بیانات حضرت آیت الله فاضل لنکرانی(دامت برکاته) پیرامون شخصیت حضرت معصومه(سلام الله علیها) در شبکه قرآن سيما 25ـ5ـ94
۲۶ مرداد ۱۳۹۴
۱۱:۵۰
۳,۳۲۸
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
بسم الله الرّحمن الرّحیم
به نظر من؛ روز ولادت حضرت معصومه(سلام الله علیها) یک پیام بسیار مهمي دارد. اين سؤال همیشه برای اهل تاریخ و متدیّنین مطرح است که چطور شد در ایران شیعهی دوازده امامی شکل گرفت، آن شیعه‌ای که رسول خدا(ص) بدان ترغیب می‌کرد و به امیرالمؤمنین(ع) خطاب مي‌فرمود «يا علي أنت و شيعتک هم الفائزون»؛ تو و شيعيانت جزو رستگاران هستيد. در طول تاریخ، شيعه فرقه‌های مختلفی پیدا کرده است، اما چطور شیعهی کامل در ایران شکل گرفت؟
اشاره‌ی اجمالی به جواب این سؤال داشته باشم. ایران مدیون دو وجود شریف است؛ یکی وجود مبارک امام هشتم، حضرت امام رضا(ع) و یکی هم وجود مبارک حضرت معصومه(سلام الله علیها).
اگر تاریخ قم را بررسی کنیم از همان سال بیست و سوم هجری که شهر قم فتح شد و أشعریین و اصحاب و وکلای ائمه(ع) به قم آمدند، محدثین بزرگی در قم رشد نمودند و بعد هم که بی‌بی به قم تشريف آوردند و در اینجا دار دنیا را وداع کردند و اين افتخار نصيب قم شد که در اين شهر مدفون شدند، قم پایگاهی شد برای اینکه شیعه به معنای واقعی خودش به کل دنیای اسلام معرفی شود.
آن زمان پایتخت خلافت؛ بغداد بوده اما قم مرکزی شد برای تشیّع خالص. عموم افرادی که در قم بودند غير از مسير اهلبيت(عليهم السلام) در هیچ مسیری حرکت نمی‌کردند، بعد از رحلت امام کاظم(علیه السلام) قضیه‌ی واقفیه به وجود آمد بطوري که جمعی از وکلای امام کاظم که از فقها هم بودند، گفتند امام کاظم فوت نکرده بلکه غیبت کرده و این همان مهدی‌ای است که رسول خدا بشارت داده است. به خاطر مطامع دنیوی امامت حضرت رضا(ع) را نپذیرفتند.
افرادی از اين فرقه واقفیه نزد وکلای امام هشتم(ع) در قم آمدند و پول فراوانی به آنها دادند و از آنها خواستند که واقفی شوند اما آنها محکم ایستادند و نپذیرفتند.
مردم قم در طول تاریخ در مسیر صحیح ولایت بودند. یعنی من می‌خواهم این نکته را به مردم عزیز ایران و شیعیان عرض کنم که واقعاً آن بصیرت مردم قم، وجود علما و فقها و محدّثین بزرگ موجب شد قم در مسير ولايت قرار گيرد. مرحوم محدّث قمی در فوائد الرضویه نقل می‌کند یک زمانی دویست هزار محدّث در قم بوده‌اند. ما امروز عظمت حوزه‌ی علمیه را که می‌خواهیم مطرح کنیم می‌گوئیم بیش از صد هزار روحانی در حوزه مشغول درس هستند.
اینطور بوده که وقتی در بغداد حکومت عباسی و سلاطين جور بر علویین فشار می‌آوردند آنها به قم هجرت می‌کردند، سرّ اینکه در قم بیش از 400 امامزاده وجود دارد همین است که قم در طول تاریخ به برکت حضرت معصومه(سلام الله علیها)، به مرکز تشيع تبديل شد بعد از فوت بي‌بي، علماي بزرگ و محدّثان زیادی از ذريه اهلبيت(ع) به قم آمدند و قم مرکز علوم آل محمد(ص) شد.
این تعابیری که ائمه ما در مورد قم بيان فرموده‌اند راجع به هيچ شهر دیگری حتّی در مورد مدینه که مهد ولادت اینها بوده و آنجا حضور داشتند، نداريم.
در مورد قم اينگونه تعبیر می‌فرمایند: «سَلَامُ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ قُمَّ . . . هُمْ أَهْلُ رُكُوعٍ وَ سُجُودٍ وَ قِيَامٍ وَ قُعُودٍ هُمُ الْفُقَهَاءُ الْعُلَمَاءُ الْفُهَمَاءُ هُمْ أَهْلُ الدِّرَايَةِ وَ الرِّوَايَةِ وَ حُسْنِ الْعِبَادَةِ».
اینکه امام خميني(رضوان الله تعالی علیه) می‌فرمایند من به قمی بودنم افتخار می‌کنم، من اهل قم هستم. اهلی که امام می‌گویند همان اهلی است که امام صادق(ع) مي‌فرمايند: «هُمُ الْفُقَهَاءُ الْعُلَمَاءُ الْفُهَمَاءُ هُمْ أَهْلُ الدِّرَايَةِ وَ الرِّوَايَةِ»؛ اینها اهل درایت و بصیرتند، اهل روایت و عبادتند، معروف به عبادت نيکو هستند.
ما در روز ولادت حضرت معصومه(سلام الله علیها) فقط به یک جنبه‌ی تکریم و مراسم جشن اکتفاء نکنيم، که این باید هم باشد، اما به صرف اين اکتفا نشود.
من این تاریخچه را هم عرض کنم که مرحوم والد ما آیت الله العظمی فاضل(رضوان الله تعالی علیه) بنیان این روز ميلاد و روز وفات حضرت معصومه را گذاشتند، چون از جهت اسناد تاریخی همين‌قدر می‌توانیم بگوئیم ولادت حضرت معصومه(سلام الله علیها) قبل از شوال 173 هجری بوده، تاریخ وفات تقریباً روشن‌تر است. لذا علما یک مقدار احتیاط کرده و روزی را معین نمی‌کردند. عده‌اي مؤمنين قم خدمت والد ما رسيده و راجع به روز ولادت حضرت از ايشان سؤال کردند. مرحوم والد ما در جواب نوشتند تجليل از بي‌بي در يک روز از سال نياز به سند و مدرک ندارد. بی‌بی که به برکت او شیعه در طول تاریخ اسلام در ایران حضور قوی داشته است.
به هر‌حال واقفیه در سایر بلاد مردم را منحرف کردند. اسماعیلیه و زیدیه و کیسانی‌ها هم بودند ولی محدثین و فقهای قم در جوار قبر حضرت معصومه(سلام الله علیها) محکم ایستادند و آن شیعهی خالص را حفظ کردند، بنابراین ما باید امروز به اين مطلب بيشتر توجه کنیم، یعنی حقّ بزرگ حضرت معصومه(سلام الله علیها) بر حفظ تشيع و بر شیعه بودنِ همهِ ما ایرانی‌ها و ساير شیعیانی که در دنیا حضور دارند.
مردم عزیز ما به اين تعابير توجه کنند و ببينند چه عنایاتی خدای تبارک و تعالی بر قم دارد، این تعبیر که «إِنَّ الْمَلَائِكَةَ لَتَدْفَعُ الْبَلَايَا عَنْ قُمَّ وَ أَهْلِهِ وَ مَا قَصَدَهُ جَبَّارٌ بِسُوءٍ إِلَّا قَصَمَهُ قَاصِمُ الْجَبَّارِين»، یعنی به امر خداوند ملائکه‌ای موکَّل هستند که بلایا را از اهل قم دور کنند، همانطور که اهل قم در مسیر حق و هدایت و برای اسلام ایستادگی کردند.
اینکه انقلاب ما از قم آغاز شد، یک امر تصادفی نيست، بلکه اين امر در طول تاریخ ریشه دارد، یعنی همان تشيع خالص، تشيعي که در آن غلو نیست، افراط و تفریط نیست، همان شیعهی ناب خالصی که رسول خدا و ائمه ما(صلّی الله علیهم أجمعین)، معرفي فرموده و بزرگان ما آن‌را حفظ کردند.
در مورد نام اين شهر نيز که چرا به آن «قم» می‌گویند؟ در روايات چند تا وجه تسمیه ذکر شده است.
در بعضی روایات دارد که قم و اهالی قم پيرامون حجّت ما در آخر زمان گرد آمده و در کنار ايشان استقامت مي‌ورزند.
این ملاک‌ها در مردم دیگر هم ممکن است وجود داشته باشد، به این ملاک آنها هم مشمول تعبير «سلام الله علي اهل قم» می‌شوند. اما آن روایاتی که مي‌فرمايد ملائکه بلاها را از اهل قم دور مي‌کنند مختص همین اهل موجودِ در قم است. باز این تعبیر که اهل قم أنصارنا، این نيز عمومیّت دارد. هر کس این شاخصه را پیدا کند و اهلبيت را ياري کند سلام خدا شامل او نيز مي‌شود.
با مطالعه تاریخ قم می‌بینیم مردم قم عُلقه‌ی عجیبی با ائمه معصومین(علیهم السلام) داشته‌‌اند. ارتباطاتی که مردم ما با امام رضا(ع) داشتند حتي در آن ایامی که حضرت به عنوان ولایتعهدی تشریف آوردند، با امام جواد(ع) در مدینه ارتباط داشتند. از آن‌سو هم عنایاتی است که ائمه(ع) به قم داشتند.
در بعضی از تعابیر ائمه(ع) می‌فرمایند قم ملجأ ما و شیعیان ما است. این خیلی تعبير عجيبي است. این تعابیر را برای مکه و مدینه نداریم و نمی‌توانیم بگوئیم ائمه ما روی تعارف و تشريفات این حرف را زدند. خير. قم؛ حقیقت اسلام است، حقیقت دین است. چون مردم قم ولایت أمیرالمؤمنین و اولاد او را خوب فهمیدند. در همین قم اگر کسی حدیثِ با سند ضعیف می‌خواند، از قم بیرونش می‌کردند، یعنی اینقدر مراقب دين بوده و مواظب بودند که کلمات ائمه معصومین(ع) حفظ شود. حرف اضافه‌ای داخلش نشود و حرفی هم کم نشود.
اول مردمی که از ایران برای ائمه(ع) خمس فرستادند اهل قم بودند. این براساس اعتقادی بود که به أهلبيت داشتند.
در این روز با سعادت بیائیم خود قم را اينگونه نگاه کنيم. علماء و محدّثان و فقهاي قم و در رأس همه آنها؛ وجود قبر بانوی بزرگ اسلام حضرت معصومه(سلام الله علیها) و در کنار اینها ارتباطات مردم قم با اهل‌بیت و عنایاتی که اهل‌بیت به مردم قم داشتند، یک مجموعه‌ی بسیار غنی شیعی است که من فکر می‌کنم غنی‌تر از این مجموعه‌ی شیعی در عالم نداریم. اگر ما بخواهیم اعتقادات شیعی خودمان را قوی کنیم، بايد به قم نگاه کنيم.
یک تعبیری این روزها در کلمات رهبر معظم انقلاب هست به نام تشيع انگليسي. یک تشیعی در خارج از ایران درست کرده و از طريق ماهواره‌ها آن‌را ترويج مي‌دهند. چه کسی می‌تواند و چه شاخصه‌ای وجود دارد که اینها را از هم جدا کند؟ شاخصه‌اش در نزد قم، فقها و محدثان قم هست.
در خودِ فرهنگ اهل‌بیت علیهم السلام قم به عنوان ملجأ مطرح شده. این تعبیر خیار شیعتنا در روایات ماست، یعنی بهترین شیعیان ما در قم هستند آن زمان کوفه شهر شیعه نشین بوده، أئمه فرمودند علم از کوفه هجرت می‌کند همانند یک ماری که در لانه‌اش خود را جمع می‌کند و دیگر هیچ اثری از آن نیست، علم هم از کوفه رخت برمی‌بندد و در قم ظاهر می‌شود.
حضرت معصومه(سلام الله علیها) وقتی که از مدینه به دیدن امام رضا(ع) آمدند، در ساوه که مریض شدند فرمودند تا قم چند فرسخ باقی مانده؟ عرض کردند حدود ده فرسخ. فرمودند به قم می‌رویم و علت اصلی‌اش این بوده که مردم قم در نزد ائمه(ع) مورد عنايت بودند. البته اینجا نقل‌هاي تاریخ مختلف است، بعضی می‌گویند خود حضرت فرمودند و بعضی می‌گویند مردم قم موسی بن خزرج و ديگران خبردار شدند و رفتند از حضرت تقاضا کردند که به قم بیايید. حضرت 17 روز اینجا ماندند و الآن محل ورود حضرت به عنوان عبادتگاه حضرت معصومه(سلام الله علیها) محفوظ است. در این 17 روزی که حضرت مریض بود، در آن خانه دائماً مشغول عبادت بود.
علی أیّ حال مردم قم خیلی احترام کردند و اینجا که حضرت دفن هستند باغ بابلان بوده که بعد از فوت با احترام به اینجا آوردند دفن کردند.
مردم عزیز قم بحمدالله در همه‌ی صحنه‌ها حضور دارند، ریشه‌ی اصلی حضورشان هم اعتقاد صحیح به مسئله ولایت و امامت و تبعیت از بزرگان و مراجع است.
وقتی امام نهضت خود را آغاز کرد مردم قم آنگونه فداکاری کردند که دیگر شاید تکرار نشود، همانطور که قبلاً هم نبوده. از مردم قم تقاضا مي‌کنم که این اصالت را حفظ کنند، برای انتقال این پیام به نسل‌های آینده همانطور که گذشتگان ما خیلی مراقبت می‌کردند، بر عبادتشان، بر اخلاقشان، بر تقوایشان، اينها نيز مراقبت کنند.
امام(رضوان الله علیه) یک تعبیری راجع به قم دارد می‌فرماید شهر تقوا، یعنی شهری که مهد برای تقواست، باوجود این مشکلات اخلاقی و نگراني‌هايي که امروز در کشور خودمان وجود دارد، مردم قم باید آن پیام‌های اخلاقی اهل‌بیت علیهم السلام را به سایر بلاد منتقل کنند، همانطور که قم در زمان ائمه ملجأ بوده الآن هم ملجأ باشد.
راجع به شخصيت حضرت معصومه(سلام الله علیها) از ابعاد مختلف می‌شود صحبت کرد.
اولاً: خود ایشان در سلسله‌ی سند بعضی از روایات بسیار مهم و کلیدی در باب امامت قرار دارند، مثل حدیث غدیر. یکی از کسانی که در سلسله سند این حدیث هست، حضرت معصومه(سلام الله علیها) است.
ثانيا: تعابیر بالايي راجع به حضرت معصومه(س) از ائمه(ع) هست. سه امام معصوم(ع) فرمودند هر کسی ايشان را زیارت کند بهشت بر او واجب می‌شود. این خودش سؤال است که چه ارتباطی بین زیارت حضرت معصومه و واجب شدن بهشت است؟ برای اینکه ما معتقدیم کسی که حضرت را با معرفت زیارت کند إن شاء الله زمینه‌ساز این است که اهل بهشت باشد.
امام رضا(ع) فرمودند «من زار المعصومة بقم کمن زارنی»؛ دو نکته در این روایت وجود دارد، یکی اینکه اين عنوان «معصومه» را، امام رضا(ع) به حضرت مي‌دهند.
برخی گفته‌اند: ما مي‌توانيم مقام عصمت حضرت معصومه را از این تعبیر استفاده کنیم، چون اسم حضرت؛ فاطمه است، عنوان «معصومه» را امام رضا(ع) به ايشان داده. البته عصمت، مراتبي دارد، قطعاً آن عصمتی که ائمه معصومین(ع) داشتند این مرتبه را بی‌بی ندارد.
نکته‌ی دوم عبارت «کمن زارنی» است، حضرت می‌فرماید ثواب زیارت حضرت معصومه(س) معادل زیارت خود من است.
نکته دیگر، فرمايش امام صادق(علیه السلام) است که خداوند متعال مقام بزرگ شفاعت بزرگی برای این بی‌بی، قرار داده، همانطور که برای خود رسول اکرم(ص) و ائمه طاهرین(ع) که مقام شفاعت است.
در زيارت حضرت نيز بدين امر اشاره شده است که مي‌فرمايند: «يا فاطمة اشفعي لي في الجنة».
نکته‌ی دیگر مربوط به زیارت‌نامه حضرت است، ما دو زیارت‌نامه داریم که سندش از امام معصوم(علیه السلام) است، یعنی خود امام معصوم این زیارت‌نامه را إنشاء فرموده؛ یکی زیارت حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است و یکی هم زیارت حضرت فاطمه معصومه(س)، آن هم با خصوصیاتی که دارد که الآن متأسفانه مجال توضیحش نیست که بگوييم چه تعابیری در این زیارت وجود دارد؟!
امروز روز دختر است و به نام مبارک حضرت معصومه(س) است. دختر خانم‌ها هم معمولاً سؤال می‌کنند که چکار کنیم خوشبخت شویم؛ در زیارت حضرت معصومه دارد کسانی که به زيارت آمده و به حقیقت حضرت متصل می‌شوند خدای تبارک و تعالی آنها را عاقبت بخیر می‌کند و اینها خوشبخت می‌شوند، البته باید واقعیّت قضیه را نگاه کنند نه فقط ظاهر قضیه را.
یک کرامتی هم هدیه کنم به مردم عزیز علاقمند به اهل‌بیت و حضرت معصومه(سلام الله علیها) و آن این است که در تقریباً حدود دوازده سال پیش، زمانی که والد ما رضوان الله علیه در قيد حیات بودند، یک روزی از دفتر بیرون آمدم ساعت یک و نیم بعدازظهر بود خیلی هم خسته بودم، دیدم یک آقایی ساک به دست در کوچه می‌آید، حدود 50 سال داشت، تا نگاهش به من افتاد گفت آقا من با شما کار دارم. عرض کردم اگر فرمایشی دارید عصر بیايید الآن وقت نیست. گفت یک کار خیلی ضروری دارم. آمديم داخل دفتر.
گفت من مسیحی هستم و شغلم این است که موتورهای چاه‌هاي عميق را نصب می‌کنم. الآن یک پروژه‌ای در کرج برعهده دارم که باید موتور پانزده چاه را نصب کنم.
من سه شب پیش خواب دیدم یک بانویی که صورتش را نديدم خیلی با جلالت و با لباس سفید خیلی زیبا، آمد به من گفت صلوات بفرست. گفتم خانم من مسیحی هستم، صلوات، شعار مسلمان‌هاست. تا من این حرف را می‌گفتم چهره محو می‌شد و خواب تمام می‌شد. فردا شب دو مرتبه همین قضیه تکرار شد و آن خانم آمد به من فرمود به تو می‌گویم صلوات بفرست. در آن شب من فهمیدم که این خانم همین بانویی است که در قم مدفون است. منتهی دو مرتبه همان جواب را دادم که مسلمان نیستم و صلوات شعار مسلمان‌هاست.
شب سوم امام خمینی(رضوان الله تعالی علیه) به خوابم آمد با یک تشری فرمود می‌خواهند مسلمان و هدایتت کنند نمی‌فهمی؟ گفتم آقا چکار کنم؟ فرمودند برو قم و مسلمان شو. حضرت آمده تو را دستگیری و هدایتت کند.
من در همان عالم خواب آمدم قم و شما را در کوچه دیدم و پیش شما شهادتین را گفتم. الآن که شما را در کوچه ديدم ذهنم به همان خواب منتقل شد. اينک آمده‌ام، بگوييد چکار کنم؟ من وضع مالی و زندگی خوبی در تهران دارم. بنده هم شرايطي را که بايد يک مسلمان داشته باشد گوشزد کرده و شهادتین را گفت.
در همین حرم در یکی از بقعه‌‌ها خدمت یکی از علمایی که سال‌ها در حرم مطهر خدمت کرده، جناب حجت الاسلام والمسلمين آقاي موسیانی که پدر شهید هم هست به مدت سه روز احکام نماز و وضو و... را اجمالاً یاد گرفت. من آن روز به ايشان گفتم فلانی تو یک کاری در زندگی‌ات کرده‌ای که مورد عنايت قرار گرفته و از تو دستگیری کردند؟
گفت من آزارم به کسی نمی‌رسد، مشغول کار خودم هستم، گفتم نه. فکر کن. گفت من شب‌های یکشنبه عقب ماشین خود را پر از برنج و روغن و حبوبات می‌کنم و به حلبی‌آباد تهران رفته و آن‌را درب خانه‌ها می‌گذارم و می‌روم. گفتم سرّ مطلب همين است.
واقعاً اینها دستگیری می‌کنند. پدرم(رضوان الله علیه) فرمود نسبت به آیه تطهیر برای من سؤالات زیادی وجود داشت، یک روز خدمت حضرت آمدم، چون مادر ایشان سيد بود حضرت معصومه عمه‌ی ما می‌شود، عرض کردم عمه جان من امروز برای دنیا نيامده‌ام، نه مقام، نه پول، هیچی نمی‌خواهم، فقط فهم ایه تطهیر را می‌خواهم، فرمودند از حرم که به منزل برگشتم به ذهنم نکات جدیدی آمد که در کتاب آيه تطهير آورده‌اند.
اين کتاب را پدرم با مرحوم آیت الله اشراقی نوشتند. افراد اهل فن می‌گویند دقایقی در مورد آیه تطهیر در این کتاب وجود دارد که ما در جای دیگری ندیدیم، این به برکت حضرت معصومه(سلام الله علیها) است، جایی که ملاصدرا از کهک می‌آمد و معضلات علمي‌اش را با استمداد از حضرت حل مي‌کرد.
این خیلی مهم است، بزرگاني مثل مرحوم میرزا جواد آقای ملکی که استاد اخلاق امام و استاد اخلاق جدّ ما هم بوده با حالت مریضی هر روز به حرم مشرّف می‌شد، اهل قم قدر اين نعمت بزرگ را بدانند، علما قدر بدانند، طلبه‌ها قدر بدانند، حضور در اینجا گشایش‌های علمی، معنوی، مادّی، بدنبال دارد إن شاء‌الله.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته