اهداء مخطوطات تفصیل الشریعه مرجع فقید شیعه حضرت آیت الله العظمی فاضل لنکرانی(قدس سره) به کتابخانه آستانه مقدسه حضرت معصومه(سلام الله علیها)

صبح روز چهارشنبه 7/ 4/ 1391 در مراسمی که به این منظور در آستانه مقدسه حضرت معصومه(س) برگزار گردید، مجموعه این مخطوطات به تولیت محترم آستانه مقدسه؛ جناب حجة الاسلام والمسلمین آقای سعیدی اهداء گردید.

در این مراسم آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی(دام ظلّه) طی بیاناتی فرمودند:

اعياد شعبانيه را خدمت جنابعالي، توليت محترم آستانه مقدسه حضرت معصومه(سلام الله عليها) و همكاران و روحانيون بزرگواري كه حضور دارند و همه‌ي مردم عزيز قم تبريك عرض مي‌كنم.

ما معتقديم كه حوزه علميه و بزرگان، حكما و فقها و اعاظمي كه از اين حوزه برخاستند ارتباط بسيار وثيقي با صاحب اين مرقد مطهر داشته و دارند. به اعتراف خود بزرگان ما تمام بركات و حيات علمي آنها مرهون عنايات كريمه‌ي اهل‌بيت(عليهاالسلام) است. فراموش نمي‌كنم كه مرحوم والد ما(رضوان الله تعالي عليه) مي‌فرمودند براي من اشكالاتي در آيه‌ي تطهير مطرح بود، يك روز مشرف شدم حرم حضرت معصومه(سلام الله عليها) خطاب كردم: «عمه جان» (چون از طرف مادري به حضرت منتسب بودند) ما هيچ خواسته‌ي دنيوي از شما نداريم، فقط این اشکالات را براي ما حل كنيد. فرمود از حرم كه بيرون آمدم ديدم جواب اين سؤال‌ها يكي پس از ديگري براي من روشن مي‌شود!

بهرحال ايشان موفق شدند كه تقريباً چهار پنجم از كتاب تحرير الوسيله را شرح كنند، يك پنجم آن باقي مانده، علاوه بر این که کتب دیگری هم دارند. اين هم به بركت عنايات و توجهات اين كريمه‌ي اهل‌بيت است.

جهت اینکه ايشان تحرير الوسيله‌ي امام(رضوان الله تعالي عليه) را متن خارج فقه خودشان قرار دادند، با اينكه در ابتداء شرح عروه را شروع كرده بوده و يك جلد از اجتهاد و تقليد شرح عروه را نوشتند این است كه وقتي مسئله‌ي تبعيدشان واقع شد آن موقع هم احتمال اينكه انقلاب به پيروزي برسد و امام به ايران برگردند، اصلاً داده نمي‌شد، من يادم هست در ايام تبعيد در يزد ايشان تدريس شروع كردند، ساواك ممانعت كرد و گفت شما حقّ نداريد نه در بيرون و نه در منزل! يك روز فرمودند كه مي‌خواهم شروع كنم به يك كار خيلي مهمي و آن شرح تحرير امام(ره) است و از همان دوران تبعيد آغاز كردند و سه چهار جلدش را در كتابخانه‌ي وزيري يزد نوشتند و بقيه‌اش را در قم نوشتند كه الآن تمام آنها به عنوان شرح تحرير امام در 28 جلد چاپ و منتشر شده، بحمدالله يكي از كتبي است كه امروز آقايان مراجع و بعضي از اساتیدی كه كتاب حج مي‌گويند در درس خود به آن استناد می‌کنند.

خصوصياتي كه اين كتاب دارد اين است كه ايشان با آنكه نجف نبوده، و درس مرحوم آقاي خوئي هم شركت نكرده، اما در اين كتاب مقارنه‌اي بين آراء امام(ره) و مرحوم آقاي خوئي نموده است. و اینک، يكي از كتاب‌هايي است كه جامعِ آراء مكتب قم و نجف است.

ما به لحاظ اينكه اين نوشته‌جات همه به بركت حضرت معصومه(سلام الله عليها) است لازم ديديم يك دوره از مخطوطات و دست نوشته‌های ایشان را به آستانه مقدسه تقديم كنيم.

آنچه كه مهم است چند نكته است:
اول اينكه ايشان هيچ مسودّه و چک نویس نداشته است. ما وقتی مي‌خواهيم يك صفحه بنويسيم، دو سه بار مي‌نويسيم و بعد پاکنویس می‌کنیم، اما ايشان اصلاً مسودّه نداشته، من ديده بودم ايشان نيم ساعت فكر مي‌كرد و بعد قلم را برداشته و شروع مي‌كرد و دو صفحه مي‌نوشت بدون اينكه يك خط‌خوردگي باشد و اين خيلي چيز عجيبي است و كمتر اتفاق افتاده است. با اينكه مسودّه نداشته وقتي انسان اين خطوط را نگاه مي‌كند، به قدری زیبا و تمیز نوشته شده که مي‌گويد قبلاً هفت هشت بار نوشته شده، حتّي كسي از من سؤال کرد ايشان اين را به خطاط داده تا بنويسد؟! خط در نهايت زيبايي است.

نكته دوم: علاقه وافر و اعتقاد عميق ايشان به فقه است، لذا اينها را بسیار منظّم و مرتب نوشته‌اند. يعني اگر به همين صورت هم چاپ شوند، سر صفحات مشخص است، موضوعات مشخص است، تمام تيترهاي كلّي مشخص است، ايشان تقريباً از سن 19 سالگي شروع به نوشتن كرده، ما نوشته‌هاي ايشان كه همان نهاية التقرير مرحوم آقاي بروجردي است را داريم كه آن موقع با قلم نِي مي‌نوشتند.

اين يك جلد معتمد الاصول كه تقريرات امام(ره) است. تاريخش 14 شهر ربيع الاول 1372 قمري است، يعني 61 سال پيش، اين تقريرات درس اصول امام است كه مرحوم امام همه‌‌ي اين را ديده بودند.
يكي از چيزهايي كه مرحوم امام همان موقع به يكي از بزرگان فرموده بودند اين بود كه اين مطالب با اينكه مطالب خود من است اما خودِ من به اين خوبي و ترتيب نمي‌توانم بنويسم. روي همين حساب بود كه كتبي كه امام مي‌نوشتند سفارش مي‌كردند قبل از چاپ بدهيد به آقاي فاضل تا اين كتاب را ببينند. آخرين كتاب «خلل» بود كه در نجف نوشته بودند به قم فرستادند كه ايشان بينند، منتهي ايشان مريض شد و نتوانست آن را ببيند.

يك وقت خدمت مقام معظم رهبري رفته بودم. در كتابخانه‌ي خصوصي ايشان چند دقيقه‌اي نشسته بوديم، ايشان رفتند يك كتابي را آوردند، پشت اين كتاب با خط خوبی نوشته بودند اين كتاب نهاية التقريري است كه تقريرات درس مرحوم آقاي بروجردي است، من از مشهد به قم آمده بودم و آقاي بروجردي اين درس را گفته بودند، ايشان هم نوشته بود من رفتم بازار به اين مبلغ خريدم.
استاد ما آیت الله وحيد(حفظه الله) يك روز به من فرمودند بعد از درس يك عده آمدند گفتند شما که این اشکالات را به آقای بروجردی کردید ممكن است اين مطلبي كه آقاي فاضل در سن كم نوشته اشتباه باشد؟ آقاي وحيد گفت من به آنها گفتم من در حقّ اين مقرر احتمال اشتباه نمي‌دهم. اين تعبير هم حاکی از اعتماد ايشان است.

علي أيّ حال؛ عمده‌ي اين كتاب‌ها، تفصيل الشريعه شرح تحرير الوسيله است. تقريرات مرحوم آقاي بروجردي و تقريرات امام هم هست. بالأخره ما وظيفه خودمان مي‌دانستيم كه يك دوره از اين را اينجا بياوريم، چون بالأخره تمام اينها مرهون عنايات حضرت معصومه(سلام الله عليها) است و از اين جهت مزاحم شما شديم و اميدواريم كه از بركات اين نوشته‌جات، حوزه‌هاي علميه استفاده كنند.

عرض كردم در يزد ايشان در زمان تبعیدشان در یزد آن موقعي كه اصلاً صحبت پيروزي انقلاب نبود، می‌گفتند من فكر كردم چه خدمتي مي‌توانم به امام كنم كه براي هميشه در حوزه‌ها زنده باشد، تنها چيزي كه به ذهنم رسيد اين بود كه متن فقهي ايشان را شرح كنم و اين هم الحمدلله محصولش است و باز آیت الله وحيد يك وقت به من فرمودند كه اين از شانس‌هاي بزرگ آقاي خميني بود كه پدر شما شرح كتابش را نوشت.

بسم الله الرحمن الرحيم

بنده هم اعياد شعبانيه را خدمت حضرتعالي و هيئت همراه تبريك عرض مي‌كنم، بخصوص ميلاد با سعادت حضرت بقية الله الأعظم (عج) را. از خداي تبارك و تعالي مسئلت داريم كه عيدي امّت اسلام را فرج آن حضرت مقرر بفرمايد.

آنچه كه درباره والد معظم حضرت آيت الله العظمي فاضل لنكراني(ره) فرموديد گوشه‌اي بود از بسياري از فضائل استاد فرزانه و مجتهد و مرجع عظيم الشأن، شكي نيست كار كه با اخلاص و توكل به خدا شروع شود، خداي تعالي كساني را معيّن مي‌كند تا اين مسير تابناك را همچنان ادامه بدهد و ياد و نام بزرگان باقی بماند. مرحوم امام(رضوان الله تعالي عليه) كه يكي از دست پروردگان و رشد يافتگان در حريم كريمه‌ي آل الله حضرت معصومه(سلام الله عليها) و زحمات پر ارزش مرحوم آيت الله العظمي حائري(اعلي الله مقامه الشريف) بودند، از روز اول قدم براي خدا برداشت، جز خدا نخواست و خاطراتي كه از آن بزرگوار در نوشته‌ها، گفته‌ها و از همه اينها مهمتر در رفتار و سلوك خود امام عظيم الشأن پيداست، كار براي خدا بود، نشست‌ها، ‌قيام‌ها، درس‌ها و بحث‌ها، شاگرد پروري‌ها، نتيجه‌اش اين شد كه خداي متعال به بركت امام عظيم الشأن هم حوزه‌ي علميه‌اي كه استادشان مرحوم مؤسس بنا نهاده بودند به دستور و حركت مرحوم امام و ساير مراجع بزرگوار و شاگردان آن حضرت تقويت شد به طوري كه امروز بر اساس آنچه كه عيناً مشاهده مي‌كنيم و وعده‌ي بعض از روايات است بر تمام عالم، حجّت شده است، نه تنها اسلام و تشيّع، و مرحوم امام به لحاظ قيامي كه براي خدا كردند نتيجه‌اش اين شد كه كساني همچون والد معظم شما با افتخار در خدمت امام در ابعاد مختلف قرار گرفتند، اگر امام به تبعيد رفت، والد معظم شما هم به تبعيد رفت.

اگر امام به خاطر قيام‌شان براي خدا طعنه‌ها شنيدند، اينها هم شنيدند، اگر امام براي حفظ كيان تشيّع به تأليف و شاگرد پروري پرداختند تا حوزه‌ي مقدسه و مكتب اهل‌بيت عليهم السلام باقي بماند، والد معظم شما هم در همين مسير قدم گذاشته بودند.

همانگونه كه امام راه استاد خودش مرحوم حاج شيخ عبدالكريم را احياء كرد، والد معظم شما هم راه امام را احيا كرد. چون امام در ابعاد مخلتف برجستگي داشت، حوزه‌ي او تبديل شد به سنگرها و خاكريزهاي متفاوت در يك عرصه رزمندگان اسلام، شهيدان اسلام از اين سنگر پاسداري كردند، در عرصه‌ي فقه، فقاهت و اصول شاگردان امام اين سنگر را حفظ كردند كه سرآمد آنان والد معظّم شما(رضوان الله تعالي عليه) بوده است.

در ابعاد ديگر، ديگران اين راه را ادامه دادند، دشمني كه مي‌خواست ياد و نام و آثار امام محو شود خداي تعالي نگذاشت و نخواست نوري كه به دست او روشن شده و با اخلاق و بركت امام استمرار پيدا كرده خاموش شود! خداي تعالي كارهايش را با اسباب و وسائل انجام مي‌دهد و چه سعادتي نصيب والد معظّم شما شد كه در مسير حفظ اين حوزه‌ي علميه و مكتب تشيّع و اهل‌بيت مظلوم ما در طول تاريخ بخصوص حضرت صديقه(سلام الله عليها)، كه والد معظم از احياگران فاطميه محسوب شدند و پاي اين پرچم مخلصانه و صادقانه ايستادند و اين مشعل را همچنان فروزان نگه داشتند. همينطور كه فرموديد از بركات وجودي حضرت امام چنين شاگردان و دست پروردگاني بود كه اينطور مخلصانه براي رضاي خدا ماندند.

يك وقتي خدمت ايشان مشرف بوديم كه فرمودند من خيلي مايل هستم كه يك اثر ماندگار و مشهود در قم، صرف نظر از تأليفات امام به نام امام باشد، ايشان در فكر احداث يك مدرسه‌اي بودند به نام حضرت امام، فرمودند يك محلّي است در خيابان باجك كه بعضي آن را به من واگذار كردند كه مايلم اين محل مدرسه‌اي بشود، كه همين مدرسه‌ي امام خمینی از ابتكارات و دغدغه‌هاي اين بزرگوار بود، كه آن روز هنوز احداث نشده بود. خدمتشان بوديم كه فرمودند مي‌خواهم به نام امام يك چيزي ماندگار باشد.

اينجور مخلصانه در خدمت امام بودن نشان‌‌دهنده‌ي این است كه امام مخلصانه در خدمت قرآن و عترت بود، كما اينكه بعد از والد معظم هم الحمدلله به دعای خير آن بزرگوار اولاد اهل و صالحي چون شما به يادگار گذاشتند که چراغ بيت ایشان همچنان روشن است و با همکاری دوستان شما اين مسير إن شاء الله ادامه مي‌یابد، اميدواريم با زحمات و خدماتي كه شما انجام مي‌دهيد اين مسير همچنان پايدار مستمر بماند، اين هديه‌اي را كه امروز به حضرت معصومه(سلام الله عليها) تقديم كرديد هم يكي از يادگارهاي ارزشمند آن بزرگوار خواهد بود، در اينجا چون جان شيرين آن را مي‌پذيرم و از آن مراقبت مي‌كنم.

اميدواريم كه خداوند تبارك و تعالي بركاتش را بر روح مطهر آن مرجع عظيم الشأن مستدام بدارد و نازل كند و بيت معظم در مسيري كه آن بزرگوار وصيّت كردند باقی بماند و آثار ايشان از طريق شما استمرار پيدا كند و با همان نيّت و خلوص كه آن بزرگوار در خدمت نظام و رهبري بودند شما هم إن شاء الله در خدمت نظام و اهل‌بيت(عليهم السلام) هستيد، و خواهید بود خدا شما را تقويت كند و هر لحظه بر روح مطهر آن بزرگوار از اين آثار و كارهاي خيري كه انجام مي‌دهيد رحمت الهي بر ايشان نازل شود و اميدواريم كه خداوند همه‌ي ما را از رهروان مراجع بزرگوار و حافظان حریم اهلبيت علیهم السلام و حضرت صديقه سلام الله عليها قرار بدهد.

والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته