الگو برداری بانوان از اخلاق و معنويات حضرت فاطمه معصومه(سلام الله عليها)
۱۸ خرداد ۱۴۰۰
۱۴:۲۶
۱,۵۷۹
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
به مناسبت ولادت با سعادت حضرت معصومه(سلام الله علیها) ویژه برنامه «شمیم کرامت» باعنوان «الگوبرداری بانوان از اخلاق و معنویات حضور معصومه(س)» برگزار گردید.
در این مراسم که روز 22 خرداد 1400 از سوی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران کشور با همکاری مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران همدان برگزار شده بود، حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دامت برکاته) به ایراد سخنرانی پرداختند.
مشروح بیانات معظم له به قرار ذیل است.
بسم الله الرّحمن الرّحيم
الحمدلله رب العالمين و صلى الله على سيدنا محمد و آله الطاهرين
مطلب مهمی که باید مورد توجه قرار گيرد این است که امامان معصوم ما؛ امام صادق، امام هشتم و حضرت جواد(علیهم السلام) نسبت به زیارت فاطمه معصومه(علیهاالسلام) و ترغیب شیعیان به زیارت این بی‌بی اهمیت فوق‌العاده و تأکید زیادی داشتند نظير این جمله معروف امام جواد(علیه‌‌السلام) «من زار قبر عمتي بقم فله الجنة» یا تعبیر بالاتری که امام هشتم(علیه‌‌السلام) می‌فرماید «من زارها کمن زارنی»، این تعبیر از آن تعبیر فله الجنة به مراتب بالاتر است یعنی اگر کسی حضرت معصومه را زیارت کند گویا خود امام هشتم(علیه‌‌السلام) را زیارت کرده.
حال سؤال این است که آیا این مجرد یک تکریم برای این بی‌بی است؟ آیا ائمه(علیهم السلام) خواسته‌اند قبر این بی‌بی محوري برای شیعیان قرار بگیرد یا یک امر ثبوتی در اینجا وجود دارد، یعنی یک حقیقتی در این بانو موجود است که به این حقیقت فقط خود ائمه(علیهم السلام) آگاهی داشتند، و ما به چه مقدار از این حقیقت می‌توانیم اطلاع پیدا کنیم. این بی‌بی وقتی به قم می‌آید در خانه موسی بن خزرج اقامت می‌گزیند، با اینکه بیماری بسیار شدیدی داشته، که بر اثر آن طی 17 روز بعد به رحمت خدا می‌رود. اما در طول اين مدت کوتاه در اين خانه مکانی را به عنوان عبادتگاه خود قرار داده، که امروزه هم وجود دارد و از آن به عنوان بیت النور یا عبادتگاه حضرت معصومه(علیهاالسلام) یاد می‌شود.
ما باید از این بی‌بی الگوبرداری کنیم از اين اهتمام حضرت به عبادت، آن هم در شدت بيماري معلوم می‌شود که این بانو در عبادت فوق‌العاده بوده است. خصوصاً با توجّه به سنّ حضرت که بر حسب نقل در 173 هجري قمري متولد و در 201 رحلت يافته است، حدود 28 سال بوده، معلوم می‌شود که این بانو خود را از جهت عبادي در مرحله بالایی قرار داده بوده.
ما نمی‌‌خواهیم بگويیم آن مقام عصمت چهارده معصوم(علیهم السلام) را حضرت معصومه(علیهاالسلام) هم برخوردار بوده است. خیر! آن عصمت مختص به مقام امامت است ولی معلوم می‌شود از نظر عبادت اینقدر رفعت مقام داشته که ائمه(علیهم السلام) افتخار می‌کردند به اینکه در ذریه‌ی آنها چنین دختری وجود دارد.
ما باید عبادت حضرت معصومه(علیهاالسلام) را الگوي خود قرار بدهیم آن هم در سنین جوانی و شدت بیماری، ما به اندک بیماری حاضریم نماز اول وقت و نوافل را ترک کنیم. اینکه زینب کبری(علیهاالسلام) در شب حادثه عاشورا نماز شب می‌خواند آن هم به صورت نشسته، معلوم می‌شود که عبادت نزد آنها در اوج قرار داشته است. ما اکتفا می‌کنیم به همین نماز واجب و مقداری نوافل و فکر می‌کنیم اهل عبادتیم، در حاليکه اگر عبادت ائمه معصومین(علیهم السلام) و ذریه‌ی آنها را ببینیم می‌فهمیم اهل عبادت نیستیم، ما با عبادت خدا بازی می‌کنیم، خیال می‌کنیم اهل عبادتیم.
مطلب دومي که معلوم می‌کند حضرت معصوم سلام عليها داراي یک شخصیت عجیبی بوده اين است که در سن 10 سالگی بر بسیاری از مسائل آگاه بوده است. این قضیه معروف است که عده‌ای از شیعیان قم به مدينه مي‌روند تا خدمت امام کاظم(علیه‌‌السلام) رسيده و مسائلی را که نوشته بودند، از حضرت بپرسند. حتماً از مسائلی بوده که قبلاً مطرح نشده و جوابش را نداشتند، از علمای قم نتوانسته بودند سؤال کنند یا اگر سوال کرده بودند جوابش را پیدا نکرده بودند. درب منزل امام کاظم(علیه السلام) رفتند و دیدند حضرت تشریف ندارد، فاطمه معصومه(علیهاالسلام) در را باز کرده و فرمود کارتان چیست؟ گفتند ما از شیعیان قم هستیم و سؤالاتی داریم، فرمود سؤالات را به من بدهید، حضرت سؤالات را گرفت و بلا فاصله جواب تمام آنها را نوشت در حالی که 10 سال بيش نداشت.
شیعیان هنگام بازگشت از مدينه در بین راه با امام(علیه‌‌السلام) برخورد کردند. امام فرمودند کجا بودید؟ آنها قضیه را نقل کردند و حضرت فرمود جوابها را بدهید تا ببینم، وقتی حضرت جوابها را مشاهده کرد فرمود تمامش صحیح است و بعد این جمله را فرمود «فداها أبوها» این خیلی حرف عجیبی است که یک امام معصوم راجع به فرزند خودش بفرماید فداها أبوها، این تعبیر که از وجود مبارک پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) در مورد حضرت زهرا(علیهاالسلام) هم نقل شده است یک تعبیر احساسی ناشی از علاقه شدید نیست، این بيانگر مقام و عظمت حضرت زهرا و فاطمه معصومه(سلام الله علیهما) است که به یک مرحله‌ای رسيده‌اند که پيامبر و امام معصوم می‌گوید فداها ابوها.
درباره ائمه معصومین(علیهم السلام) ثابت است که علمشان لدنّي و از ناحیه اتصال به عالم غیب است اما این علم لدنی را فقط ائمه داشتند و ما نمی توانیم بگويیم فاطمه معصومه(سلام الله علیها) هم علم لدنی داشته، پس چه باید بگويیم؟ باید بگويیم اینها از وقتی در این خانه چشم باز کردند دین، قرآن، احادیث و اسلام به آنها تعلیم داده شد. نگفتند که سن او کم است و چه لزومی دارد از قرآن يا حدیث بهره‌اي داشته باشد، خیر! اینها را وارد می‌کردند یعنی سیره‌ی ائمه(علیهم السلام) اين بوده، که دائماً با قرآن و احادیث مأنوس بودند، وقتشان را به بطالت نمی‌گذراندند، از عمرشان کمال استفاده را می‌کردند. ما اگر وجود علم لدنی در غير معصومين را انکار می‌کنیم اما معتقديم عنایات خاصه‌ی الهیه شامل حال اين ذوات گرامي شده است.
سؤال اصلی من اين است چرا سه امام در مورد حضرت معصومه(علیهاالسلام) می‌فرمایند که زیارت او موجب استحقاق بهشت است؟ چرا امام هشتم(علیه‌‌السلام) فرمود هر کسی حضرت معصومه سلام الله علیها را زیارت کند گويا مرا زيارت کرده است؟ این «کمن زارنی» به قول ما طلبه‌ها تنظير است و اگر در آن یک جهت خاص مورد نظر نباشد عموم تنظير از آن استفاده می‌شود، اگر هم استفاده نشود در روایاتی که مربوط به زیارت امام هشتم(علیه‌‌السلام) است.
بزنطی می‌گوید خود امام هشتم(علیه‌‌السلام) فرمود کسی که من را زیارت کند به اندازه هزار حج مقبول خدا به او اجر می‌دهد، براي بزنطی درک این مطلب یک مقدار سنگین بود، که چرا اجر یک زیارت چند دقیقه‌ای به اندازه‌ی هزار حج مقبول است؟ خدمت امام جواد(علیه‌‌السلام) رسيد، حضرت فرمود: بزنطی! بالاتر از این است، اگر پدرم فرمود زیارت من معادل هزار حج است من می‌گویم «تعدل ألف ألف حجّة لمن زاره عارفاً بحقه»، یعنی اگر زائر حضرت يک شيعه معمولي باشد هزار حج به او می‌دهند اما اگر عارف به مقام امام(علیه‌‌السلام) باشد و امام(علیه‌‌السلام) را حجت خدا و معدن العلم بداند و به آن عناوینی که در زیارت جامعه کبیره آمده واقف باشد اجر زيارت او هزار هزار حج، يعني یک میلیون حج مقبول مي‌شود.
همین مطلب در مورد زیارت حضرت معصومه(علیهاالسلام) هم ثابت است آن کسی که فکر کند حضرت معصومه(علیهاالسلام) چون دختر موسی بن جعفر(علیهما السلام) است از اين جهت به زیارتش برويم. یک مرتبه از ثواب را به او می‌دهند اما کسی که واقف به مقام این بی‌بی نزد ائمه(علیهم السلام) باشد، بداند که چه مقام و مرتبه‌ای در نزد ائمه(علیهم السلام) دارد، مراتب مضاعفی را پاداش می‌‌گیرد.
چرا ائمه(علیهم السلام) ما نسبت به بقیه ذریه‌شان چنین چیزی نفرمودند؟ ائمه(علیهم السلام) دختران فراوان، ذریه فراوان و زیادی داشتند اما چرا راجع به این بی‌بی و قبر این بی‌بی این تأکیدات را دارند؟ چرا راجع به سایر امامزاده‌ها این تأکید وجود ندارد، چرا ما فقط درباره حضرت معصومه(علیهاالسلام) زیارت مأثور داریم یعنی زیارتی که امام(علیه‌‌السلام) برای ما بیان کرده باشد، اين تأکيدها به جهت جايگاه رفيعي است که نزد خداوند دارد. «فإن لکِ عند الله شأناَ من الشأن» و اين تعبير خیلی عجیب است.
فاطمه معصومه به اقرار امام هشتم(علیه‌‌السلام) داراي یک شأن خاص نزد خداوند است، یعنی در مرتبه علم، زهد، عبادت و تقوا شأن و مقام خاص نزد خدای تبارک و تعالی دارد. و این سبب می‌شود توجّه زائري که به زيارتش مي‌رود زياد شود. ما که معتقدیم فاطمه معصومه سلام الله علیها مقام شفاعت دارد و در زيارتنامه‌اش مي‌خوانيم یا فاطمه اشفعی لنا فی الجنة، این یک مرتبه از مراتب حضرت است. اما «فإن لک عند الله شأناً من الشأن» یک مرتبه فوق العاده‌اي است، چرا در این زیارت مأثور وارد شده که اگر می‌خواهید عاقبت بخیر بشوید در زیارت حضرت بخوانيد «اللّهم إنی أسئلک أن تختم لی بالسعادة»، معلوم می‌شود که این وجود مبارک می‌تواند عامل قوی در سعادت انسان باشد، اگر انسانی بخواهد سعادتمند شود بايد با این قبر مطهر فاطمه معصومه(علیهاالسلام) ارتباط داشته باشد.
خواهران بزرگوار، برادران ارجمند، قدر این نعمتی که خدای تبارک و تعالی به ما ارزاني داشته و قبر این بی‌بی را در قم قرار داده بدانيد. اساساً چرا بزرگان از فلاسفه و فقها و علماي ما برای حل مشکلات علمی‌شان متوسل به اين حضرت مي‌شدند؟ براساس قانون سنخیت اگر فاطمه معصومه(علیهاالسلام) مقامی نزد خدای تبارک و تعالی و علم موسعی نداشته باشد، يعني سنخیت نباشد چنین ارتباطاتی معنا ندارد. معلوم می‌شود حضرت مقام علمی خیلی بالایی دارد که فلاسفه ما متوسل به قبر این بی‌بی می‌شدند.
مرحوم والد ما(رضوان الله تعالی علیه) می‌فرمودند در مورد آیه تطهیر «إنما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا»، سؤالات متعدد و حل نشده‌ای داشتم مشرف به حرم شدم ـ ايشان از طرف مادر سيد بودند لذا حضرت فاطمه فاطمه معصومه عمه ایشان می‌شد ـ آن روز عرض کردم عمه‌جان امروز برای حاجت دنیوی نيامده و دنبال مقام و خانه نیستم فقط در مورد این آیه شريفه سؤالات فراوان و ابهامات عدیده دارم. متوسل به شما شدم تا آنها را برای من حل کنید. از حرم که بیرون آمدم هر قدمی که به سول منزل برمی‌داشتم یکی از این سؤالات حل می‌شد و متوجه جواب آن مي‌شدم. در آن زمان ايشان مشغول تأليف کتابي درباره آیه تطهیر با مرحوم آیت الله اشراقی(داماد امام خميني رضوان الله تعالی علیهما) بودند، فرداي آن روز آقای اشراقی گفتند این مطالب از کجا آورده‌اید؟ آيا کتابی به دست شما رسیده؟ گفتم دیروز حرم مشرف شدم و این عنایات به برکت این بی‌بی است.
خواهران گرامي اگر علم می‌خواهید متوسل به حضرت معصومه(س) شوید، دنیا و آخرت می‌خواهید به حضرت معصومه(س) توسل جوييد. ما این روایات را زیاد شنیده‌ایم که هر کسی حضرت معصومه(س) را زیارت کند بهشت بر او واجب مي‌شود اما این سؤال را مطرح نمی‌کنیم چرا؟ جوابش در درجات بسیار بالای حضرت در علم و عبادت است، همين‌طور در سیاست.
اینکه وقتی مأمون عباسی، امام رضا(علیه‌‌السلام) را به خراسان مي‌برد حضرت معصومه(علیهاالسلام) بعد از مدتی برای دیدار برادر به سوي مرو حرکت مي‌کنند. اين سفر نه فقط براي مجرد یک دلتنگی بوده که برویم برادرمان را ببینیم، به نظر من این سفر یک حرکت سیاسی از سوي حضرت معصومه(س) برای تحکیم محوریت امامت بوده است.
حضرت معصومه(س) که در سنين پايين خود بین اقران و دوستان و محبانش معروف به سر آمدي در علم و تقوا بود می‌گوید من باید برای استفاده از محضر مبارک برادرم امام هشتم(علیه‌‌السلام) به خراسان بروم، اين برای خواهران ما می‌تواند الگو باشد که به هنگامه نياز به حضور و حرکت و مجاهدت نقش خودشان را ایفا کنند، هر چند بر زنان جهاد واجب نیست اما حضور در صحنه سیاست، آموزش و تبليغ دين لازم است. پاسخگويي حضرت به سؤال‌هاي شيعياني که چه بسا در میان آنها بعضی از علما هم بودند و حضرت معصومه(علیهاالسلام) در نبود امام کاظم(عليه السلام) جواب آنها را می‌دهد، باید برای خواهران ما الگو باشد که خودشان را در کسب علم به بالاترین درجه برسانند، خواهران ما در حوزه علميه می توانند به مرتبه اجتهاد برسند.
چرا امروز در میان بانوان اگر مجتهده‌ای باشد به عدد انگشتان یک دست نیست؟ در حاليکه ظرفیت فکری خواهران در برخی از موارد قویتر از برادران است، به مراتب حوصله علمی‌شان بیشتر است، باید از این ظرفیت خود استفاده کنند، وقتی به خواهران مي‌گوييم حضرت معصومه را الگوی خودتان قرار دهید، یعنی باید در تربیت جامعه اسلامی در نظام جمهوری اسلامی یک نقش محوری داشته باشند، امروز باید نشان دهند یک زن می‌تواند چقدر آگاهی بر قرآن، روایات، تاریخ، فقه و احکام داشته باشد. امروز از نیازهای بسیار ضروری جامعه‌ی ما وجود خواهران تحصیل کرده است، خواهرانی که مسیر استنباط و اجتهاد را طی کنند.
امروز شما می‌دانید و همه ما می‌دانیم یکی از راههای هجمه به دین اسلام القاء اين شبهه است که چرا خدای تبارک و تعالی در احکام بین زن و مرد فرق گذاشته است؟ باید خواهرانی که در مسیر علم هستند بتوانند به راحتی به اینها پاسخ دهند.
یک اشتباه بزرگ اینست که در پاسخ به اين شبهه می‌آیند در باب احکام و ملاکات احکام، عدالت را در سلسله علل قرار می‌دهند و می‌گویند هر حکمی باید عادلانه باشد، عدالت را به عنوان یک اصل موضوعی مسلم قرار می‌دهند و بعد می‌گویند پس تفاوت ارث زن و مرد عادلانه نیست، پس تفاوت در شهادت زن و مرد عادلانه نیست، همين‌طور برخي احکام زوجیّت، عادلانه نیست و ما بايد امروز اين احکام را تغيير دهيم همه حرف ما این است که به چه دلیل در جعل احکام ملاک عدالت دخالت دارد؟ احکام دارای ملاکاتی است، در بعضی از مواردش عدالت دخالت دارد، اما در خیلی از موارد، عدالت دخالت ندارد، مثل همین احکام مربوط به بانوان در ایام رؤیت دم و حيض. این که زن نماز خودش را لازم نباشد قضا کند اما روزه‌اش را باید قضا کند؟ این حکم اصلاً بر اساس عدالت قابل تبیین نیست! یک ملاک دیگری دارد.
ما در مرکز فقهی ائمه اطهار(علیهم السلام) راجع به این موضوع مفصل صحبت کرده‌ایم. امروز بانوان ما مي‌توانند تا حدي همان نقش حضرت معصومه(علیهاالسلام) که حتّي براي علماء محوریت داشت را ایفا کنند و باید ایفا کنند، باید از این نعمت الهی که به آنها داده شده یعنی از نعمت وجود، کمال استفاده را ببرند، باید از این شرایطی که در حوزه‌های علمیه برای تحصیل بانوان فراهم شده - که این هم از برکات نظام مقدس جمهوری اسلامی است- استفاده کنند، بانوان در برخی از میدان‌ها محکم‌تر از آقایان می‌توانند دفاع کنند و باید در این میدان‌ها حضور داشته باشند.
اینها گوشه‌هایی از الگوبرداری از مقام علمی، معنوی، عبادتي و مقام سیاسی حضرت معصومه(سلام الله علیها) است که إن شاء الله باید هر چه بیشتر در زندگی خود پياده کنيم. احادیثی که از این حضرت براي ما نقل شده کم است، ولی مسلم صدها برابر این بوده است. احادیث خیلی مهمی درباره غدیر خم فرموده‌اند. يا حديث معروف «من مات علی حبّ آل محمدٍ مات شهیدا» و روایات دیگري که حضرت معصومه(سلام الله علیها) به عنوان راوی احادیث آباء و اجداد خود بوده است، با اینکه اين احاديث کم نقل شده اما باید در زندگی حضرت تعمق بیشتری شود و امیدواریم که استفاده فراوان کنیم.
والسلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته