اسلام برای معماری از خانه‌سازی گرفته تا شهرسازی و حتي زيباسازي آن برنامه و حرف دارد
۲۹ آبان ۱۳۹۵
۲۰:۳۵
۱,۵۳۸
خلاصه خبر :
آخرین رویداد ها
-
تبیین پیام تاریخی مقام معظم رهبری به مناسبت یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم
-
بیانات آیت الله فاضل لنکرانی پیرامون «یکصدمین سالگرد تاسیس حوزه علمیه قم»
-
روش فهم قرآن(۳)
-
پاسخ علمی به تحریف‌های اخیر درباره امامت و مراد از صدّیق در کلام رسول خدا(ص)
-
مراسم سوگواری شهادت امام صادق(علیه السلام)
-
رسالت مداحان در بیان معارف ناب اهل‌بیت(علیهم‌السلام)
بسم الله الرحمن الرحیم
در رابطه با احياء معماري اسلامي ـ ايراني در درجه اول بايد خود ما باور کنیم که اسلام برای معماری از خانه‌سازی گرفته تا شهرسازی و حتي زيباسازي آن برنامه و حرف دارد. ممکن است در ذهن کسی خطور کند اين مسئله چه ربطي به دین دارد؟ دین مي‌خواهد رابطه‌ی بین بنده و خدا را تنظیم، و واجبات و محرمات را بيان کند اما نسبت به بناهاي شهري این عقلای قوم هستند که باید بنشینند و بگویند کيفيت مناسب معماري شهر ما در این شرایط زمانی و مکانی چيست.
هرچند رجوع به اهل خبره یکی از مؤلفه‌های اصلی در دین ماست اما در عين حال ضوابطی را هم مطرح می‌کند.
به‌عنوان نمونه بلند مرتبه سازی یکی از چیزهایی است که دین با آن مخالف است در روایات زیادي آمده که ساختمان‌های خود را از هشت ذراع بالاتر نبرید و حتی تعبیراتی هم ذکر شده که اگر از آن حد بالا برود چه خواهد شد و راه‌کارهایی نيز برای حفظش بيان شده است. البته این بر عهده‌ی حوزه‌های علمیه و مراکز تحقيقي آن است که بررسي کنند آيا این نهي مخصوص به آن زمان و آن شهرها و مکان‌هاست، يا نه؟
با وجود آنکه شما این همه زحمت می‌کشید و کنگره برگزار می‌کنید و مقالاتي هم تهيه مي‌شود ولی در شرايط فعلي که يکي از منابع مالي شهرداری‌ها و بسياري از فعالان اقتصادي در ساخت این آپارتمان‌ها است، من از تأثير‌گذاري اين زحمات مأيوس هستم چون هیچ کس به فکر تغيير اين سبک وارداتي غربي نيست.
در مورد شهرسازی، رسول اکرم (ص) فرموده است «وابنوا مدائنکم مشرفة»، شهرهایتان را طوری بسازید که صاحب رفعت و عظمت و شرف باشد، آیا ما در شهرسازی این جهت را رعایت می‌کنیم؟ افرادي که از خارج وارد یک شهر می‌شوند قبل از هر چيز از سبک معماري، ساختمان‌ها و زيبايي خيابان‌ها به عظمت فکر و تمدن مردم آن شهر پي مي‌برند.
امروز در برخي از کشورهاي غربي متناسب با آموزه‌هاي فکري آنها اين جهات رعايت مي‌شود؛ مثلا در سفري که با مرحوم والدمان براي معالجه به لندن رفته بوديم آنها براي اينکه میراث گذشتگان خود را حفظ کنند در یک خیابان ظاهر تمام ساختمان‌ها را یکنواخت قرار داده بودند. آقا پرسيدند اين خيابان چرا اينگونه است؟ گفتند اینجا قانون همین است شهرداری می‌گوید داخل ساختمان را می‌توانی تغییر بدهی ولی نماي ظاهر و رنگ آن و تعداد طبقات و سبک هندسه‌اش اينگونه بايد باشد. يعني همه اين امور را شهرداری باید معین کند و افراد حق تغییر آن را ندارند.
متأسفانه در کشور ما اين چنين نيست، لذا در شهر تهران که پايتخت کشور است مي‌بينيد حساب و کتابي در کار نيست. یک کسی نماي ساختمانش را تا ده طبقه سنگ کرده و ديگري آجر، ناهماهنگی بسیار مشهود است. و اين بي‌نظمي ربطی به غرب هم ندارد، شاید برخلاف آنها هم باشد چون آنها خودشان در شهرسازي رعایت زيباسازي را می‌کنند.
بله ما قبول داریم غربی‌ها آن هویت اصلی علوم ما را گرفته و خودشان هم استفاده می‌کنند و علوم ديگري را براي تأمين منافع استعماری و اقتصادی خود به کشورهاي اسلامي صادر کردند، ولی در بعضی از چیزها می‌بینیم ما خودمان علوم وارداتي از آنها را هم خراب کرده‌ایم، یعنی آنها آن علوم را دست ما دادند ولی ما نتوانستیم درست استفاده کنیم. الآن آپارتمان سازی به این کیفیتی که در تهران هست در کجای دنیا وجود دارد؟ کجا سراغ دارید خياباني مثل خیابان نواب تهران باشد با این عرض کم و آن ساختمان‌های بلند مرتبه.
من در سفری که به مسکو رفته بودم خیابان‌هایی را ديدم که متجاوز از صد سال از عمرشان می‌گذرد، اما یک خیابان پیدا نکردم که عرض آن کمتر از 40 ـ 50 متر باشد، اما شما خیابان‌های ما را نگاه کنید. ما درست رعایت نکرده‌ايم. اشکال اصلی ما در این است که برنامه و فکر منسجم و مدوّن نداریم، فرض کنید این وزیر می‌رود و ديگري می‌آید، یک گروه را عوض می‌کنند، کما اینکه در ریاست جمهوری‌اش هم همین مشکلات به وجود آمده است. در دو دوره ریاست جمهوری در این مملکت سازمان برنامه و بودجه را از بین بردند که هر روز شاهد آثار و تبعات آن هستيم. یا در قوه قضائیه یک رئیس محترمی می‌آمد می‌گفت باید دادسرا باشد و دیگری می‌گفت دادسرا نباید باشد.
در مورد معماري منازل سابقاً آشپزخانه به یک فرمی بود و امروز به اين فرم جدید درآمده که مهمان اجنبی وارد خانه مي‌شود تا کُنه آشپزخانه را می‌بیند، این با ضوابط دینی ما سازگاری ندارد، ما از متون دینی خیلی می‌توانیم استفاده کنیم، در مورد اينکه مسجد در کجا ساخته شود دین آن را مشخص کرده، امروز اول خيابان مسجد هست، آخر خيابان هم مسجد است، در حالي که دین می‌گوید مسجد باید در مرکز قرار بگیرد، این در متون ما وجود دارد. در اسلام به حفظ حریم هر خانه و هر ساختمان تأکيد بسيار شده است.
پيشنهاد مي‌کنم یک دبیرخانه‌ی دائمی درست کنيد تا مراوده‌ی دائمی با مراکز علمی داشته باشد، مقالات واصله در ضمن چند کتاب تنظیم شود، سوال‌هاي مطرح، به حوزه‌ها داده شود تا روی آن کار شود.
امروز در معماری باید جهات پزشکی، فقهی، روانی، امنیتی را درنظر بگيريم. رعایت مسئله‌ی امنیتی خیلی مهم است، در سابق طوری بود که اگر در خانه‌ای دزدی صورت مي‌گرفت ساکنان پنج خانه آن طرف‌تر خبردار می‌شدند، با آنکه خانه‌ها بزرگ هم بود ولی امروز در یک واحد آپارتمانی دزدی می‌کنند و خدای ناکرده کسی را هم به قتل می‌رسانند ولي واحد کنار هيچ خبردار نمی‌شود، تأثير معماری در زندگي انسان چنان است که با همه این ابعاد ارتباط دارد، لذا ما بايد از کارشناسان در هر زمینه استفاده کنیم و یک برنامه اساسی تنظیم کنیم.
البته جهات اقتصادی مسئله مهمي است. بالأخره بحث خود زمین و مسئله جمعیـت و اینکه ضرورت کثرت جمعیت اینها را وادار به بلندمرتبه سازی کرده است، همه باید بررسی شود.
ما به سهم خود دعا می‌کنیم و از دید فقهی اگر سؤالاتی باشد، آمادگي داريم پاسخ آن را در اختیارتان قرار بدهیم.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
اهم مطالب:
1ـ در رابطه با احياء معماري اسلامي ـ ايراني در درجه اول بايد خود ما باور کنیم که اسلام برای معماری از خانه‌سازی گرفته تا شهرسازی و حتي زيباسازي آن برنامه و حرف دارد.
2ـ بلند مرتبه سازی یکی از چیزهایی است که دین با آن مخالف است.
3ـ در شرايط فعلي که يکي از منابع مالي شهرداری‌ها و بسياري از فعالان اقتصادي در ساخت این آپارتمان‌ها است، من از تأثير‌گذاري اين زحمات مأيوس هستم چون هیچ کس به فکر تغيير اين سبک وارداتي غربي نيست.
4ـ اشکال اصلی ما در این است که برنامه و فکر منسجم و مدوّن نداریم.
5ـ امروز در معماری باید جهات پزشکی، فقهی، روانی، امنیتی را درنظر بگيريم.