با به میدان آمدن هوش مصنوعی، تازه جوهره و ارزش دین روشن و شکوفا می‌شود

مسئله هوش مصنوعی که یکی از موضوعات جدید مطرح در دنیای امروز است، طبیعی است که باید کشور ما و خصوصاً دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه به نحو جامع و دقیق آن را مورد توجه قرار بدهند به طوری که نه تنها از دنیا عقب نمانیم بلکه با این استعداد سرشاری که در ایران و ایرانی‌ها وجود دارد بتوانیم گام‌های قوي‌تري جلوتر از آنها برداریم.

همان‌طور که مي‌دانيد هوش مصنوعی فقط ربات نیست بلکه امري قوی‌تر از ربات است. صنعتی است که می‌تواند فراتر از یک ربات اطلاعات را مورد توجه قرار بدهد و نتایجی را که يک شخص حتی در طول عمرش نمی‌تواند تحصیل کند به راحتي از این طریق به دست آورد.

من از اين ابتکار شما در به خدمت گرفتن هوش مصنوعي بسيار خوشحال شدم اگر هوش مصنوعی به میدان دین بیاید نه فقط به میدان فقه و اجتهاد، در مباحث اعتقادیات، اخلاق و احکام انقلابي ايجاد خواهد کرد. امروز بايد به آن گستره‌ای که دین دارد و آن روح حاکم در همه مباحث ديني توجّه جدي شود. ما معتقدیم دین یک مجموعه فردی نیست بلکه یک مجموعه اجتماعی است، همان‌طور که در فرمایشات امام و رهبری معظم انقلاب هم هست، دین برای همه‌ی ابعاد بشر در دنیا و آخرت، مسائل اقتصادی، سیاسی، اخلاقی، اجتماعی و... حرف دارد.

واقع مسئله این است هرچند محققان ما در تلاش هستند و حوزه علميه مخصوصاً در این دو دهه اخیر قدم‌های خوبی در تبيين ابعاد گسترده دين برداشته و هر چه جلو می‌رویم می‌بینیم میدان خیلی وسیع‌تر و گسترده‌تر است ولی روشن است بدون استفاده از اين صنعت باز نمی‌توانیم کاملاً به آن هدف برسیم. یعنی با به میدان آمدن هوش مصنوعی، تازه جوهره و ارزش دین، روشن و شکوفا می‌شود.

همانطور که وقتی کامپیوتر به میدان آمد با استفاده از آن به چه نتایج خوبی رسيديم، هوش مصنوعی یک صنعت بسیار پیچیده‌تر، عمیق‌تر و از حیث نتیجه گسترده‌تر از کامپیوتر و حتی گسترده‌تر از ربات است.

اینکه فرموديد روی ژن انسان مي‌توانند اطلاعات را وارد کنند من قبلاً شنیده بودم مراکز امنیتی دنیا از هوش مصنوعی ابتدا برای مسائل نظامی استفاده کردند. اینکه بتوان روی فکر شخصیّت‌ها و افراد، از طريق ورود اطلاعات بر ژن آنها تأٍثیر گذاشت و به نتايج مورد نظر رسيد، قضایای عجیب و غریبی را رقم خواهد زد.

در هر صورت از اینکه حوزه توجه به این موضوع نموده جاي خرسندي دارد همان‌طور که وقتی راه کامپیوتر به کشور باز شد حوزه علميه جزء اولین مکان‌هایی بود که به آن پرداخت. مرحوم والد ما جزء اولین مراجعی بود که در سال 79 استفاده از اينترنت را آغاز کردند. آن زمان که هنوز عمري از اینترنت در کشورهای غربی نگذشته بود، اين 250 مجلد پاسخ به سؤال‌هاي اينترنتي زمان حيات ايشان است.

این خاطره را هم عرض کنم حدود دو سال از حضور ایشان در اینترنت گذشته بود، یک آقای خبرنگار که پیدا بود مأمور امنیتی کشورش است آمده بود راجع به استفاده حوزه علمیه از اینترنت گزارش تهيه کند. از من پرسيد شما در سال گذشته چقدر ایمیل داشتید؟ من گفتم حدود نُه هزار ایمیل، اصلاً این عدد برایش قابل قبول نبود که آن زمان یک نفر آن هم در ایران نُه هزار ایمیل داشته باشد، ما پاسخگويي به سؤالات ديني را براي 24 زبان راه‌اندازی کرده بودیم. ایمیل‌ها را به او نشان دادیم و گفت به هیچ وجه برای ما قابل باور نیست که یک مرجع تقلید در حوزه علمیه قم اینترنت استفاده کرده باشد!

این توجه و بیداری و ذکاوت حوزه را می‌رساند که همراه با علم حرکت می‌کند بلکه ما باید جلوتر باشیم و موضوعات را پیش‌بینی کنیم.

به‌هر‌حال اهتمام شما به اين امر جای خوشحالی دارد و مسئولیت سنگینی هم هست. اینطور نیست که ما اين تکنولوژی را بیاوریم و نتایج محدودی داشته باشد. قطعاً با هوش مصنوعی خیلی از مسائل صورت دیگری پیدا می‌کند و ابعاد و زوایای بسياري از دين را که هنوز روشن نشده، مفاهیم مرتبطش را کاملاً آشکار می‌کند، بعد از تحقق هوش مصنوعی تفسیرهای جدید، فقه و اجتهاد جدید به میدان می‌آید.

البته منظور ما از جدید اين نيست که ضوابط گذشته را کنار بگذاریم، الآن یک فقیهی که در اصول یا فقه صاحب مبنايي است و در هر جا به یک نحوی از این مبنا استفاده کرده، وقتي اين صنعت در خدمتش قرار گيرد و اینها را کنار هم بگذارد و نتیجه‌گیری کند و در آنِ واحد نتيجه را در اختیار فقیه قرار بدهد آن فقیه خواهد توانست نظر دقیق‌تری ارائه دهد.. یعنی دقت فقه و دقت فهم دین را چند برابر بيشتر از این چیزی مي‌کند که تا به حال به آن رسیده‌ایم.

اتفاقاً ما در معاونت پژوهشي مرکز فقهي ائمه اطهار(عليهم السلام) گروه فقه و هوش مصنوعی را ایجاد کرده‌ایم، منتهی هنوز در قدم‌های اولیه است. از شما تقاضا می‌کنم با آقایان جلساتی بگذارید. بالاخره هوش مصنوعی هم مثل کامپیوتر نیاز به مواد دارد، مثل مدخل‌هایی که برای دانشنامه‌ها نوشته مي‌شود، هوش مصنوعی صدها مدخل دقیق لازم دارد، در مجموعه‌ی ما این مدخل‌ها و عناوین و مواد اصلی دائماً تحقیق می‌شود، فقه پزشکی، فقه رسانه و... که همه اینها در مسئله هوش مصنوعی قطعا به‌کار مي‌آيد.

امیدواریم خداوند متعال به جناب آیت‌الله اعرافی و این گروهی که زیر نظر ایشان کار می‌کنند توفیق بيشتر عنايت فرمايد تا ان شاء الله در یکی دو سال آینده نتایج خوبی را شاهد باشیم.

والسلام علیکم و رحمة‌الله و برکاته