امام(عليه السلام) شاهد بر اعمال همه مردم
۲۷ مهر ۱۳۹۵
۱۷:۱۲
۴,۳۰۷
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
امام(عليه‌‌السلام) شاهد بر اعمال همه مردم
بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین
اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
«وَ جاهِدُوا فِي اللهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباكُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبيكُمْ إِبْراهيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِنْ قَبْلُ وَ في هذا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهيداً عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ اعْتَصِمُوا بِاللهِ هُوَ مَوْلاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصير» (سوره حج: آيه 78)
سخن در مورد یکی از موضوعات بسیار مهم معارفی است. یکی از اوصاف ائمه معصومین(علیهم السلام) این است که شاهد بر اعمال مردم هستند. اگر اين مطلب درست فهميده شود تحول عجیبی در مسير زندگی انسان به وجود می‌آيد.اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
«وَ جاهِدُوا فِي اللهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباكُمْ وَ ما جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ مِلَّةَ أَبيكُمْ إِبْراهيمَ هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمينَ مِنْ قَبْلُ وَ في هذا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهيداً عَلَيْكُمْ وَ تَكُونُوا شُهَداءَ عَلَى النَّاسِ فَأَقيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ اعْتَصِمُوا بِاللهِ هُوَ مَوْلاكُمْ فَنِعْمَ الْمَوْلى وَ نِعْمَ النَّصير» (سوره حج: آيه 78)
خوشبختانه اوصاف امامان شيعه ریشه در خود قرآن کریم دارد. يعني اگر مي‌گوييم علم ائمه يک علم وسيع و گسترده است، يا ائمه ما خطا نمي‌کردند و معصوم بودند يا همين عنوان شاهد که مورد بحث ماست، اينطور نيست که بگوييم اين خصوصيات در يک روايت يا يک کتابي آمده و بايد بررسي شود سندس درست است يا نه، گرچه روايات فراواني هم در اين زمينه داريم، اما اين از افتخارات شيعه است که صفات پيشوايان آن و هر آنچه درباره‌ي اين بزرگواران قائل است ريشه در قرآن کريم دارد.
متأسفانه در بخشی از جامعه‌ی روشنفکری ما افرادي تحت تأثیر برداشت‌هاي غلط تاریخی، مقام ائمه‌ی معصومین(علیهم السلام) را تنزل داده و می‌گویند ائمه معصومین علمای ابراري هستند که احکام را بلدند، هر حکمی از ایشان بپرسیم می‌توانند جواب بدهند اهل گناه هم نیستند اما به همین اندازه. یکی از مسائلی هم که انکار می‌کنند همین بحث شهادت بر اعمال امت و مردم است که محل بحث ماست.
اعتقاد ما بر این است که اولاً رسول اکرم(ص) شاهد و گواه بر همه‌ی انبیاء گذشته و بر ائمه‌ی معصومین(علیهم السلام) است.
ثانياً ائمه معصومین(علیهم السلام) شاهد بر اعمال همه مردم هستند چه شیعه و چه غیر شیعه، منظور از اعمال هم همه آن چيزي است که مربوط به سعادت و شقاوت انسان در دنيا و آخرت می‌شود. می‌دانند اين فرد اهل نماز هست یا نیست، اهل گناه است يا صواب ولو صدها فرسخ فاصله داشته باشد. اينکه اعتذار می‌جوئیم خدمت امام زمان(عج) و عرض می‌کنیم اعمال ما قلب شما را آزرده می‌کند، ریشه در این فکر اعتقادی دارد که ما حضرت را شاهد بر اعمال خود می‌دانیم.
پس ائمه ما می‌دانند چه کسی مؤمن و چه کسی غیر مؤمن است! چه کسی ولایت آنها را قبول دارد و چه کسی قبول ندارد! چه کسی اهل بهشت و چه کسی اهل جهنم است؟!
ثمره اصلي این مسئله که ائمه شاهد بر اعمال ما هستند در بحث شفاعت در قیامت ظاهر می‌شود. ما معتقدیم یکی از گروه‌هایی که در قيامت شفیع انسان می‌شود ائمه‌ی معصومین(علیهم السلام) هستند. اینطور نیست که فقط در محشر حضور يايند و بپرسند حساب و کتاب شما چی شد؟ مشکلی دارید یا ندارید؟! تکليف گناهانت چه شد؟ به سمت بهشت مي‌روي یا جهنم؟ بعد بگویند حالا ما یک فکری برای تو مي‌کنیم! خير، چون اعمال ما در دنیا مشهود ائمه است آنها کاملاً واقف اند چه کسی استحقاق شفاعت دارد و چه کسی ندارد؟! و در قیامت خود آنها برای شفاعت می‌آیند نه اینکه انسان‌ها فریاد بزنند و از آنها استمداد بطلبند و آنها براي کمک بيايند گرچه فریادها در قیامت بلند است ولی آنها خود برای شفاعت می‌آیند. چون شاهد بر اعمال بندگان هستند و مي‌دانند چه کساني نياز به شفاعت دارند.
بعضی از بزرگان مفسرین و فقها مثل مرحوم آیت الله العظمی سبزواری در تفسير مواهب الرحمن این سؤال را مطرح می‌کند که روز قیامت روزی است که خداي تبارک و تعالي قبل از هر کسی بر همه‌ی اعمال آدم، صغیر و کبیر شاهد است «لا یغادر صغیرة و لا کبیرة»(کهف:49)، روز قیامت روزی است که همه‌ی اعمال انسان حاضر است، «فمن یعمل مثقال ذرةٍ خیراً یره»، آدم اگر ذره‌اي عمل خوب يا بد انجام داده باشد آن را می‌بیند ملائکه‌اي همچون رقیب و عتید که در قرآن آمده «ما يلفظ من قول الا لديه رقيب عتيد»(ق:18) شاهد بر اعمال انسان هستند و آنرا ثبت مي‌کنند. البته در اينکه اینها دو تا هستند یا یکی بین اهل نظر اختلاف است و معروف این است که دو ملک مراقب اعمال انسان هستند. آنها که قائل‌اند یکی است مي‌گويند از یک جهت رقیب است و از جهت ديگر عتید.
حال با وجود این که در قيامت اعمال انسان حاضر است و خدا و ملائکه هم از آن آگاهند، براي چه بگوئیم خدا ائمه را شاهد بر اعمال ما قرار داده؟ مرحوم سبزواري در پاسخ می‌گوید این از باب اتمام حجت خدا بر مجرمين است، منتها بايد از ايشان پرسيد مگر چقدر اتمام حجت لازم است؟ این فرد همه اعمالش حاضر است مثل اینکه در این دنیا مجرمي را بگیرند و بگویند شما فلان عمل را انجام دادید و این هم فیلمش هست، چکار می‌تواند بکند؟ می‌تواند انکار کند؟ عمل در روز قیامت حاضر است آنجا جای حضور است، «یوم تبلی السرائر»(طارق:9) است، حتي باطن افراد، کفر، نفاق و شرک، ایمان و مراتب معنوی و درونی انسان در قیامت آشکار می‌شود.
لذا نباید مسئله‌ی اتمام حجت را مطرح کنیم، پاسخ سؤال اين است که طرح موضوع شاهد بودن ائمه دو جهت دارد یکی اینکه هر چه افراد و عواملی که شاهد بر اعمال انسان باشند زیادتر بشود خود این یک نوع از عذاب است، همينکه می‌بیند نزد ملائکه مفتضح است، پیش خدای تبارک و تعالی مفتضح است، نزد انبیاء و ائمه طاهرین مفتضح است، عذابي براي اوست.
جهت دوم همین بحث مورد اشاره ماست که براي تحقق مقام شفاعت، خدا این قدرت را در دنیا در اختیار ائمه قرار داده که شاهد بر اعمال بندگان باشند. اين شهادت هم بر تمام اعمال است و هم بر تمام نيات و آنچه در قلوب آنها مي‌گذرد.
شهادت در بين ما معمولاً در امور ظاهری است، آدم مي‌ببیند يا مي‌شنود کسی کاري کرد يا سخني گفت شهادت بر آن می‌دهد ولی این شهادتی که قرآن مطرح می‌کند حتی بر آنچه در قلب و درون انسان می‌گذرد، جاري است. روایات فراوانی هست که فردي خدمت امام آمده بدون آنکه حرفي بزند امام می‌فرمایند صبر کن تو می‌خواهی این سؤال را بپرسی، او هم تعجب می‌کند می‌گوید شما از کجا با خبر شديد؟ حال مي‌پرسم آیا می‌شود ما به این مسئله اعتقاد پیدا کنیم آنگاه بتوانيم حتی فکر گناه کنیم؟ نمی‌شود، یعنی اگر انسان به این مسئله اعتقاد داشته باشد که ائمه ما شاهد بر اعمال و افکار، عقاید و آنچه که در قلب او مي‌گذرد هستند دیگر عليه ديگران نقشه نمی‌کشد! کینه‌ی دیگران را به دل نمی‌گیرد، به فکر گناه نمي‌افتد و افکار شیطانی را از خود دور می‌کند.
گاهی اوقات بعضی می‌پرسند چکار کنیم تا فکر گناه نکنیم؟ جواب اين است اعتقاداتمان را قوی کنیم، ما این همه معارف ناب در مکتب اهلبيت عليهم السلام داریم، که يک مورد از آنها مسئله شاهد بودن ائمه بر اعمال ماست.
به نظرم از نظر فنی و علمی روایات اين مسئله در حد تواتر است، می‌دانید نسبت به روایت متواتر، آقایان می‌گویند بررسي سند لازم نیست. شما وقتی قضیه‌ای را حسن بگويد علی و حسین و تقی و 20 نفر دیگر هم بگويند اين به حد تواتر می‌رسد و برای شما یقین به وجود می‌آید. ديگر نمي‌گوييد حسن فرد راستگويي هست يا نه؟
در کتب روايي بابي به عنوان عرضه اعمال ما توسط ملائکه بر ائمه(علیهم السلام) است که از روایات آن استفاده می‌شود حتی بعد از شهادت ائمه(عليهم السلام) باز اعمال ما بر آنها عرضه می‌شود، درست است که حجّت حیّ و زنده خداوند اکنون امام زمان (عج) است ولی از ادله استفاده می‌شود که اعمال ما بر رسول اکرم(ص) و ائمه طاهرین هم عرضه می‌شود!
در هر صورت اين بحث دو نتیجه‌ی خیلی خوب دارد یکی ثمره‌اش در بحث شفاعت در روز قیامت است، یکی هم در بحث برقراري ارتباط با ائمه اطهار(عليهم السلام) است که قرآن مي‌فرمايد «يا ايها الذين امنوا اتقو الله وکونوا مع الصادقين»(119 توبه) و هم پاسخ به این سؤال است ما که به کربلا و حرم امام حسین علیه السلام مي‌رويم حضرت از کجا می‌فهمد ما زائرش هستیم؟ کساني که از علم دین، قرآن و کلام پیامبر دور هستند می‌گویند آنها هم مثل مردم افراد معمولی‌اند، مردم معمولی وقتی از دنیا رفتند دیگر متوجه این چیزها نمی‌شوند در حالی که در همين حرف هم اشتباه می‌کنند.
ما براساس اعتقادات خود و بر مبناي ادله‌ی محکم قرآني و روايي مي‌گوييم انسان وقتی از دنیا می‌رود نابود نمی‌شود، شما هر وقت سر قبر مرده برويد روح او را در آن قبر حاضر می‌کنند و او می‌فهمد چه کسي بر سر قبرش آمده است.
یکی از قمی‌ها مرحوم حاج حبیب خان خیاط که بسیار مرد مهذبی بود ـ والد استاد معظم حوزه آیت الله بیگدلی ـ آدم بسيار خودساخته‌ای بود که پای درس امام زیاد نشسته بود. من همين‌جا به قمی‌ها و جوانان قم عرض مي‌کنم از بزرگانی که در این حوزه حضور دارند استفاده کنید، هر موقع فرصت کردید بروید پای درس‌شان بنشینید تا نفس اینها به انسان بخورد، می‌گفتیم فلان آدم چطور است؟ می‌گفت من نشنیدم نماز شب بخواند، خیلی خودساخته بود بعد ایشان این قضیه را نقل می‌کرد که من یک خاله‌ای داشتم و در فلان جا مدفون بود هر روز می‌رفتم فاتحه و قرآني براي او می‌خواندم، یک روز که رفتم چون عجله داشتم با سرعت فاتحه‌اي خواندم و رد شدم، شب به خوابم آمد و گفت فلانی امروز ننشستی قرآن بخوانی؟ اینقدر مسئله روشن است!
وقتی ما معتقدیم ائمه ما(علیهم السلام) شهداء علی الناس هستند، به این معناست که وقتی شما حرم امام رضا علیه السلام می‌روی حضرت می‌فهمد شما آمدی. زیارت امامان از دور چطور درست اسـت؟ به همین دلیل براي آنها دور و نزديک معنا ندارد و همه را متوجه می‌شوند، در اذن دخول زيارت امام رضا(عليه السلام) همين مطلب آمده که ما هر چه بگوئیم متوجه می‌شوند، سلام می‌کنیم جواب می‌دهند ولی ما روی مصالحی نمی‌توانیم جواب سلام‌شان را بشنویم! پس نتیجه‌ی دوم این است که ائمه معصومین(علیهم السلام) چه در زمان حيات و چه بعد از آن شاهد بر اعمال همه‌ی ما هستند.
يک دليل روشن و محکم بر آگاهي ائمه(ع) بر جميع اعمال انسان، آیه 78 سوره حج است، در آیه قبلش چهار دستور به مسلمان‌ها مي‌دهد «یا ایها الذین آمنوا ارکعوا واسجدوا واعبدوا ربکم وافعلوا الخیر لعلکم تفلحون»، رکوع کنید، سجده کنید، خدا را عبادت کنید و کار خوب انجام دهید تا رستگار شويد. سپس می‌فرمایند «وجاهدوا فی الله حق جهاده»، مجاهده کنید در راه خدا آن هم حق جهاد را.
خداوند می‌داند همه‌ی مسلمان‌ها نمی‌توانند حق جهاد را داشته باشند، مگر حق جهاد آسان است؟ رکوع و سجده و کار خير را همه می‌توانند داشته باشند، اما حقّ جهاد بر حسب آنچه که مفسرین بيان کرده‌اند این است که در تمام اعمال ما ذره‌ای ریا و شرک نباشد و تمام عمل خالصاً لوجه الله باشد.
از اين قسمت آيه معلوم مي‌شود فقط افراد خاصي مي‌توانند حق جهاد را انجام دهند. بعد می‌فرمایند «و ما جعل علیکم فی الدین من حرج مله ابيکم ابراهيم....» خدا شما را انتخاب کرده و این دینی هم که در اختیار شما قرار داده دین سختی نیست. و اين آيين ابراهیم پدر شماست، که اسم شما را مسلمان گذاشت اشاره به دعایی است که حضرت ابراهیم بعد از بنای کعبه کرد و از خدا خواست که ذریه‌ی من را از مسلمانان قرار بده «ربنا واجعلنا مسلمين لك ومن ذريتنا امة مسلمة لک...»(بقره 128). شاهد کلام این قسمت از آيه است؛ «لیکون الرسول شهیداً علیکم و تکونوا شهداء علی الناس»، آیه سه گروه را مطرح می‌کند: 1) رسول، 2ـ ناس، 3ـ گروه واسط بين رسول و مردم.
خدا می‌گوید من که می‌گویم حق جهاد را انجام بدهید براي اين است که اولاً لیکون الرسول شهیداً علیکم، رسول شاهد بر شما باشد. ثانياً «تکونوا شهداء» شما شاهد باشيد. ثالثا «علي الناس» شما شاهد بر مردم باشيد. بنابراين سه طايفه مطرح شد رسول، ناس و گروهی که بین رسول و ناس هستند. حال اين گروه چه کسانی هستند؟ روشن است اگر ما روایتی هم در ذیل این آیه شریفه نداشتیم، آیه می‌فرماید رسول شاهد بر شما ائمه معصومین است.
روز قیامت پیامبر اکرم شهادت می‌دهد که ائمه معصومین آنچه را از ناحیه خدای تبارک و تعالی بر عهده‌شان بود کاملاً انجام دادند. واقعا وقتی آدم یک مقدار با قرآن مأنوس شود این زیارت نامه‌ها و دعاها برای او معنا پیدا می‌کند. در زیارت ائمه عرض می‌کنیم «اشهد أنک جاهدت فی الله حق جهاده»، این فقط مخصوص ائمه ماست، هیچ کس قدرت انجام حق جهاد را غیر از ائمه ندارد.
حتی مراجع و بزرگان دين ما، تمام زحمات و تلاش‌هاي مراجع را روی هم بگذارند باز نمی‌شود گفت شما حق جهاد را انجام داديد. حتي نسبت به امام خميني قدس سرّه با آن عظمتش که نقطه‌ی عطفی در تاریخ روحانیت شیعه و مرجعیت است انسان نمی‌تواند بگوید «اشهد أنک جهادت فی الله حق جهاده»، با اینکه از کسانی بود که تمام عمرش را برای اسلام قرار داد، ولی این حق جهاد چیزی است که مخصوص ائمه ماست.
در روایات هم آمده که این آیه مخصوص ماست، البته اگر روایت هم نباشد معلوم است که اين افراد گروه خاصی هستند که پیامبر شاهد بر آنهاست و آنها هم شاهد بر اعمال مردم هستند، طبق اين آيه شريفه شيعيان معتقدند این گروه ائمه معصومین(علیهم السلام) هستند و قرآن ويژگي آنها را مطرح می‌کند. در این شبکه‌های ماهواره‌اي و فضاهای مجازی یکی از حرف‌هایی که وهابیت مطرح می‌کند این است که می‌گویند در کجای قرآن مسئله‌ی امامت مطرح شده؟ بگذريم از آیات مربوط به غدیر که می‌گویند آن را قبول نداریم اما یکی از آیات دال بر امامت که نیاز به هیچ روایتی ندارد همين آيه است که ما مي‌پرسيم این گروه وسط بين رسول و مردم چه کسی است؟ گروهی که پیامبر شاهد بر آنهاست و آنهاهم شاهد بر اعمال مردم هستند. ممکن است کسی بپرسد سنی‌ها این آیه را چطور معنا می‌کنند؟ آنها آیه را اینطور معنا می‌کنند که رسول شاهد بر همه‌ی امت اسلامی است و امت اسلام هم از زمان رسول اکرم تا قیامت همگي شاهد بر یهود، نصاری و مشرکین هستند. يعني کل امت اسلام شاهد بر همه امت‌ها هستند.
این کلام یک مطلب کاملا باطلي است. مگر خدا می‌تواند همه‌ی امت را شاهد قرار بدهد؟ در این امت همه‌جور افراد اعم از فاسق، متدین و عادل، عالم و جاهل، دیوانه و عاقل وجود دارند، آيا همه اينها شاهدند؟! اصلاً عقل چنين معنايي را قبول نمي‌کند. اینها نمی‌فهمند در مسئله شهادت، شاهد باید با مشهود علیه و آنچه می‌خواهد بر آن شهادت بدهد لااقل در یک فطره‌ی زمانی مقارن باشد. چطور مي‌توان گفت اين امت شاهد بر امت‌های گذشته است در حاليکه تقارن با هم ندارند.
لذا براي توجيه حرف خود به یکسري تأویل و تفسیرهای باطل مي‌افتند. در تفسیر عیاشی اين روايت از امام صادق عليه السلام آمده که حضرت فرمودند «فإن ظننت أن الله عنی بهذه الآیة جمیع اهل القبلة» آيا شما خیال می‌کنید در اين آيه خدا همه‌ی مسلمان‌ها را اراده کرده است؟ ببینید امام چقدر قشنگ و دقیق، دليل مي‌آورند. مي‌فرمايد «أفتری أن من لا یجوز شهادته فی الدنیا علی صاع من تمرٍ يطلب الله شهادته يوم القيمة بحضرة جميع الاهم الماضية کلا»، آيا خيال کرده‌ايد کسی که در این دنیا شهادتش بر مقدار کمي از خرما، پذيرفته نمي‌شود، خدا در روز قيامت شهادت او را نسبت به اعمال همه مردم قبول می‌کند؟ هرگز.
این شاهدين عده‌ی خاصی از امت رسول خدا هستند که ما هستیم. اینجا این نکته از روايت استفاده مي‌شود که مسئله شاهد بودن بر اعمال مردم يک امر تشريفاتي نيست که خداوند يک مقامي به اينها داده تا فقط شاهد بر اعمال مردم باشند، بلکه اين مقام کاربرد دارد و کاربردش در اين است که روز قیامت این شهادت را اعمال مي‌کنند، لذا امام می‌فرماید یک فردي که در این دنیا شهادتش بر یک مقدار خرما مورد قبول نیست آيا خدا شهادت او را بر اعمال مردم قبول می‌کند؟ هرگز!
قرآن نور است، آدم باید اين آيات را بخواند و از خدا استمداد کند تا یک گوشه‌ای از آن برايش روشن شود. در بحث آگاهي امام از اعمال مردم ما هم دليل قرآني داريم و هم روایات فراوان، نظير آيه شريفه «قل اعملوا فسیری الله عملکم و رسوله و المؤمنون»(توبه:105) که با صراحت مي‌فرمايد خدا، رسول خدا و گروهي از مؤمنین عمل شما را می‌بینند.
ما اگر به این مسئله واقعاً اعتقاد پیدا کنیم در گفتار، حرکات، زندگی و کسب و کارمان تأثير بسياري می‌گذارد. قدیمی‌ها می‌گفتند این آیه «ما یلفظ من قولٍ إلا لدیه رقیب عتید» را در اتاق و محل کار خود قرار دهيد تا جلوی چشم‌تان باشد، در مورد این آیه هم باید همینطور باشد و هميشه مدّ نظر داشته باشيم که اینها شاهد بر اعمال ما هستند.
خود این جلسه، حضور ما و شما و حرف‌هاي‌مان همه مشهود امام زمان و ائمه‌ی معصومین(علیهم السلام) خصوصا حضرت ابا عبد الله الحسين عليه السلام است.
السلام علیک یا ابا عبدالله
این ایام مصائب زیادی بر اهلبيت وارد شد. هر چه از مصیبت کربلا گفته شود کم است، اما جانگدازترین ماجرا آن لحظه‌ای است که امام حسین علیه السلام در قتله‌گاه افتادند.
با آن مصائبی که بر حضرت قبل از سقوط در قتله‌گاه پیش آمد. راوی می‌گوید امام در لحظات آخر «انقلب علی یمینه فلم یتمکن» مي‌خواست به طرف راست قرار بگیرد اما نمي‌توانست. چرا؟ حتماً به خاطر تیرهایی بود که در بدن حضرت فرو رفته بوده. «انقلب علی شماله فلم یتمکن» مي‌خواست به طرف چپ بغلطد باز نمی‌توانست، در نقل آمده با دستان مبارکش یک مقداری خاک جمع کردند و سر مبارکشان را روی آن خاک گذاردند و عرض کردند «الهی رضاً لقضائک تسلیماً لأمرک لا معبود سواک» و سیعلم الذین ظلموا أی منقلب ینقلبون.
خدایا به برکت این مجالس هر چه بیشتر ما را با امامت آشنا بفرما.