البته تکرار می‌کنم که این حکم فقیه بعد از این است که بگوئیم حل این شبهه مفهومیه به ید العرف است، اگر یک شبهه مفهومیه را عرف خودش توانست با قید و بررسی و کارشناسی حل کند که باید حل کند، اما اگر نتوانست حل کند و حالت شک باقی ماند، فقیه همان طوری که حکم فرض معلوم را بیان می‌کند حکم فرض مشکوک را هم باید بیان کند، بگوید اگر شک داشتید یک چیزی طیب است یا خبیث حکمش این است.

بحث ما از مسئله 67 سید در عروه شروع شد که فرمود: در موضوعات مخترعه شرعیه تقلید راه دارد، اما در موضوعات مستنبطه عرفیه یا لغویه و همچنین موضوعات صرفه تقلید راه ندارد.[2] این مفاهیمی که در کتب غنا تعریف شده را از خود عرف و لغت می‌گیرند، ما روایتی نداریم که بگوید حقیقة الغنا این است. اگر شارع یک قیودی را به غنا بزند باز از محل بحث خارج می‌شود و مخترع شرعی می‌شود.

یک حاشیه‌ای بزنیم به بحث طهارت و نجاست که در استصحاب مفصل بحث کردیم، آیا طهارت و نجاست شرطٌ یا اینکه طهارت مانعٌ؟ اینها از امور واقعیه هستند یا از امور اعتباریه، یک عده قائل‌اند به اینکه اینها از امور واقعیه هستند. چه اشکالی دارد ما بگوئیم خبیث و طیب یک امر واقعی است، واقعی یعنی چه؟ یعنی «کل ما یلائم الطبع فهو طیبٌ و کل ما ینافر الطبع» که مراد طبع سلیم است «فهو خبیثٌ».

جمع بین عرف سلیم از جمع‌هایی است که در آن تناقض وجود دارد: عرف یک عادت اجتماعی را می‌گویند یک روش نو را می‌گویند، سلیم یعنی آن فطرت سلیم انسان و کاری به عادت و روش ندارد. به کتابها مراجعه کنید ببینید عرف چیست؟ آیا روش است؟‌ قانون یا بنا است؟ عمل است؟ هر چه هست، نمی‌شود بگوئیم شارع در «یحرم علیهم الخبائث»، خبائث را حرام کرده است. یک مواردی هست که خبیث بودن واقعی‌اش برای همه روشن است، مثلاً خبیث بودن میته روشن نیست، اگر یک حیوانی میته شد ممکن است بگوید خبیث نیست. من این را در رسانه‌ها خواندم که می‌گویند گوسفندی که ذبح شرعی نشود با گوسفندی که ذبح شرعی بشود در کیفیت گوشت‌شان هم تفاوت وجود دارد و این را علم ثابت کرده، ولی شارع 1400 سال پیش گفته این میته خبیث است، لحم خزیر خبیث است، بشر ممکن است نفهمد و نمی‌فهمد و شارع آمده یک مواردی بیان کرده ولی با قطع نظر از این بحث این است که آیا ما نمی‌توانیم همان حرفی که در مورد فلس هست، اینجا بزنیم؟ الآن از شما به عنوان یک فقیه بپرسند که این «ما له فلسٌ» یعنی آنچه عرف بگوید فلس دارد یا آنکه واقعاً فلس دارد؟ مسلم شما هم نظرتان همین است یعنی «ما له فلسٌ واقعاً»، لذا اگر با دوربین یا میکروسکوپ ببینند که این ماهی فلس دارد باز کافی است.