اولاً مفاد دلیل لاضرر نهی از ایجاد ضرر بر نفس نیست بلکه بر حسب تحقیق چنانچه واجبات و یا مستحبات به مرحله ضرر برسد و موجب ضرر شود از حکم خود خارج میشود به عبارت دیگر این دلیل ناظر به سائر ادله ای است که در شرع وارد شده است و افاده حکم میکند، از این نظر بر همه ادله اوّلیّه حکومت دارد. بنابر این با این دلیل نمیتواند برحرمت ایجاد ضرر بر نفس استدلال نمود، خصوصا با توجه به این نکته علمی که مشهور بزرگان معتقدند لا ضرر و لا حرج مثبت نیست، و فقط نافی است، البته این مطلب به نظر حقیر محل تامل است که در کتاب قاعده لاحرج مفصّل مورد بحث قرار گرفته است.
ثانیاً همان طوری که در محل خود ذکر شده است این قاعده نمی تواند احکامی را که در ذات خویش دارای ضرر است منتفی نماید، مثلا جهاد در راه خدا، پرداخت خمس و زکات که در طبیعت اینها ضرر وجود دارد به وسیله این قاعده منتفی نمی شود.
قضیه ابا عبدالله الحسین(ع) و عزاداری برای آن حضرت آن طوری که از مجموع روایات استفاده می شود، از این قبیل است. زیارت آن حضرت حتی با ظن وقوع در ضرر از استحباب خارج نمی شود.
ثالثاً: بر فرضی که بپذیریم که لا ضرر دلالت بر حرمت ایجاد ضرر بر نفس دارد امّا جزع و فزع و صرخه و سینه زنی و زنجیر زنی چنانچه یک ضرر قابل اعتنا داشته باشند باید از آن خودداری شود اما ضرر غیر قابل اعتنا از این قاعده انصراف دارد، به عبارت دیگر باید یک ضرر مهم عقلائی قابل توجه داشته باشد.
نکات دیگری هم وجود دارد که درجای خود باید متعرض شد.
آیا اصل «لا ضرر» مخالف اقامهی عزاداری است یا خیر؟
۰۳ خرداد ۱۳۹۴ ساعت ۱۳:۱۸
عمده اشکال مخالفین اقامه شعائر حسینی (جزع، فزع، صرخه، بکا، سینه زنی، زنجیر زنی) قابل جمع نبودن اینها با اصل لاضرر است و می گویند این قبیل عزاداری چیزی جز معصیت و ضرر نیست. لذا خواهشمندیم به تفصیل بیان فرمایید آیا اصل لا ضرر مخالف اقامه ی عزاداری است یا خیر؟ و به صورت استدلالی بیان فرمایید چگونه اقامه ی عزاداری با اصل لا ضرر قابل جمع است؟
پاسخ :
اولاً مفاد دلیل لاضرر نهی از ایجاد ضرر بر نفس نیست بلکه بر حسب تحقیق چنانچه واجبات و یا مستحبات به مرحله ضرر برسد و موجب ضرر شود از حکم خود خارج میشود به عبارت دیگر این دلیل ناظر به سائر ادله ای است که در شرع وارد شده است و افاده حکم میکند، از این نظر بر همه ادله اوّلیّه حکومت دارد. بنابر این با این دلیل نمیتواند برحرمت ایجاد ضرر بر نفس استدلال نمود، خصوصا با توجه به این نکته علمی که مشهور بزرگان معتقدند لا ضرر و لا حرج مثبت نیست، و فقط نافی است، البته این مطلب به نظر حقیر محل تامل است که در کتاب قاعده لاحرج مفصّل مورد بحث قرار گرفته است.
کلمات کلیدی :
۲,۹۰۳