مراد از «يد»

نسبت بين قبض به يد و استيلاء

شمول حديث نسبت به مواردي که استيلا نيست

مناقشه در کلام صاحب عناوين

وقتى کلمات فقها را مراجعه مى‌‌کنيم، باز يک مقدارى مطلب دقيقتر مى‌‌شود؛ اگر کسى وارد خانه ديگري شد نه به عنوان استيلاي در خانه، مثلاً‌خانه‌اي را مي‌سازند رفت که ببيند آن را چگونه مي‌سازند، در اينجا استيلا وجود ندارد؛ اين مورد را هم گفته اند که ضمان نيست؛ مرحوم علامه در «تذکره» اين فرض را دارد که ولو دخل دار غيره او بستانه لم يضمن ضامن نيست بنفس الدخول من غير استيلاء سوى دخلها باذنه و غير اذنه و سوى کان صاحبها فيها ام لم يکن اعم از اين که صاحبش در آنجا باشد يا نباشد.

فقها از يک طرف اين را بيان کرده‌اند، اما از سوي ديگر مى‌‌گويند وقتى ملاک، صدق استيلا است، مى‌‌گويند استيلا در هر موردي به حسب خودش است؛ استيلاي بر فرش ولو بالجلوس على الفراش است؛ استيلاي بر دابه ولو به رکوب است و لازم نيست که حتماً دابه را بردارد و به طويله ببرد، بلکه اگر سوار دابه هم شد، استيلاي بر دابه است؛ يکى از مثالهايى هم که مي‌زنند دخول در عقار است به نحو مطلق و قيد نزده‌اند که داخل شدن در زمين براي تصاحب يا تملک باشد؛ بلکه همين که انسان داخل زمين ديگري شود، براي ضمان کفايت مي‌کند. مثل مورد رکوب دابه که سوار شدن به جهت تملک نيست.

نظر استاد محترم

کلام مرحوم بجنوردي