حجاب از ضروریات دین و از اولیاتی است که در آن اجتهاد راه ندارد
۱۵ آذر ۱۴۰۲
۱۳:۱۸
۷۵۴
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحيمْ
الْحَمْدُ للّه رَبِّ الْعَالَمِينْ وَصَلَى الله عَلَىٰ سَيِّدَنَا مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّاهِرِينْ
الْحَمْدُ للّه رَبِّ الْعَالَمِينْ وَصَلَى الله عَلَىٰ سَيِّدَنَا مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّاهِرِينْ
قبل از سخن، ایام فاطمیه و شهادت بانوی بزرگ اسلام فاطمه زهرا(سلام الله علیها) را تسلیت عرض نموده و امیدواریم که دعاهای آن حضرت هر چه بیشتر شامل حال مردم عزیز کشور ما و بانوان محترم شود و ان شاء الله روز به روز مشکلات نظام اسلامی ما کمتر گردد.
اولین نکته این است که متأسفانه حوزههای علمیه و همین مجموعه محترم جامعة الزهرا و همه مجموعههای فرهنگی که باید متولی مسائل علمی و دینی و تربیتی باشند در موضوع حجاب کوتاهی کردهاند. ما که مبلغان دین هستیم در وهله اول نباید اشکال را متوجه مسئولین کنیم که آن هم در جای خودش وارد است.
بالأخره دولتهای گذشته برخی از مسائل اساسی دینی از جمله حجاب نه تنها برایشان مطرح نبود بلکه گاهی از آن برای نفع خودشان استفاده میکردند و همه ما شاهد این مصائب بودیم، ولی عرض بنده به چنین مجموعههای علمی و فرهنگی این است: در این 40 سال چند همایش در این حوزه مقدسه قم راجع به حجاب گذاشته شده؟ ما وقتی نگاهمان به شیوع بیحجابی و بدحجابی افتاده سر و صدایمان درآمده که چه خبر است و چه شده؟ البته کارهای علمی تا حدّی انجام شده اما قطعاً کافی نبوده، شاید من اطلاع نداشته باشم! ولی خود این مجموعه محترم جامعة الزهرا که بانوان ارزنده، عالمه و افرادی که در داخل و خارج از کشور مؤثر هستند چقدر راجع به این موضوع و آسیبهای اجتماعی آن کار علمی کرده و چقدر طرح و برنامه ارائه دادهاید؟ من که خود در قم هستم چیزی نشنیدهام! اگر هم بوده خیلی محدود و کمرنگ و کماثر بوده.
حالا این اتفاق امروز در کشور افتاده و این مشکل هست، البته عوامل بیرونی فراوانی هم دارد، یک موردش همین زنی است که چندین سال است به استخدام سرویسهای امنیتی خارجی درآمده و شبانه روز علیه حجاب کار میکند، در مقابل این هجمه ما چند رسانه درست کرده و چقدر از شبهاتی که القاء میشود را پاسخ دادهایم؟یا آن زمان که چهارشنبههای سفید را راهاندازی کردند، غیر از برخورد قهری کار علمی و تربیتی و رسانهای نشد، همه اینها را باید با هم در نظر بگیریم.
پس اولین نکته این است که باید کار بشود، باید در حوزههای علمیه کار کنیم، باید امروز حوزههای علمیه با صدای بلند به مسئولین بگویند ما در مسئله حجاب از جهت علمی هیچ نقطه کور و مشکلی نداریم، حجاب مثل مسئله موسیقی و غنا نیست که هنوز هم در مورد آن بین بزرگان و مراجع اختلاف است، یک کسی میگوید مطلقا حرام است و دیگری قائل به تفصیل است. حجاب یک مسئله ضروری بین همه فقهاست، درباره حجاب حتی بسیاری از جزئیات آن بحث و تردید و سؤال بدون پاسخی وجود ندارد. حجاب از ضروریات دین و از اولیاتی است که در آن اجتهاد راه ندارد! مثل وجوب اصل نماز که حتی مجتهد قَدَر هم حق ندارد بگوید راجع به وجوب نماز نظر من اینست، نه اتفاق افتاده و نه چنینچیزی قابل تحقق و قبول است.
وجوب حجاب یک مسئله ضروری است؛ حال چقدر ما این مطلب را به دختران و بانوان جامعه خود منتقل کردهایم؟ شما از خانمها اگر بپرسید ضروری دین یعنی چه؟ از صد نفر قطعاً 99 نفر نمیتوانند به این سؤال جواب بدهند، باید اول این عنوان را روشن کنیم.
یک وقتی در بین راه موقع نماز در یک مجتمعی برای نماز توقف کردیم، مغازههایی آنجا بود که فروشندگانش همه دختران جوان آرایش کردهی بدحجاب بودند من داخل یک مغازه برای خرید شدم به آن دختر خانم فروشنده گفتم میتوانم یک سؤالی از شما بپرسم؟ گفت بفرمائید، گفتم اگر به شما بگویند حکم حجاب را خدا فرموده، شما باز هم مخالفت میکنی؟ گفت نه این چیزی است که شما از خود درآوردهاید و خدا نگفته، خدا کجای قرآن گفته حجاب؟ و من آیات حجاب را برایش گفتم. ما چقدر این آیات حجاب را در دبیرستانها، مدارس راهنمایی، وزارتخانهها گفتهایم؟ وظیفه ماست، البته دولت باید کمک کرده و راه را هموار کند ولی خوراک اصلی این کار را ما باید بدهیم، چند نفر از این حوزههای خواهران رفتیم در دبیرستانهای دخترانه بنشینیم و بگوئیم هر سؤالی راجع به حجاب دارید بفرمائید؟ اینطور نشده، از آن طرف تبلیغات سوء دائماً دنبال میشود. در چنین وضعیتی این دختری که در یک خانواده متدین رشد یافته به ذهنش میآید که چادر لازم نیست.
بدتر از هر چیز آنکه متأسفانه افرادی در حوزه ما هستند که من با صراحت میگویم بهره علمی ندارند و آمدهاند آیات حجاب را به نحوی تحلیل کردهاند که نه در تفسیری وجود دارد و نه در هیچ کتاب فقهی.
حدود ده سال پیش خدمت یکی از مراجع بزرگ نجف عرض کردم از این شبهاتی که در اینترنت پیرامون حجاب منتشر کردهاند اطلاع دارید؟ گفت نه، گفتم چرا حوزه نجف راجع به این مسائل مهم سکوت میکند؟ لااقل باید در حوزه قم و نجف تاکنون صد ردّیه بر این کتاب نوشته شده باشد در حالی که هیچ ردیهای نوشته نشده، شاید این اواخر یک مقدار بحث شده باشد، بحث خارج آیات حجاب را بنده حدود ده سال قبل تشخیص دادم که باید خیلی دقیق مطرح شود که بحمدالله بحث شد و کتابش نیز به فارسی و عربی منتشر گردیده است. اما نمیدانم الآن در خود این جامعةالزهراء اگر از خواهران طلبه سؤالهایی در مورد آیات حجاب شود بتوانند جواب دهند؟ قطعاً میدانم پاسخ بعضی از سؤالها برایتان روشن نیست، باید کار بشود. ما نیامدیم از رسانه فریاد بزنیم که حجاب را قرآن و خدا میگوید، آیاتش هم از آیات محکم قرآن است، نه از آیات متشابه.
گاهی یک آیه متشابه است و ده احتمال در معنایش میرود و نمیدانیم به چه معناست؟ ولی آیات حجاب، از محکمات قرآن است و هیچ تردیدی در وجوب حجاب نیست. بعضی که در قلبشان مرض است و دنبال اشکال تراشی هستند حتی در «بسم الله الرحمن الرحیم» هم که از آیات محکمه است، شبهه ایجاد میکنند. آیه حجاب از آیات محکم قرآن است خدای متعال به رسول گرامیاش میفرماید «يا أَيهَا النَّبِي قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يدْنِينَ عَلَيهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ»، معمولاً خداوند تذکر و بیان مسائل خیلی مهم را با کلمه «قل» میآورد، نظیر قل هو الله احد، که میخواهد توحید خودش را بیان کند تعبیر به قل یعنی این مسئله خیلی مهم است و باید نهادینه شده و به همه جامعه اشراب بشود، به زنها بگو، به دخترانت بگو، به نساء مؤمنین هم بگو. دستور چیست؟ «يدْنِينَ عَلَيهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ» بعضی به اشتباه چنین معنا کردهاند که جلباب را نزدیک خود کند و ریشه آن را از ادنی یدنی به معنای نزدیک کردن گرفتهاند، من اینجا از خواهران سؤال میکنم که به نظر شما «يدْنِينَ عَلَيهِنَّ» اینجا به معنای نزدیک کردن است؟ در فرهنگ لغت ادنی یدنی اگر با کلمه إلی ذکر شود به معنای نزدیک کردن است ادنی إلی الباب یعنی به در نزدیک شد، وقتی با کلمه علی همراه گردد به معنای آویختن است، عرب به آویختن پرده روی در میگوید یدنی علیه.
در لغت، حدیث، تاریخ و شعر فارسی، جلباب یعنی چادر. قرآن بانوان را تکلیف به پوشش چادر میکند. عرب به پوشش سرتاسری میگوید جلباب، حتی عبای ما طلبهها جلباب نیست، جلباب آن است که از سر تا پا را بپوشاند، قرآن به عنوان تکلیف مطرح میکند، زمانی یک عده از روشنفکران میگفتند حجاب برای زن یک حق است، اگر خواست انجام میدهد و اگر نخواست انجام نمیدهد، در حالی که به تصریح قرآن این تکلیف است، کلمه یدنین در اصطلاح علم اصول خبر در مقام انشاء است، گاهی قرآن امر به یک تکلیف را به صورت خبر در مقام انشاء بیان می کند. گاهی از امام(ع) سؤال میکردند اگر کسی نمازش را اینطور خوانده باشد چکار باید بکند؟ امام میفرماید صلِّ، اما گاهی نیز گفته یصلِّ و با مضارع جواب داده که این تأکید بیشتر بر انجام آن کار است یعنی حتماً انجام بده. در مورد تکلیف به حجاب نیز قرآن به این نحو بیان کرده است. «يدْنِينَ عَلَيهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ» یک تکلیف الهی است.
این آیه از جمله آیاتی است که معنایش بسیار روشن است، لذا وقتی آیه حجاب نازل شد در روایت آمده که زنهای مهاجر و انصار همگی با جلباب مشکی از خانه خارج میشدند و فقط گوشهی چشمشان پیدا بود.
شبهه میکنند آیا در زمان پیغمبر(ص) و امیرالمؤمنین(ع) موردی را سراغ داریم که نسبت به کسی که حجابش را درست رعایت نکرده اعتراض فرموده باشند؟ جواب این است وقتی ما یک سند محکم به نام قرآن داریم تاریخ دیگر ارزش و سندیت نخواهد داشت.
آیه خمس صریح قرآن است «وَاعْلَمُوا أَنَّمَا غَنِمْتُمْ مِنْ شَيءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ......»، فقهای شیعه «غنمتم» را به مطلق فایده معنا کرده و اهل سنت آن را فقط غنیمت در جنگ میدانند. با وجود این تصریح، سؤال از اینکه آیا در صدر اسلام، پیامبر کسی را فرستاد سراغ تجار که امسال چقدر درآمد داشتی؟ چقدر خرج کردی؟ از آن اضافهای که یک سال باقی مانده خمسش را بده، معنا ندارد. اکثر فقها و مورخین میگویند در تاریخِ پیامبر و امیرالمؤمنین و زمان ائمه(ع) هم نبوده، متدینین وجوهات را خدمت ایشان یا وکلایشان میآوردند. حالا اگر یک چیزی در زمان پیامبر یا ائمه(ع) برای ما نقل نشده دلیل نمیشود که بگوئیم آنها بیحجابی یا بدحجابی را تأیید میکردند؟ اولاً آیه قران تصریح دارد.
ثانیاً روایت میفرماید زنان مهاجر و انصار همه با این شکل بیرون میآمدند، حالا بعضی از فروع آن زمان یا برای ما نقل نشده یا شرایط تحققش نبوده چون تازه اسلام متولد شده بود.
آخرین نکته که متأسفانه روی آن هم کار نشده، نه در حوزهها و نه در بیرون حوزهها، بحث حجاب اجباری است.
وقتی قرآن دو وظیفه مهم برای انبیاء معیّن میکند؛ وظیفه اول تبیین احکام «أَنْزَلْنَا إِلَيكَ الذِّكْرَ لِتُبَينَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيهِمْ»، پیامبر باید بفرماید نماز واجب است، روزه واجب است، حجاب واجب است، وظیفه دوم اقامه دین است « شَرَعَ لَكُمْ مِنَ الدِّينِ مَا وَصَّى بِهِ نُوحًا.......... أَنْ أَقِيمُوا الدِّينَ» آیا اقامه دین با بیان دین یک چیز است؟
تمام انبیاء مکلف به اقامه دین بودند. هر پیغمبر و هر جانشین پیامبری موظف است که ببیند مردم نماز میخوانند یا نه؟ باید رصد کند چه مقدار از دین در جامعه پیاده میشود؟ همانطور که در امر قانونگذاری لازم است مجلس یک بخشی داشته باشد برای رصد بازخورد قوانین در جامعه، دین هم همینطور است، دین دنبال این است که این قوانین پیاده شود، اصلاً حکومت اسلامی چه در زمان امام معصوم(ع) و چه در زمان غیبت برای پیاده کردن اسلام است. مگر ما میتوانیم در حکومت اسلامی بگوئیم به ما ربطی ندارد شراب میخورند یا نه؟ کارخانه شراب در یک کشور درست میشود یا نه؟ ربا خواری هست یا نه؟ این چه حکومت اسلامیای شد؟
البته یک اشکال وارد جوانها به مسئولین و ما طلبهها این است که میگویند چرا فقط یک زاویه را نگاه میکنید؟ چرا این همه اختلاس میشود؟ مگر دین با اختلاس موافق است؟ چرا فریاد نمیزنید؟ ولی به آنها باید گفت اگر یک مسئولی یا یک طلبهای کم کاری کرد یا درست عمل نکرد ما نباید این را پای دین بگذاریم. باید ببینیم دین چه میگوید؟ دین میگوید احکام هم باید بیان گردد و هم باید اجرا بشود. امر به معروف و نهی از منکر مگر غیر از اجرای دین است؟
میگویند ما حجاب اجباری نداریم، البته من با لفظ حجاب اجباری خیلی موافق نیستم و نمیگویم هم طرفدار حجاب اجباری هستم! با ارشاد، با صحبت، با پاسخ به سؤالاتی که خواهران دارند، من باید تلاش خودم را بکنم و نباید بیتفاوت باشم، اسم این حجاب اجباری نیست، ولی خود امر به معروف و نهی از منکر یک دستور دینی است.
تنها موردی که در دین هم زن بر مرد ولایت دارد و هم مرد بر زن، قوم و خویش و غیر آن هم نمیشناسد امر به معروف و نهی از منکر است.
قرآن میگوید «بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ»، هر کسی اگر دید دیگری در امر دین مسامحه میکند، معروف را ترک کرده و منکر را انجام میدهد ولایت بر او پیدا کرده و واجب است که او را نصیحت کند، قانون امر به معروف و نهی از منکر مسئله ولایتش خیلی زیباست. متأسفانه مسئولین ما همین مسئله امر به معروف و نهی از منکر را هم کما هو حقه نه درست فهمیدند، نه درست تبیین کرده و نه درست اجرا میکنند، آن را در جامعه خلاصه به یک سری امور محدود کردهاند.
ما باید به همه مردم تبیین کنیم، اگر دید هر فردی یا مسئولی خطا میکند باید تذکر بدهد حتی در مورد رهبر جامعه هم قاعده امر به معروف و نهی از منکر جاری است، از آن طرف رهبر هم باید متوجه اقامه دین در جامعه باشد و خطاها را بیان کند.
به هر حال این یک بحث خیلی مفصل است و باید به بحثهای علمی و زیربنایی مسئله حجاب در جامعه بیشتر توجه داشت.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته