افرادی باید در علم کلام تربيت شوند که فقه و اصولشان قوی باشد
۲۷ اسفند ۱۳۹۹
۱۹:۵۴
۱,۳۸۳
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
بسم الله الرّحمن الرّحيم
الحمدلله رب العالمين و صلى الله على سيدنا محمد و آله الطاهرين
مسائل فراواني در علم کلام مطرح است که تاکنون برداشت آقايان این بوده که تنها بحث‌های علمی حوزوی یا دانشگاهی هستند، در حالي که واقعاً این چنين نيست. شرایط اخیر مخصوصاً مسائلی که امروز در دنیای اسلام وجود دارد برای ما روشن کرد که علم کلام خیلی فراتر از مسائل علمی و حوزوی، در زندگي انسان نقش آفرين است.
مباحث اعتقادي اخیری که در قضيه کرونا به وجود آمد و در مشهد کتاب‌هايي پيرامون آن نوشتند و در قم هم در یک جمع محدودتری، بعضی از خطبا تا یک اندازه‌ای آن را مطرح کردند معلوم نمود حوزه در مسائل کلامی آن غور کافی را نداشته و هنوز مسئله امامت را خیلی منقح نکرده است.
قبلاً بین حوزه شیعه و اهل سنت در مسئله امامت اختلاف‌های کلامي وجود داشت، اینکه امامت باید منصوب از جانب خدای تبارک و تعالی باشد، متصل به علم غیب و معصوم از خطا و گناه باشد، متأسفانه اهل‌سنت اینها را قبول ندارند اما در اين زمان مشاهده مي‌کنيم حتي در داخل خود شیعه نسبت به مسئله امامت برداشت‌هاي مختلف وجود دارد. از اين رو ضرورت بحث روي اين مسائل بيشتر احساس مي‌شود.
لذا در مورد روايات اعتقادي مي‌گوييم اين روايات خام است و در مورد آن کار اجتهادي نشده و آن فنون اجتهادی که در روایات فقهی تا حالا اعمال کرده‌ایم نسبت به آن اعمال نشده است.
همچنين در مورد روایاتی که در مسائل طبی يا مسائل اخلاقي از ائمه(علیهم السلام) صادر شده، هنوز فنون اجتهادی به کار برده نشده است. به نظرم راه صحيح همين است که انتخاب فرموده‌ايد افرادی باید در علم کلام تربيت شوند که فقه و اصولشان قوی باشد. کسی که اصول بلد نباشد قطعاً کلام را نمی‌فهمد.
اگر کسي به همین نوشته‌هایی که در مشهد راجع به دارالشفا بودن حرم مطهر امام رضا(علیه السلام) منتشر شد نگاه کند می‌بیند اشکالات اصولی زيادي در آن وجود دارد. دور بودن از مبانی و مباحث باب تزاحم در آن کاملاً پیداست. نویسنده کتاب نوشته آقایان اصل تزاحم را مطرح کرده‌اند اما مرجحات تزاحم مطرح نشده در حالی که بحث مرجحات تزاحم لااقل یک سال در مباحث اصول حوزه مورد بحث قرار می‌گیرد این حرف کاشف از آن است که مؤلف کتاب در اصول خیلی کار درست و عمیقی در اصول انجام نداده است.
در يک بحثي که دو سال پيش در انجمن کلام حوزه داشتم حدود 12 مسئله اصولي را که در علم کلام تأثير دارد مطرح نمودم، در اين 12 مسئله اگر داراي مبنای اصولی نباشيم وارد آن بحث کلامی نمی‌توانیم بشویم البته بعضی از مبانی کلامی هم هست که در علم اصول و فقه اثرگذار است.
بنابراین علم اصول در فهم مباحث کلامی بسيار تأثيرگذار است و کسی که اصولش ضعیف باشد قطعاً کلامش هم ضعیف خواهد بود. يکي از جهاتي که برخي از متکلمین ما، نتایج غیر صحیحی در علم کلام گرفته‌اند آن است که اصولشان ضعیف بوده. لازم است لجنه‌ای تشکیل دهيد تا در آن روایات اعتقادی با دید اجتهادی و اصولی تنقیح شود. اگر چنين کاري صورت پذيرد ديگر ما مبتلا به این برداشت‌های ناقص و غلط از مسائل کلامي و موضوع امامت که در رأس مسائل علم کلام است نخواهیم بود.
این فرمایشی که اخيراً رهبری معظم انقلاب در دیدار با خبرگان داشتند معلوم مي‌کند که چقدر ايشان خلأ تبيين صحيح مسائل ارزشي ديني را احساس کرده‌اند. جامعه امروز و نسل جوان ما به تبيين اين مسائل نياز دارد. یک بخشی از این عناوین ارزشی در دايره علم کلام قرار داد که اين علم باید عهده‌دار تبیین آن شود.
بعد از گذشت چهل سال از انقلاب هنوز عنوان امامت، ولايت و حکومت براي جامعه ما روشن نيست. مثلاً در بحث امامت وقتي آن را از منظر ولايت به ولايت تکويني و تشريعي تقسيم مي‌کنيم که تقسيمي کاملاً صحيح است اما ولایت تشریعی را فقط در دایره بیان احکام خلاصه کرده و مي‌گوييم ائمه فقط مبیّن احکام بودند. به نظرم یکی از مطالبي که باید نسبت به آن خيلي کار بشود اين است که ما ائمه را مشرّع هم می‌دانیم. با ادله فراوان نظر خود من این است. یعنی طبق همان دلیلی که رسول خدا(صلی الله علیه و آله) عنوان شارع را دارد و در بحث حقیقت شرعیه شارع را باید اعم از خدا، رسول و ائمه گرفت، طبق همان دلیل ائمه ما فقط مبیّن احکام نیستند، بلکه به جهت آن قوّه‌ی الهیه‌ای که خداوند در اختیارشان قرار داده قدرت بر تشريع احکام دارند. لذا هر حکمی از ایشان سؤال می‌کردند، همانند رسول خدا(ص) بدون تأمل جواب می‌دادند.
چند سال قبل در تأليفات یکی از مراجع بزرگ قم دیدم نوشته بود ما براساس توحید در تشریع مي‌گوييم تشریع فقط مخصوص خداست، حتی تشریع پیامبر را هم انکار کرده بودند، نامه‌ای خدمت ايشان نوشتم و ادله خود را ذکر کردم، منتهی ایشان در جواب همان مطالب کتاب را تکرار کردند و جواب سؤالات ما داده نشد.
بايد ديد ما چه برداشتی از امامت داریم؟ اگر برداشت ما این باشد که آن بزرگواران فقط مبیّن احکام بودند، آنها را در حد یک راوی تنزّل داده و مي‌گوييم اينها راوی از رسول خدا بودند ولو اینکه خودشان حکم را بيان فرموده‌اند ولی بايد بدانيم آنها انتساب احکامشان به نقل از رسول خدا (ص) را براي اقناع خصم فرمودند اما در حقيقت مقام ائمه عليهم‌السلام فوق اين است. امام یعنی کسی که فقط مبیّن نیست بلکه با همان قوه الهیه‌ای که خدا در اختیار پیامبر و آنها گذاشته تشريع هم مي‌کند.
با اين ديد در درجه اول، مسئله امامت بسيار تعميق پيدا مي‌کند و در درجه بعد وقتي اين را در جامعه سرايت دهيم احساس نياز مردم به ائمه(علیهم السلام) هزاران برابر می‌شود.
خلاصه اين‌که نسبت به روايات و مباحث اعتقادي مثل امامت و نظاير آن بايد بحث‌هاي جدي‌تري صورت گيرد و با نگاه دقیق اصولی و اجتهادی مطرح شوند، آنگاه عملياتي شده و به ميدان عمل درآيد. نبايد اين مباحث در محدوده بحث‌ها و استدلال‌هاي علمی حوزوی محصور شوند. ارزش علمی جای خودش. اما اين قرارگاه کلام در درجه اول باید در اعتقادات خود حوزویان یک تأثیر صحیح و عمیق داشته باشد و به برکت این حوزویان در بدنه جامعه و اجتماع جريان يابد تا وقتي معضلي مثل کرونا به وجود می‌آید اینقدر مردم را در حیث و بیث قرار ندهند یک جا بگویند این درست است و جاي ديگر بگويند درست نیست.
به‌هر‌حال به سهم ناچیز خودم تقدير مي‌کنم از فعالیت‌های بسیار خوبی که به عنوان مجموعه کلامی یا به عنوان قرارگاه کلام در مشهد انجام می‌شود افرون بر اینکه اینها مجموعه درون گروهی خود ما هم محسوب مي‌شود. امروز دشمنان از طريق القاء شبهات اعتقادي و کلامی بیشتر به جوانان و مردم ما صدمه وارد می‌کنند.
مگر در همین قضیه کرونا نگفتند کجاست آن امام زمان‌تان که اگر به او متوسل شوید شما را نجات می‌دهد؟! يا نسبت به مسئله مهدویت چقدر شبهه القاء می‌کنند؟ یکی از غصه‌های ما این است که هنوز روایات مهدویت غربال نشده و در مورد آن کارهای اساسی انجام نگرفته ولو مؤسسات متعددی در قم زحمت کشیده‌اند، و پژوهش‌هاي آنان قابل مقايسه با قبل انقلاب نیست. و بايد از تلاش‌هاي آنها تقدير کرد ولی وقتي روایات مهدویت خوب منقح نشده باشد برخي طلبه‌هاي حوزه هم طرفدار احمد الحسن می‌شوند.
از اين رو بايد روي اين روايات کار دقيق شود. یعنی به همین اندازه‌ای که دایره‌ی مسائل فقهی بشر گسترش پیدا کرده و بشر روز به روز به فقه بیشتر نیاز دارد، مسائل کلامی هم در زمان ما قابل مقایسه با گذشته نیست بنابر این مجموعه‌هاي کلامی حوزه باید تلاش مضاعفي داشته باشند
امیدواریم با اين اخلاص و سرمایه‌های علمی و مدیریتی و با اساتید محترمی که همکاري داريد روز به روز قدم‌های بسیار بزرگ و مبارکی را بردارید. ان‌شاء الله
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته