آیات حکومت در قرآن (ادله منکرین حکومت) (5) ، جلسه 7
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 43
خلاصهی بحث گذشته
نقد محقق اصفهانی بر استثناء «بعث» در کلام محقق خراسانی
مناقشه محقق اصفهانی: عدم اختصاص مشکل به «غایت بعث»
تعمیم تحلیل به اراده تکوینی و تشریعی و ربط آن با شوق
ارزیابی برهان «عرضیبودنِ حکم» و پاسخهای سهگانه از منظر محقق اصفهانی
تقریر برهان مبتنی بر عرضیبودنِ حکم
پاسخهای سهگانه به برهان عرضیت حکم
پاسخ شیخ انصاری: اختصاص قاعده به اعراض متأصّله تکوینیه
پاسخ نقضیِ آخوند: تمسّک به علم اجمالی
پاسخ نائینی: تفصیل میان اراده تکوینی و اراده تشریعی
جمعبندی موضع محقق اصفهانی
جمعبندی مبنای نهایی محقق اصفهانی در امتناع مطلق «فرد مردّد»
مبنای نهایی: امتناع تعلّق هر صفتی به فرد مردّد
تمایز مبنای اصفهانی از استدلالِ مبتنی بر عرضیبودن حکم
آثار فقهی و اصولی امتناعِ مطلقِ فرد مردّد
تفکیک میان «جامع معیّن» و «فرد مردّد»
شمول مبنا نسبت به علم، اراده و بعث
وجه نخست: استناد به کلام شیخ اعظم در «بیع صاعٍ من صُبرة» و مبنای خفیفالمؤونة بودن اعتبار
وجه دوم: استثناء بعث از صفات اعتباریِ قابل تعلّق به فرد مردّد در کلام آخوند خراسانی
تقریر منتقى الأصول از دو برهان محقق اصفهانی بر امتناع «فرد مردّد»
وجه سوم منتقى: نیاز عرض به محلّ و عدم واقعیتِ فرد مردّد
نقدی بر تقریر مرحوم روحانی از دلیل اول محقق اصفهانی
وجه چهارم منتقى: قوام صفات تعلّقیه به متعلَّق و لزوم انقلاب میان معیّن و مردّد
نقدی بر تقریر مرحوم روحانی از دلیل دوم محقق اصفهانی
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 46
خلاصهی بحث گذشته
حدود اعتبار: امکان یا امتناعِ اعتبارِ امرِ محال و نسبت آن با «فرد مردّد»
اعتباریات در فلسفه و در اصول
تقسیم اعتباریات در کلام محقق اصفهانی و محقق عراقی
تمایز «اعتباری» و «انتزاعی» در اصطلاح اصولی
ضابطهی امکان اعتبار: «الاعتبار تابعٌ للأثر»
اعتبار بهمثابه «تنزیل ما لیس بموجود منزلة الموجود»
دو نحوه وجود برای مفاهیم مقولی
تطبیق در بحث شرط متأخّر
تطبیق بر ما نحن فیه: «فرد مردّد» در عالم اعتبار
حدود امکانِ اعتبار و نسبت آن با معاملات معدوم و «فرد مردّد»
الف) دو گونه امر اعتباری از حیث بقاء
ب) تمایز اعتباری و انتزاعی و نقش اثر عقلایی
ج) تطبیق نهایی بر «فرد مردّد» و معاملات آتی
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 44
خلاصهی بحث گذشته
مبنای مرحوم روحانی در واجب تخییری
مقدّمه نخست: تحلیل مفهومی «الفرد على البدل» به حمل اوّلی و حمل شایع
حمل اوّلی: تردّد در سطحِ ماهیتِ مفهوم
حمل شایع صناعی: تعیّن در میان سایر مفاهیم ذهنی
تشبیه به مثالِ معروفِ «جزئی»
نتیجه مفهومیِ این مقدّمه
مقدّمه دوم: قلمرو تعلّق صفات نفسانی و تبیین «معلوم بالذات»
صفات نفسیه و محلّ تعلّق آنها
تبیین «معلوم بالذات» و «معلوم بالعرض»
برهان بر نفی تعلّقِ مستقیمِ صفت نفسی به خارج
نمونههای تحلیلی برای تقریر مطلب
استنتاج مرحوم روحانی: تعلّق وجوب تخییری به مفهوم «الفرد على البدل» به حمل شایع
عدم لغویت یا بلاموضوعبودنِ صفت
اشکال بر مقدّمه دوم: لزوم مرآتیتِ مفهوم نسبت به خارج
پاسخ صاحب منتقى: انکار لزوم ارتباطِ حقیقی و مرآتی با خارج
اصلِ ارتباط، حقیقی و عینی نیست
ارتباطِ معلوم بالذات با خارج، امری اعتباری است نه شرطِ تعلّق صفت
تأیید با مثالهای قضایای کاذبه و اِخبار مردّد
نتیجه در چهارچوب بحث فرد علیالبدل
پاورقی
منابع
واجب تعیینی و تخییری ، جلسه 47
خلاصهی بحث گذشته
تفکیک احکام عقلی و اعتباری و سرنوشت «فرد مردّد» در واجب تخییری
تفکیک احکام عقلیّه و امور اعتباریّه
تأکید امام خمینی بر تفکیک تکوین و تشریع
سرنوشت «فرد مردّد» در پرتو این تفکیک
مختار نهایی در واجب تخییری بر مبنای امام خمینی(قدّسسرّه)
اصالة الإطلاق در شک میان واجب تعیینی و تخییری
پاورقی
منابع
نماز جمعه ، جلسه 49
خلاصه جلسه گذشته
اشکالات مرحوم حائری به استدلال به دلیل نهم
اشکال اول: تفسیر «هذا المقام» ناظر به ریاست عامه و امامیت کلیه الهی
توضیح «ان قلت»گ
توضیح «قلت»
ارزیابی اشکال اول
1.ظهور صدر دعا در مقام اقامه نماز جمعه
2. وجود تکلف در استظهار مرحوم حائری
اشکال دوم: ظهور دعا در اشکال امام (ع) در فرض نماز جمعه به عنوان امام و حاکم
ارزیابی اشکال دوم: ظهور مشار الیه هذا در منصب امام جمعه
پاورقی
منابع
آیات حکومت در قرآن (ادله منکرین حکومت) ، جلسه 8
نماز جمعه ، جلسه 48
خلاصه جلسه گذشته
دلیل دهم: استدلال به دعای چهل و هشتم صحیفه
1. بلاغت و فصاحت ادعیه
2. تواتر اسانید صحیفه سجادیه
استدلال به دعای شریفه در کلام مرحوم بروجردی
پاورقی
منابع
فقه تربیت ، جلسه 9
خلاصه مباحث قبل
ثواب و عقاب در اخلاق
تعارض احکام فقه با اخلاق
نمونهای از شبهه تعارض فقه و اخلاق
نمونهی دیگر از شبهه تعارض فقه و اخلاق
پاورقی