4]. سوره طه: 81
[5]. إرشاد القلوب ۲: ۲۹۴
[6]. سور انعام: 124.