تقوا کلید حل مشکلات

 جلسه اول:

بسم الله الرحمن الرحیم

تقوا كه از آثار مهم روزه‌داري در ماه مبارك رمضان است، فقط به عنوان يك مسئله‌ي اخلاقي و به عنوان يك كمال نفس محسوب نمي‌شود، بلكه يكي از ضرورت‌هاي زندگي انسان است، بشر اگر به اين راز پي نبرد و متوجه اين حقيقت نشود كه تقوا براي او يك ضرورت دارد، به اين آساني به دنبال تقوا نخواهد رفت.

قرآن در سوره مباركه حشر آيه 18 مي‌فرمايد: «يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و لتنظر نفسٌ ما قدّمت لغد و اتقوا الله إنّ الله خبيرٌ بما تعملون» اين از جمله آياتي است كه براي كسي كه قرائت مي‌كند بسيار جاي تأمل دارد، اول آيه مي‌فرمايد اي مؤمنين تقواي خدا را پيشه بگيريد. بعد مي‌فرمايد: «و لتنظر نفسٌ ما قدّمت لغد» هر انساني بايد ملاحظه كند براي قيامت خود چه اعمال صالحه‌اي را به عنوان توشه‌ي آخرت پيش فرستاده و ذخيره مي‌كند.

 سپس مجدداً مي‌فرمايد «واتقوا الله» كه دو بار در يك آيه با فاصله بسيار كم امر به تقوا آمده، شايد چنين تأكيدي نسبت به هيچ موضوعي در قرآن كريم نشده باشد. مفسّران در اينجا نظرهاي مختلفي ارائه داده‌اند؛ برخي گفته‌اند كه امر به تقواي اول نسبت به اصل انجام عمل است و امر دوم در مورد اخلاص در عمل است. نظر دوم این است كه تقواي اول مربوط به انجام كارهاي نيك، عبادات و مستحبات است، امر دوم پرهيز از گناهان است، براي اينكه در برخي از روايات هم وارد شده كه تقوا دو شعبه دارد؛ ترك گناه و انجام واجبات.

نظر سوم این است كه اولي اشاره‌ به توبه‌ي از گناهان دارد و دومي اشاره به رعايت تقواي الهي نسبت به اعمال آينده دارد. نظر چهارم این است كه اين امر دوم فقط يك تأكيد است، چون اين موضوع براي خداي تبارك و تعالي بسيار اهميّت دارد. اما ممكن است كه اين نظر اظهار شود كه اساساً هيچ كدام از اين چهار نظريه‌اي كه بيان كرديم تمام نيست. طبق اين آيه‌ي شريفه، انسان قبل از هر عملي بايد تقواي الهي داشته باشد، روزه‌ را با حالت تقوا انجام بدهيم، نمازي كه مي‌خوانيم اين چنين باشد.

بعد از عمل ببينيم كه آيا اين اعمال ما قابل عرضه‌ به خداي تبارك و تعالي هست يا نه؟ بعد از عمل بر حسب برخي از رواياتي كه داريم كه انسان نبايد اعمال خودش را كثير بشمارد، فكر نكند كه عملي كرد و كارستاني را انجام داد، باز بايد تقواي الهي را پيشه بگيرد. عرض كند خدايا توفيق انجام اين عمل را تو عنايت كردي. به نظر مي‌رسد كه اين معنا مناسب باشد، در هر حال اين آيه تأكيد فراواني بر مسئله‌ي تقواي الهي دارد، ماه رمضان را مغتنم بشماريم، هيچ ماهي مثل ماه رمضان براي تحصيل تقواي الهي نخواهد بود و از اين فرصت ان شاء‌الله كمال استفاده را ببريم.

جلسه دوم:

بسم الله الرحمن الرحیم

از آثار مهم روز‌ه‌داري، آن هم در ماه مبارك رمضان، تحصيل ملكه و صفت تقوا است و اينكه انسان در زمره‌ي متّقين قرار بگيرد. قبلاً عرض كرديم كه مسئله‌ي تقوا مثل ساير كمالات نفس نيست كه فقط به عنوان يك صفتي براي انسان محسوب بشود، بلكه يكي از ضرورت‌هاي انسان است.

در يك روايتي از وجود مبارك پيامبر اكرم(صلی الله علیه وآله وسلم)، حضرت فرموده است: «من رزق التقوي رزق خير الدنيا و الآخرة» يعني تمام خوبي‌هاي دنيا و آخرت در تقوا جمع شده، كسي كه تقوا دارد، خدا تمام خوبي‌هاي دنيا و تمام خوبي‌هاي آخرت را نصيب او مي‌كند. ما چه عاملي مي‌توانيم داشته باشيم كه به وسيله آن تمام خوبي‌هاي دنيا و آخرت را نصيب انسان كنيم. در يك روايت ديگر پيامبر6 فرمود: «خصلةٌ من لزمها اطاعته الدنيا و الآخرة و ربح الفوز في الجنة» فرمود تقوا خصلتي است كه اگر انسان اين خصلت را داشته باشد، دنيا و آخرت مطيع او مي شوند، خيلي تعبير عجيبي است، يعني اين انسان مسلّط و حاكم بر دنيا و آخرت مي‌شود. آدم باتقوا محكوم و مظلوم نيست، آدم با تقوا به اين آساني زندگي خودش را در مسير تشتت‌ها و اضطراب‌ها و ناراحتي‌هايي كه به دست خود انسان واقع مي‌شود قرار نمي‌دهد، دنيا و آخرت از او اطاعت مي‌كنند. تقوا موجب عزّت انسان است.
باز در يك روايت ديگر كه از پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم رسيده اين است كه فرمود: «من أراد أن يكون أعز الناس فليتق الله عزوجل» كسي كه مي‌خواهد عزيزترين مردم باشد، تقوا پيشه كند. شما ببينيد فرمولي وجود دارد كه عبادت منشأ‌ تقواست.

اين تقوا را برخي از افراد نادان و كم‌اطلاع يك معناي غير صحيح مي‌كنند، آن را به معناي انزوا، گوشه‌گيري، از دنيا دور بودن، انسان برود يك گوشه‌اي بنشيند، ذكر و عبادت كند، فقط بين خودش و خدا يك ترسي داشته باشد تعبير كرده‌اند در حاليكه اين تقوا نيست! تقوا آنست كه انسان در ميان مردم، در ميان حوادث، در ميان مشكلاتي كه در جامعه بشري وجود دارد حضور داشته باشد، اما در عين حال اعزّ مردم هم بشود! يك انساني كه از جامعه منزوي است كه نمي‌تواند اعز مردم واقع شود، يك انساني كه از جامعه دور است، دنيا و آخرت كه مطيع او نمي‌شود، انساني كه در جامعه حضور دارد و مراعات احكام الهي را مي‌كند، متقي است و معناي تقواي صحيح این است.

حال تأمّل بفرماييد اين تقوا آيا نفعش براي انسان است يا براي خداست؟‌ از اينجا پي مي‌بريم به اينكه عباداتي كه بشر انجام مي‌دهد، از نماز و روزه و حج و ساير عبادات! اين براي خود بشر است، تقوا براي این است كه اين بشر يك زندگيِ آرام داشته باشد. بسياري از اين مشكلات رواني كه امروز مردم ما گرفتارش هستند، كليد حلّش در گروي تقواي الهي است، چرا ما با اين وسيله اين مشكلات را حل نمي‌كنيم؟ تقوا كليد حلّ همه‌ي مشكلات است. خداوند همه‌ي ما را متخلّق به تقواي الهي بفرمايد ان شاء الله.

جلسه سوم:

بسم الله الرحمن الرحیم

«يا ايها الذين آمنوا كتب عليكم الصيام كما كتب علي الذين من قبلكم لعلّكم تتقون» بايد در اين آيه شريفه دقت و تأمل زيادي كرد. مي‌فرمايد: خداي تبارك و تعالي روزه را واجب كرده، براي اينكه شما مردم به تقواي الهي برسيد، سؤال این است كه رسيدن به تقوا چه فايده‌اي دارد؟ قبلاً عرض كرديم تقوا يكي از ضرورت‌هاي زندگي بشر است، اساساً موجب نجات بشر از مشكلات او در دنيا و آخرت مي‌شود.

در آيه‌ شريفه 29 انفال؛ خداي تبارك و تعالي مي‌فرمايد: «يا ايها الذين آمنوا إن تتقوا الله يجعل لكم فرقانا» اگر تقوا به دست بياوريد، شما فرقان را تحصيل مي‌كنيد، يعني مي‌توانيد حق را از باطل تشخيص ‌دهيد، چه بسيار انسان‌ها كه در زندگي به مشكلات فراواني برخورد مي‌كنند و منشأش اين است كه حق را نمي‌توانند از باطل تشخيص بدهند، يعني تقوا موجب بصيرت مي‌شود. انسان متّقي انساني است كه داراي بصيرت است و مي‌تواند كلام حق را از كلام باطل تشخيص بدهد، فكر حق را از فكر باطل تشخيص بدهد، مي‌تواند به هنگام فتنه‌ها فتنه را خوب تشخيص بدهد، كه عامل اصلي‌اش تقواي الهي است.

يا در آيه‌ي ديگري خداي تبارك و تعالي مي‌فرمايد: «و من يتقي الله يجعل له مخرجاً و يرزقه من حيث لا يحتسب» هر كسي تقواي الهي داشته باشد خدا براي او يك مخرج، يعني يك راهي براي خروج از مشكلات، از شدائد و گرفتاري‌ها، از جهالت‌ها و ناداني‌ها قرار مي‌دهد. در برخي از روايات وارد شده كه مخرجاً من شبهات الدنيا و غمرات الموت و شدائد يوم القيامة، يعني اين دنيايي كه سرتاپايش شبهه است؛ مشكلات، فتنه‌ها، ترديدها، اضطراب‌ها، ناگواري‌ها، انساني كه با تقواست به خوبي از اين مشكلات و شبهات عبور مي‌كند. اگر در زماني كساني بخواهند به اسم دين، دين او را بدزدند، بلا فاصله متوجه مي‌شود، اگر بخواهند عظمت او را پايمال كنند متوجه مي‌شود، مي‌ايستد و مقاومت مي‌كند.

مخرجاً للشبهات الدنيا و من غمرات الموت، تقوا سبب مي‌شود كه انسان از سختي‌هاي مردن نجات پيدا كند، يعني بهترين و لذيذترين زمان براي انسان متقي زماني است كه مي‌خواهد با خدا ملاقات كند (زمان موت) «و شدائد يوم القيامة» از گرفتاري‌هاي روز قيامت هم نجات پيدا مي‌كند. اگر كسي به اين روايتي كه در ذيل آيه شريفه است دقت كند «ومن يتقي الله يجعل له مخرجاً» خدا براي او يك راه خروجي قرار مي‌دهد، خروج از چي؟ از شبهات دنيا، از غمرات موت و از شدائد قيامت. بشر بيشتر از اين دنيا و موت و قيامت ندارد. و آنچه كه انسان را دستگيري و مراقبت مي‌كند تقواست، آيا با اين وجود مي‌توانيم بگوئيم تقوا يك كمالي است براي برخي از انسان‌ها، برخي دارند و برخي ندارند، يا اينكه نه! بايد نگاه خودمان را نسبت به تقوا تغيير بدهيم، تقوا يكي از ضرورت‌هاي زندگي بشر است، بدون تقوا زندگيِ انسان آرام نيست، اضطراب‌ها وجود دارد، بدون تقوا مرگ براي انسان آرام نيست و لذت ندارد، بدون تقوا انسان در شدائد قيامت راه نجات ندارد.

بيائيم از اين ماه مبارك رمضان استفاده‌ي كامل كنيم، بهترين درجات تقوا را تحصيل كنيم و خودمان را در زمره‌ي متّقين قرار بدهيم.

جلسه چهارم:

بسم الله الرحمن الرحیم

در برنامه‌هاي گذشته عرض كرديم هدف اصلي خداي تبارك و تعالي از روزه‌داري، مثل بقيه‌ي عبادات مسئله‌ي تقواست و البته هر عبادتي به اقتضاي يك نوعي از تقوا را در انسان ايجاد مي‌كند منتهي روزه‌داري مظاهر متعددي از تقوا را در انسان ايجاد مي‌كند.

و بيان كرديم كه نفع تقوا براي خود بشر است، اينطور نيست كه امر به تقواي الهي كه اين همه در قرآن و روايات آمده يك مسئله‌اي باشد كه ارتباط به خداي تبارك و تعالي داشته باشد و نعوذ بالله نفعش به خدا برگردد.

اگر انسان تقوا را تحصيل كرد، كليد حلّ‌ مشكلات را فتح كرده و به دست آورده، در اين آيه شريفه كه قبلاً هم خوانده شد «و من يتقي الله يجعل له مخرجاً» بيان كرديم كه خدا به سبب تقوا براي او يك راه خروجي از شبهات دنيا، از سختي‌هاي مُردن و شدائد قيامت قرار مي‌دهد و اساساً اگر انسان بخواهد نفس و قلب خودش را جلا بدهد، يكي از آياتي كه جلا دهنده‌ي روح انسان است، و به او اميد مي‌دهد و انسان را به آينده اميدوار مي‌كند همين آيه‌ي شريفه است. «ومن يتقي الله يجعل له مخرجاً و يرزقه من حيث لا يحتسب».

ابوذر غفاري نقل مي‌كند كه پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «إنّي لأعلم آيةً لو أخذ به الناس لكفاهم» پيامبر فرمود: يك آيه‌اي را در قرآن سراغ دارم كه اگر مردم به اين آيه عمل كنند اين آيه كفايت آنها را در همه‌ي امور مي‌كند، يعني مشكلات آنها را برطرف مي‌كند، مشكلات دنيوي و اخروي‌شان را، فقر و بيچارگي‌شان را برطرف مي‌كند، بعد اين آيه‌ي شريفه را خواند و ابوذر مي‌گويد «يقولها و يعيدها» دائماً پيامبر اين آيه شريفه را مي‌خواندند و آن را تكرار مي‌كردند و اساساً در فرهنگ ديني‌مان اين نكته را بايد اهل عبادت و اهل توبه و اهل تقوا بدانند كه مسئله‌ي تقوا فقط يك اصلاح بين انسان و خدا نيست، فقط اين نيست كه انسان پرده‌هاي گناه و آلودگي‌ها را به وسيله تقوا شستشو بدهد و خودش را پاك كند، فوق اينهاست.

در يك روايتي مربوط به همين استغفار كه در ماه مبارك رمضان هم بايد اين ذكر استغفار را بسيار داشته باشيم، پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «من أكثر الاستغفار جعله الله من كلّ همٍّ فرجا و من كلّ ضيق مخرجا» اگر كسي زياد استغفار كند، البته استغفار واقعي و از خدا طلب غفران كند، خداي تبارك و تعالي او را از هر همّي نجات مي‌دهد، همّ و غصه‌اي براي او نمي‌ماند، در هر مشكلي كه براي انسان به وجود آمد بلا فاصله استغفار كنيم، نيائيم استغفار را فقط براي گناه قرار بدهيم، بلكه در هر مشكلي و هر تنگنايي كه در زندگي براي ما به وجود آمد استغفار كنيم.

عوف بن مالك كه يكي از ياران پيامبر اكرم است، فرزندش در يكي از جنگ‌ها به دست كفار اسير شده بود، فقر مالي هم بر او فشار آورده بود، مشكلات ديگر هم در زندگي داشت، خدمت پيامبر صلی الله علیه وآله وسلم رسيد و مشكلاتش را عرض كرد، پيامبر فرمود: تقواي الهي را پيشه كن تا مشكلاتت حل شود، و بعد به او دستور دادند ذكر «لا حول و لا قوة إلا بالله» را مداومت داشته باش.

او هم اين كار را كرد، فرزندش به زودي آزاد شد و مشكلات مالي‌اش برطرف شد. البته اين بدين معنا نيست كه انسان خانه‌نشين شود و اين كارها را انجام بدهد، نه! انسان بايد سعي و تلاش داشته باشد و در كنارش تقواي الهي.
خداوند همه‌ي ما را در اين ماه مبارك رمضان از متّقين قرار بدهد.

جلسه پنجم:

بسم الله الرحمن الرحیم

يكي از موضوعات بسيار مهمي كه در قرآن كريم نسبت به آن تأكيد شده و بيش از پنجاه بار خداي تبارك و تعالي فرموده، مسئله‌ي تقوا با تعبير «اتقوا الله» است و مؤمنين عزيز بايد توجه كنند كه چرا اين موضوع اين مقدار مورد تأكيد خداي تبارك و تعالي است.

كوشش كنيم تقوا را درست بفهميم، و آن را تحصيل كنيم تا ان شاء الله آثار دنيوي و اخروي او را به دست بياوريم. در سوره‌ي مباركه حديد آيه 28 خداوند فرموده: «يا ايها الذين آمنوا اتقوا الله و آمنوا برسوله يؤتكم كفلين من رحمته و يجعل لكم نوراً تمشون به و يغفر لكم و الله غفورٌ رحيم» آيه‌اي است كه بسيار براي فهم آثار تقوا مهم است.

خداي تبارك و تعالي به مؤمنين خطاب مي‌كند؛ در مورد يا ايها الذين آمنوا مفسران نظرات مختلفي دارند كه مراد از «الذين آمنوا» چه كساني است؟ يعني آمنوا من المسلمين يا آمنوا من اهل الكتاب! ظاهر خطاب به مسلمان‌هاست، مي‌فرمايد: «اتقوا الله و آمنوا برسوله» اي مسلمانان تقواي الهي پيشه كنيد و آنچه را كه خدا امر كرده انجام بدهيد و آنچه را كه خدا نهي كرده ترك كنيد و ايمان به رسول او بياوريد. اگر انسان تقوا پيشه كند چه اثري دارد؟ در اين آيه شريفه خداي تبارك و تعالي سه اثر مهم مترتب فرموده؛

اثر اول «يؤتكم كفلين من رحمته»، ‌اگر تقواي الهي پيشه كنيد خدا دو كفل از رحمت خودش را نصيب شما مي‌كند، براي كفل معاني مختلفي شده، به معناي شيء مطلوب آمده، به معناي چيزي كه نياز انسان را برطرف مي‌كند آمده، از همين جهت به ضامن هم مي‌گويند كفيل، چون وي نياز شخص را متكفّل و عهده‌دار مي‌شود. حالا اينجا كفلين به چه معناست؟ خدا دو سهم، دو كفل از رحمت خود را نصيب او مي‌كند. برخي اين را تطبيق بر آيات ديگر قرآن كرده‌اند، مثل آيه‌ي شريفه «ربنا آتنا في الدنيا حسنة و في الآخرة حسنة» يعني خدا يك حسنه در دنيا و يك حسنه در آخرت به اينها مي‌دهد. برخي گفته‌اند مراد اجرهاي پشت سر هم است. به نظر ما اين معنا اقرب از معناي اول است. يعني اگر انسان تقواي الهي پيشه كند، مرتب رحمت خدا بر او سرايز مي‌شود، روزي نخواهد گذشت كه مشمول رحمت الهي واقع نشود.

اين كفلين به معناي دو تا در مقابل سه تا و يكي نيست! معنايش مضاعف بودن رحمت خداست و اين مضاعف بودن در اين آيه‌ي شريفه به اين معناست كه رحمت خدا پشت سر هم بر او سرازير مي‌شود. يعني اي انساني كه در اين دنيا به دنبال رحمت خدا هستي، بايد تقواي الهي داشته باشي. رحمت خدا در ابواب مختلف، در ابواب مادّي، علمي و معنوي. يعني اگر انسان بخواهد قابليّت براي دريافت رحمت خدا داشته باشد بايد تقواي الهي را پيشه كند.

«يؤتكم كفلين من رحمته و يجعل لكم نوراً تمشون به» به وسيله‌ي تقوا خدا يك نوري در زندگي، در دنيا و آخرت براي شما قرار مي‌دهد، در برخي از آيات خداي تبارك و تعالي مي‌فرمايد مؤمنين و مؤمنات يسعي نورهم بين ايديهم، ولي اين نور گسترده‌تر از آن است و آن نور فقط اختصاص به قيامت دارد. در همين دنيا «يجعل لكم نوراً تمشون به»، انسان در فراز و نشيب‌هاي زندگي، در تمام دوران عمر همراهش چنين نوري خواهد بود و يغفر لكم، خدا شما را مورد غفران و بخشش خودش قرار مي‌دهد، يعني تقواي الهي بر حسب اين آيه‌ي شريفه داراي اين سه اثر مهم هست كه ان شاء الله به بركت ماه مبارك رمضان خداوند همه‌ي ما را در درجه‌ي متّقين قرار بدهد و اين آثار را نصيب ما بفرمايد، ان شاء الله.

جلسه ششم:

بسم الله الرحمن الرحیم

قبلاً عرض كرديم كه ماه مبارك رمضان، ماه تحصيل تقواي الهي است. از قبل از ماه رمضان مؤمنين بايد به اين فكر باشند كه مبادا ماه رمضان بيايد و تمام شود و اين تقوا در انسان ايجاد نشود! عرض كرديم تقوا يكي از ضرورت‌هاي زندگي انسان است، هم در قرآن كريم و هم در نهج البلاغه‌ي اميرالمؤمنين 7 و هم در كلمات تمام ائمه‌ي معصومين ما عليهم السلام نسبت به مسئله‌ي تقوا مطالب بسيار مهمي ذكر شده، اميرالمؤمنين علیه السلام در خطبه‌ي 191 مي‌فرمايد: «عباد الله اوصيكم بتقوي الله فإنّها حقّ الله عليكم و الموجب علي الله حقّكم» تقوا يك امري است كه حقّ طرفيني مي‌آورد، حق خدا بر شماست اگر يكي از حقوق الهي را سؤال كنيد، این است كه رابطه‌ي بين بنده و مولا اقتضا مي‌كند كه بنده تقواي الهي را پيشه بگيرد و از آن طرف مي‌فرمايد وقتي اين تقوا ايجاد شد، شما هم بر خدا حقّ پيدا مي‌كنيد.

اين خيلي نكته مهمي است «و الموجب علي الله حقكم» تقوا سبب مي‌شود كه بنده بر خدا حق پيدا ‌كند، خدا دست او را مي‌گيرد، در مشكلات او را نجات مي‌دهد، در جهالت‌ها او را بصير و بيدار مي‌كند.

امام جواد علیه السلام در يك رساله‌اي كه به سعد الخير مرقوم فرمودند، آنجا فرمودند: «إن الله عزوجل يقي بالتقوي عن العبد ما عزب عنه عقله» اگر انسان تقوا پيشه كند، چيزي كه از عقل انسان غايب است، يعني عقل انسان توجّه به آن پيدا نكرده، مثل خطر يا مشكلي كه انسان نفهميده و اين مشكل مي‌خواهد در پيش او قرار بگيرد، خدا اين خطر و مشكل را از سر راه او برمي‌دارد، يعني خدا عقل انسان را به وسيله‌ي تقوا كامل مي‌كند.

بشر بايد بداند بدون تقوا عاقل نيست، همانطوري كه بدون تقوا دين ندارد، «لا دين مع هوي» «لا عقل مع هوي» با هوا و هوس عقلي وجود ندارد، خيال مي‌كني افراد شهوتران و دنيا طلب، آدم‌هاي عاقلي هستند؟ عقل در انسان‌هاي متّقي است، امام جواد مي‌فرمايد: اگر انسان تقوا داشته باشد در يك مسئله‌اي كه عقل اين انسان متّقي غايب بوده و توجه پيدا نكرده، خدا به او كمك مي‌كند و مشكل را خودش حل مي‌كند، «و يجلّي بالتقوي امام جهله» به وسيله تقوا جهل و كوري او را برطرف مي‌كند و بعد ببينيد مي‌فرمايد «و بالتقوي نجّي نوح و من معه في السفينة» اگر نوح و اصحابش در آن كشتي نجات پيدا كردند به وسيله‌ي تقواي الهي بوده، يعني در اين حادثه‌ي بزرگ، انسان به وسيله‌ي تقوا توانسته نجات پيدا كند، از اين جهت است كه ما مي‌بينيم قرآن كريم مي‌فرمايد: «يا ايها الناس اتّقوا ربكم إنّ زلزلة الساعة شيءٌ عظيم» آن گرفتاري‌هاي قيامت را كه در اين آيه از آن تعبير به زلزلة الساعة شده خدا مي‌فرمايد دست كم نگيريد، راه نجات از خطر عظيم فقط مسئله‌ي تقواست، يعني همانطور كه اگر مشكلات عظيم دنيا با تقوا حل مي‌شود، مشكلات قيامت هم با تقوا حل مي‌شود و بالتقوا نجّي نوح و من معه في السفينة، «و صالح و من معه من الصاعقة» اگر صالح پيامبر و پيروانش از صاعقه نجات پيدا كردند به بركت تقوا بوده «و بالتقوي فاز الصابرون و نجت ...» به وسيله تقوا انسان نجات پيدا مي‌كند، راه نجات انسان از همه‌ي مشكلات دنيوي و اخروي تقواست.

راه موفق شدن انسان در زندگي تقواست، اگر سؤال كنيد چه كنيم كه عمر ما به بطالت نگذرد؟ عمر ما مفيد باشد، مثل ساير موجودات نباشد، تنها عامل و تنها جواب تحصيل تقواي الهي است كه اميدواريم خداي تبارك و تعالي به بركت ماه مبارك رمضان تقوا را نصيب همه‌ي ما بفرمايد به حق محمد و آله الطاهرين صلوات الله عليهم اجمعين.

جلسه هفتم:

بسم الله الرحمن الرحیم

قبلاً عرض كرديم كه ماه مبارك رمضان براي این است كه انسان توجهي به خود و اعمال خودش كند، توجهي به دنيا و آخرت خود و اساساً توجهي به همه‌ي مسائل خودش داشته باشد و ببيند كليد موفقّيت او در چيست؟ چه عاملي مي‌تواند او را به عنوان يك كسي كه واقعاً در دنيا و آخرت سعادتمند باشد قرار بدهد. بيان كرديم كه بر حسب قرآن و روايات تنها عامل، تقواي الهي است.

گفتيم اميرالمؤمنين علیه السلام فرمودند: تقوا يك حقّي است كه خدا بر انسان دارد و بعد كه انسان آن را تحصيل كرد، انسان هم يك حقّي بر خدا پيدا مي‌كند كه خدا به او پاداش بدهد و در دنيا و آخرت از او مراقبت كند. حضرت علي علیه السلام در خطبه 191 فرمود: «و أن تستعينوا عليها بالله و تستعينوا بها علي الله» شما استعانت بجوييد بر تقوا از خدا، يعني انسان بايد از خدا بخواهد كه به او تقوا بدهد، اينطور هم نيست كه تقوا يك چيزي باشد كه انسان بگويد از حالا من مي‌خواهم متّقي باشم. نه! بايد بتوفيقٍ من الله باشد، بايد به عنايت خدا باشد.

 ماه رمضان كه همه مهمان خداييم، از خدا تقوا را بخواهيم، اينطور بايد باشد، استعانت بجوئيم از خداي تبارك و تعالي كه تقوا را در ما ايجاد كند. بعد كه تقوا را ايجاد كرد، از تقوا استعانت بجوئيم در مقابل خداي تبارك و تعالي و بر خدا. «فإنّ التقوي في اليوم الحرز و الجُنة» در دنيا تقوا به عنوان يك حرز و سپر در مقابل مشكلات است. «و في غداً الطريق إلي الجنة» و در آخرت راه بهشت را براي ما باز مي‌كند «مسلكها واضح و سالكها رابح» طريقش روشن است و سالكش سودبرنده است، «و مستودعها حافظ» مستودع و امانتدار او خداي تبارك و تعالي است.

پيامبر اكرم صلی الله علیه وآله وسلم به اباذر فرمودند؛ «يا اباذر لا يكون رجل من المتقين حتّي يحاسب نفسه أشد من محاسبة الشريك شريكه» فرمودند اي اباذر انسان در زمره‌ي متقين قرار نمي‌گيرد مگر اينكه خودش را محاسبه كند، شديدتر از آن حساب و كتابي كه شريكي نسبت به شريك ديگر دارد، «فيعلم من أين مطعمه و من أين مشربه و من أين ملبسه» اين خيلي نكته‌ي مهمي است. بعضي از مراحل ابتدايي تقوا همين است كه انسان بداند اين غذايي كه مي‌خورد، اين افطاري كه مي‌كند از كجاست؟ اين لباسي كه پوشيده از كجاست؟ اين نوشيدني كه مي‌خورد از كجاست؟ «أم من حلٍّ ذلك أم من حرامٍ» آيا از حلال تهيه شده يا از حرام تهيه شده؟

اين راهي است كه انسان بايد در ماه رمضان كه ماه امساك است طي كند، اين امساك يكي از حكمت‌هايش اين است كه انسان هر غذايي را نخورد، هر جايي نرود، هر لباسي را نپوشد، هر كلامي را نگويد، هر نگاهي را نكند، اگر انسان اعضا و جوارح خودش را كنترل كرد مي‌شود انسان متّقي.

اميدوارم كه خداي تبارك و تعالي به حقّ پيامبر و آل پيامبر همه‌ي ما را در زمره‌ي متّقين قرار بدهد و اين آيه‌ي شريفه كه «إن المتقين في جنات و نهر في مقعد صدق عند مليك مقتدر» همه ما را لايق چنين مقامي قرار بدهد.