سوال خود را بپرسید

۱۶ فروردین ۱۳۹۳ ساعت ۲۰:۴۸

نظر شریف خود را پیرامون تصرف اولیاء یا غیر اولیاء در اموال یتامی به نحو استقراض یا مضاربه بیان فرمایید.

پاسخ :


نسبت به مال یتیم آنچه که از مجموعه ادله استفاده می شود آن است:

الف) ولی یتیم چنانچه توانمند باشد و به مقداری که قصد استقراض دارد، مالی داشته باشد که در صورت تلف آن را جبران کند؛ می تواند از مال یتیم استقراض کند و در این صورت نفع و سود مربوط به خود ولی است. همانطوری که ضرر و زیان مربوط به خود اوست.

ب) غیر ولی و یا ولی غیر توانمند نمی تواند از مال یتیم به عنوان استقراض استفاده کند و از ادله استفاده می شود که ولی نمی تواند مال یتیم را به عنوان قرض در اختیار دیگری قرار دهد.

ج) هرکسی که مال یتیم را در اختیار دارد می تواند با آن تجارت کند ولیکن هرآنچه که سود داشته باشد مربوط به یتیم است و چنانچه ضرر و زیانی متوجه اصل مال شود، عامل یعنی تاجر باید آن را جبران نماید. در این امر نیازی به اذن ولی نیست اگرچه لازم است ولی اطلاع داشته باشد اما بدون اذن او هم تجارتی که دیگران انجام می دهند صحیح است و نیز فرقی نمی کند که با عین مال یتیم تجارت واقع شود و یا این که عوض به نحو کلی در ذمه باشد و از مال یتییم پرداخت شود.

نکته دیگر آن است که از ظاهر روایات استفاده می شود که این اتّجار صحیح است ولو این که رعایت مصلحت در آن نشود و خلاصه آن که گرچه صحت اتّجار با مال یتیم به نحوی که سود برای یتیم و ضرر و زیان برای عامل باشد خلاف چند قاعده از قواعد فقه است اما برحسب روایات معتبره که در میان آنها صحیحه و موثقه وجود دارد و نیز این روایات در حد استفاضه است و امکان طرح آن و رد آن نیست. باید تعبدا بپذیریم که اتّجار با مال یتیم مطلقا صحیح است به نحوی که ذکر شد.

د) ظاهر آن است که ولی می تواند مال یتیم را به عنوان مضاربه، به کار گیرد و طبق قرارداد مضاربه نیز عمل شود لیکن اطلاق ادله اتّجار اقتضا می کند در صورت مضاربه با مال یتیم اگرچه ربح بین دو طرف است (صبی و عامل) اما ضمان برعهده عامل است بر خلاف سایر موارد مضاربه که ضمان بر حسب اولی بر عهده مالک و سرمایه گذار است.

ه) اگر ولی مال یتیم را برای خود یتیم مورد تجارت قرار دهد در این صورت سود و زیان مربوط به مال یتیم خواهد بود ارتباطی به ولی ندارد نه سود و نه زیان.


کلمات کلیدی :

مال یتیم استقراض از مال یتیم تصرف در مال یتیم تجارت با مال یتیم

۲,۱۳۲