موضوع: جهاد ابتدایی
تاریخ جلسه : ۱۳۹۱/۸/۱۷
شماره جلسه : ۲۳
-
یادآوری سه نکتهی مهم در ذیل بررسی آیهی 84 نساء
-
بررسی دو روایت ذیل آیه شریفه، دال بر مشروعیت جهاد ابتدایی؛
-
نکتهی اول: دفع شبههای پیرامون تعریف جهاد ابتدایی؛
-
نکتهی دوم: دفع شبهات منکرین وجود جهاد ابتدایی در اسلام؛
-
نکتهی سوم: تبیین اهمیت جهاد ابتدایی؛
-
نکتهی چهارم: تبیین محل نزاع در بحث جهاد ابتدایی از دو جهت؛
-
جلسه ۱
-
جلسه ۲
-
جلسه ۳
-
جلسه ۴
-
جلسه ۵
-
جلسه ۶
-
جلسه ۷
-
جلسه ۸
-
جلسه ۹
-
جلسه ۱۰
-
جلسه ۱۱
-
جلسه ۱۲
-
جلسه ۱۳
-
جلسه ۱۴
-
جلسه ۱۵
-
جلسه ۱۶
-
جلسه ۱۷
-
جلسه ۱۸
-
جلسه ۱۹
-
جلسه ۲۰
-
جلسه ۲۱
-
جلسه ۲۲
-
جلسه ۲۳
-
جلسه ۲۴
-
جلسه ۲۵
-
جلسه ۲۶
-
جلسه ۲۷
-
جلسه ۲۸
-
جلسه ۲۹
-
جلسه ۳۰
-
جلسه ۳۱
-
جلسه ۳۲
-
جلسه ۳۳
-
جلسه ۳۴
-
جلسه ۳۵
-
جلسه ۳۶
-
جلسه ۳۷
-
جلسه ۳۸
-
جلسه ۳۹
-
جلسه ۴۰
-
جلسه ۴۱
-
جلسه ۴۲
-
جلسه ۴۳
-
جلسه ۴۴
-
جلسه ۴۵
الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمد و آله الطاهرين
یادآوری سه نکتهی مهم در ذیل بررسی آیهی 84 نساء، دال بر مشروعیت جهاد ابتدایی؛
نکتهی اوّل:
ریشه کنی تهدید کفار تعلیلی برای جهاد ابتدایی است؛نکتهی دوّم:
اهمیت جهاد ابتدایی به حدی است که حتی بر شخص پیامبر به تنهایی واجب است؛نکتهی سوّم:
تبیین سه مطلب در مورد شان نزول در ضمن یک مثال؛اوّلاً:
شان نزول فقط نقش زمینه ساز است؛ثانیاً:
برخی از آیات قرآن فاقد شان نزولاند؛ثالثاً:
برخی از آیات قرآن چند شان نزول قابل جمع دارند؛بنابراین در مورد این آیه نیز، همینطور است، یعنی ما قبول میکنیم که شأن نزول آیه همین است که مسئله جهاد دفاعی بوده، اما منافاتی ندارد که خود آیه دربارهی جهاد ابتدایی باشد. به عبارت دیگر، خداوند متعال به پیامبر اکرم(ص) میفرماید: اینها از این نقشهها میکشند، اما تنها راه از بین بردن و قلع و قمع کردن اینها این است که جهاد ابتدایی داشته باشید.
بررسی دو روایت ذیل آیه شریفه، دال بر مشروعیت جهاد ابتدایی؛
حال چند روایت در اینجا وارد شده که آنها را باید ببینیم، تا ان شاء الله نکاتی که در این روایات هست را یک مقدار توضیح بدهیم.روایت اول:
روایت سلیمان بن خالد از امام صادق(ع)؛«عن سلیمان بن خالد» سلیمان بن خالد میگوید: «قال قلت لأبی عبدالله(ع) قول الناس لعلیٍ(ع) إن کان له حقٌّ، فما منعه ان یقوم به؟» به امام صادق(ع) عرض کردم اینکه مردم به امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) عرض کردند: «إن کان له حقٌ فما منعه ان یقوم به؟» اگر حضرت علی(ع) حق دارد، نسبت به این ادعایی که ظاهراً دارد، چه چیز مانع شد که برای حقش قیام کند و حقّ خودش را بگیرد؟ «قال فقال» امام صادق(ع) فرمود: «إنّ الله لم یکلّف هذا الا انساناً واحداً رسول الله(ص) قال فَقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللهِ» امام صادق(ع) از قول امیرالمؤمنین(ع) میفرماید که ایشان فرمود: در باب تکالیف موردی وجود ندارد که تکلیف فقط به یک نفر منحصر باشد، مگر در مورد خود رسول خدا(ص).
پس آنچه که از این روایت میتوانیم استفاده کنیم همین است، اینکه روایت میفرماید: «فلیس هذا إلا للرسول(ص)» قرینهی روشنی است بر اینکه این آیه دال بر جهاد ابتدایی است، زیرا جهاد دفاعی که به رسول خدا(ص) اختصاص ندارد، یعنی جهاد دفاعی هم برای رسول خداست و هم برای بقیهی مؤمنین است. البته مجدداً باید متذکر شویم که در مورد این آیه، صرفاً نباید به شأن نزول تکیه شود، چرا که شأن نزول نمیآید بگوید حتماً باید آیه این گونه تفسیر شود، و در ما نحن فیه شأن نزول این آیه، هر چند مجرّد قتال دفاعی است، ولی همین قتال بودنش، خود زمینه میشود که خداوند متعال مسئلهی قتال ابتدایی را در اینجا مطرح کند.
روایت دوم: روایت مرازم بن حکیم از امام صادق(ع)؛
در کافی شریف به اسناد خود نقل میکند «محمد بن یعقوب» کلینی(ره) «عن علی بن حدید عن مرازم انَّ اللهَ كَلَّفَ رَسُولَ الله(صلى الله عليه و آله) ما لَمْ يُكَلِّفْهُ أَحَداً مِنْ خَلْقِهِ كَلَّفَهُ أَنْ يَخْرُجَ عَلَىَ النّاسِ كُلِّهِمْ وَحْدَهُ بِنَفْسِهِ إنْ لَمْ يَجِدْ فِئَةً تُقاتِلُ مَعَهُ وَ لَمْ يُكَلِّفْ هذا احَدً مِنْ خَلْقِهِ قَبْلَهُ وَ لا بَعْدَه»بنابراین، تمام اینها با جهاد ابتدایی سازگاری دارد؛ زیرا جهاد دفاعی خصوصیّتی ندارد که خدا به رسولش بگوید که به تنهایی برود و دفاع کند، یعنی از این لحاظ خصوصیتی در جهاد دفاعی نیست که بگوییم قبل پیامبر(ص) نبوده و بعد ایشان نیز، چنین تکلیفی نبوده است، خیر چنین نیست! بلکه فقط جهاد ابتدایی از مختصّات رسول خداست، حتّی دلالت بر این دارد که معصومین دیگر هم این تکلیف را ندارند، لذا فقط بر رسول خدا(ص) تکلیف بوده که به تنهایی برود با کفار به عنوان جهاد ابتدایی جنگ کند.
یادآوری چهار نکتهی مهم از مباحث پیشین؛
به نظر میرسد لازم است در اینجا چند نکته از مباحث قبل تذکر داده شود:نکتهی اول:
دفع شبههای پیرامون تعریف جهاد ابتدایی؛مصداق اول:
آنجایی که بالفعل کفار برای جنگ آمدند؛مصداق دوم:
آنجایی که کفار در شهرشان علیه مسلمین توطئه میکنند.نکتهی دوم: دفع شبهات منکرین وجود جهاد ابتدایی در اسلام؛
آن وقت بعد برسیم به اینکه چون در جلسات گذشته ما عرض کردیم نادری از افراد که فقاهتشان هم قابل تأیید نیست، آمدند گفتند ما اصلاً در اسلام و در قرآن چیزی به نام جهاد ابتدایی نداریم و تمام جنگهای رسول خدا(ص) را گفتند دفاعی بوده، بعداً میگوییم برخی گفتند دو سه تا از جنگهای رسول خدا(ص) ابتدایی بوده، گفتند تمام آیاتی که در قرآن هست جهاد دفاعی است، ما برخی از آیات را قبلاً بحث کردیم، از جمله آیه (وَ قاتِلُوهُمْ حَتّی لا تَکُونَ فِتْنَةٌ) یک بحثهای خیلی مفصلی داشت که به خوبی از آنها جهاد ابتدایی را استفاده کردیم.نکتهی سوم: تبیین اهمیت جهاد ابتدایی؛
این قدر دین اسلام مهم است که اگر رسول خدا(ص) هم جانش را برای دین بدهد، مانعی ندارد، ما در مورد امام حسین(ع) که ... یکی از حرفهایی که بزرگان ما فرمودند و در روایات ما هم دارد و در کلمات ائمه(ع) است، این است که واقعاً قضیهی عاشورا، ما را متوجه دین کرد، یعنی دین اینقدر مهم است که انسان همه چیزش را باید فدا کند، جان معصوم(ع) هم باید فدا شود و جان رسول خدا(ص) هم باید فدا شود. آری جهاد ابتدایی به عنوان یک حکم الهی خیلی مهم است.نکتهی چهارم:
تبیین محل نزاع در بحث جهاد ابتدایی از دو جهت؛در بحث جهاد ابتدایی بیان شد که محل نزاع از دو جهت پیگیری میشود:
جهت اول:
آیا آیاتی در قرآن بر جهاد ابتدایی دلالت دارد؟جهت دوم:
آیا تکلیف جهاد ابتدایی در هر زمانی منجّز است؟این است که آیا این تکلیف در هر زمانی منجّز است؟ در هر زمانی فعلیّت دارد؟ چه اینکه ما در دو جلسهی گذشته یک احتمالی را بر حسب آن روایت معتبری که خواندیم، دادیم و سند آن روایت را نیز، مفصل گفتیم سند معتبری داشت، در آنجا گفتیم که از روایت محمد بن مسلم میتوانیم استفاده کنیم که پیامبر اکرم(ص) یک ترخیصی داده تا زمان ظهور حضرت حجّت(عج)، چون وقتی امام باقر(ع) ترخیص را برای محمّد بن مسلم نقل میکند یعنی «الترخیص الآن موجودٌ ایضا»، بعد هم موجود است تا زمان ظهور حضرت قائم(عج)، ترخیص در ترک است، نه اینکه بگوییم ریشه را بزنیم و بگوییم چیزی به نام جهاد ابتدایی نداریم و آن وقت این بحث یک چیز خیلی خوبی میشود میگوییم: «فی زماننا هذا»، ولو در زمان خود معصوم ترخیص در ترک داده شده. مثلا در قضیهی صلح حدیبیه هم همینطور بوده آن موقع پیامبر(ص) مصلحت دیدند که با کفار صلح کنند، ما اگر گفتیم رسول خدا(ص) با کفار صلح کرد. به تعبیر دیگر اینکه برخی نتیجه بگیرند که در اسلام، چیزی به نام جهاد ابتدایی نداریم، این صحیح و فنی نیست، این بحث علمی مطابق با موازین علمی نیست، چه اینکه:
اوّلاً:
ما از آیات متعدد در قرآن جهاد ابتدایی را در میآوریم، یک. این «تکلیف ثابتٌ فی القرآن».ثانیاً:
شما ببینید در همان روایت دارد «لم یجد تأویل هذه الآیة» چقدر تعبیر خوبی بود؟ در مورد آیه (وَ قاتِلُوهُمْ حَتّی لا تَکُونَ فِتْنَةٌ) نیز امام باقر(ع) به محمد بن مسلم فرمود: تأویل این آیه نیامده که ما همان جا گفتیم مراد از آن چیست.علی ایّ حال بحث ما در سلسهی این مباحث این است که آیا در اسلام چیزی به نام جهاد ابتدایی داریم یا خیر؟ آن وقت آیا «رخّص فی ترکه ام لا»؟ آیا در انجامش حضور معصوم(ع) شرط است یا خیر؟ فقهای ما را ببینید از اول تا حالا 98 درصدشان گفتند حضور معصوم(ع) شرط است، از مواردی که حتّی خود امام خمینی(ره) با اینکه قائل به مسئله ولایت مطلقهی فقیه بودند، اما نظرشان این بود که باید در جهاد ابتدایی، معصوم(ع) حضور داشته باشد، بنابراین اینها بحثهای دیگری است که به دنبال این بحث مطرح میشود، حالا این روایت هم در اینجا خواندیم.
نظری ثبت نشده است .