موضوع: جهاد ابتدایی
تاریخ جلسه : ۱۳۹۱/۱۰/۶
شماره جلسه : ۲۷
-
ادامهی بررسی نکات مهم در فرازهای آیه 74 سوره نساء؛
-
«نکتهی سوّم»: فراز «فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللهِ» قرینهی دوم بر وجوب جهاد ابتدایی است؛
-
مناقشه بر نظریهی مشهور از منظر مختار؛
-
«نکتهی چهارم»: تبیین یک شبهه مهم در مقام؛
-
یادآوری سه مطلب مهم از مباحث پیشین؛
-
«نکتهی پنجم»: بررسی یک سؤال و جواب پیرامون فراز «أَجْرًا عَظِيمًا»؛
-
جلسه ۱
-
جلسه ۲
-
جلسه ۳
-
جلسه ۴
-
جلسه ۵
-
جلسه ۶
-
جلسه ۷
-
جلسه ۸
-
جلسه ۹
-
جلسه ۱۰
-
جلسه ۱۱
-
جلسه ۱۲
-
جلسه ۱۳
-
جلسه ۱۴
-
جلسه ۱۵
-
جلسه ۱۶
-
جلسه ۱۷
-
جلسه ۱۸
-
جلسه ۱۹
-
جلسه ۲۰
-
جلسه ۲۱
-
جلسه ۲۲
-
جلسه ۲۳
-
جلسه ۲۴
-
جلسه ۲۵
-
جلسه ۲۶
-
جلسه ۲۷
-
جلسه ۲۸
-
جلسه ۲۹
-
جلسه ۳۰
-
جلسه ۳۱
-
جلسه ۳۲
-
جلسه ۳۳
-
جلسه ۳۴
-
جلسه ۳۵
-
جلسه ۳۶
-
جلسه ۳۷
-
جلسه ۳۸
-
جلسه ۳۹
-
جلسه ۴۰
-
جلسه ۴۱
-
جلسه ۴۲
-
جلسه ۴۳
-
جلسه ۴۴
-
جلسه ۴۵
الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمد و آله الطاهرين
ادامهی بررسی نکات مهم در فرازهای آیه 74 سوره نساء؛
بحث ما در جهاد ابتدایی است و آیاتی که در قرآن کریم دلالت بر مشروعیّت و بلکه وجوب جهاد ابتدایی دارد، لذا همانطور که در جلسه قبل بیان شد در این زمینه باید آیات سوره مبارکه نساء از آیه 71 تا 76 مورد توجه قرار بگیرد؛ یک بحث در آیهی 74 فرمود: (فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالآخِرَةِ وَ مَن يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللهِ فَيُقْتَلْ أَو يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا) که دو نکته در مورد این آیه ذکر شد که عبارتند از:«نکتهی اوّل»:
فراز (فَلْيُقَاتِلْ) امر است و دلالت بر وجوب مقاتله در راه خدا دارد. در نتیجه این آیه نیز، از جمله آیاتی است که به خوبی بر وجوب جهاد ابتدایی دلالت دارد.«نکتهی دوّم»:
در بحث گذشته عرض کردیم ما میتوانیم ادعا کنیم اصلاً عنوان «جهاد فی سبیل الله» خودش یک عَلَمی برای جهاد ابتدایی است، جهاد دفاعی اگر چه ماهیّت، نتیجه و ثوابش مشترک با جهاد ابتدایی است، اما عنوان «جهاد فی سبیل الله» یک عنوانی است که برای جهاد ابتدایی عَلَم است.بررسی سه نکتهی مهم دیگر در آیه 74 نساء؛
به هر جهت، درباره این آیه (فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ) سه نکته دیگر وجود دارد:«نکتهی سوّم»:
فراز «فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللهِ» قرینهی دوم بر وجوب جهاد ابتدایی است؛این آیه هم، قرینه دوم است برای اینکه این وجوب قتال، جهاد ابتدایی است، چه اینکه در جهاد دفاعی، هر انسانی بلا درنگ از خود، خانواده، اموال و زمین خویش دفاع میکند، یعنی برای دنیایش از خود دفاع میکند؛ اما این آیه میفرماید جهاد ابتدایی را کسانی انجام میدهند و باید کسانی انجام بدهند که (يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا) هستند؛ البته کلمهی شراء از الفاظ اضداد است، لذا هم به معنای بیع میآید و هم به معنای اشترا میآید. در نتیجه در این زمینه دو احتمال است که عبارتند از:
احتمال اول از منظر غالب مفسرین:
یشرون به معنای فروش است لذا «الذین» همان مومنین هستند؛احتمال دوم:
یشرون به معنای خرید است؛بعضیها احتمال دادند که یشرون به معنای اشترا است، اشترا اگر شد آن وقت این (الَّذِينَ) موصولی است که بر منافقین تطبیق پیدا میکند، چون در آیات قبل این بود که (وَ إِنَّ مِنْكُمْ لَمَنْ لَيُبَطِّئَنَّ) که گفتیم مشهور مفسرین میگویند مراد از افرادی که بطئ و کندی و سستی دارند منافقین هستند.
مناقشه بر نظریهی مشهور از منظر مختار؛
ولی به نظر مختار، قول مرحوم علامه(ره) قابل قبول است و در جواب مشهور عرض کردیم که:اولاً:
نظر مشهور مبتنی بر حمل فاقد قرینهی فراز «ان منکم» در آیات قبل، بر منافقین است؛ثانیاً:
نظر مشهور با قبل و بعد آیه تناسب ندارد؛«نکتهی چهارم»:
تبیین یک شبهه مهم در مقام؛
نکته و شبههای که در این فراز آیه ممکن است کسی سؤال کند که آیا نمیشود از آیه فهمید جهاد ابتدایی برای نوع مؤمنین واجب نیست؟ برای گروه خاصی از مؤمنین واجب است، چه کسانی؟ آنهایی که دل به دنیا نبستند، مؤمنینی که حاضرند دنیا را بدهند و آخرت را بگیرند. آیا این (الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالآخِرَةِ) قرینه نمیشود بر اینکه برای گروه خاصی از مؤمنین مقاتله واجب است؟
جواب شبهه:
فراز «الَّذِينَ يَشْرُونَ» عنوان مشیر برای مومن واقعی است؛یادآوری سه مطلب مهم از مباحث پیشین؛
در مباحث قبل نکات مهمی پیرامون جهاد ابتدایی نقل شد و لازم است مجدداً در اینجا تذکر داده شود. این نکات عبارتند از:
مطلب اول:
یکی از غایات جهاد ابتدایی، رفع شرک و محو مشرک است؛مطلب دوم:
اذن در جهاد دفاعی و ابتدایی، در سال دوم هجری صادر شد؛مطلب سوم:
تشریع جهاد ابتدایی، سیاست مقابلهای اسلام، در برابر نظام کفر و شرک است؛«ادامه نکتهی چهارم»:
فراز «الَّذِينَ يَشْرُونَ» عنوان مشیر است به مومنین حقیقی؛«نکتهی پنجم»:
بررسی یک سؤال و جواب پیرامون فراز «أَجْرًا عَظِيمًا»؛سؤال:
خدا چرا فقط برای پیروزی و شهادت، اجر عظیم قرار داده است؟در این آیه شریفه، چهار فرض متصور است که عبارتند از:
فرض اول:
جهادگر در میدان جهاد شهید شود؛فرض دوم:
جهادگر در میدان جهاد کشته نشده و پیروز شود؛فرض سوم:
جهادگر در میدان جهاد اسیر شود؛فرض چهارم:
جهادگر از میدان جهاد عقب نشینی کند و پیروز نشود.جواب:
در این زمینه دو جواب میتوان به این سؤال داد:پاسخ اول:
این است که خداوند متعال میخواهد شبهه ذهنی دیگران را جواب بدهد؛ یعنی خدای تبارک و تعالی میخواهد بیشتر روی این جهت تکیه کند که اگر جهادگری کشته شد، کسی فکر نکند که خونش هدر است، چون منافقین و آنهایی که بودند میگفتند اینها خونشان از بین رفت؛ پس ذکر این ذو فرض، احتراز از فروض دیگر نیست که اگر عقبنشینی کردند یا اسیر شدند اینها اجر ندارند، بلکه آنچه در ذهن دیگران بوده که اگر کشته شوند اینها خونشان هدر رفته، عمرشان تمام شده بدون اینکه از دنیایشان استفاده کنند میفرماید: (فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا)پاسخ دوم:
ذکر این دو فرض در کلام الهی، به عنوان جنبهی غالبی است، زیرا در «جهاد فی سبیل الله» غالباً جهادگران یا کشته میشوند لذا دشمن به حسب ظاهر، پیروز میشود و یا مسلمین پیروز میشوند.جلسهی آتی بررسی نکات مهم آیه 75 نساء؛
خداوند متعال در آیه بعد میفرماید: (وَ مَا لَكُمْ لاَ تُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجَالِ وَ النِّسَاء وَ الْوِلْدَانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا أَخْرِجْنَا مِنْ هَـذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُهَا وَ اجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ وَلِيًّا وَ اجْعَل لَّنَا مِن لَّدُنكَ نَصِيرًا) که باید بررسی شود و نکات خیلی خوبی در آن هست؛ چه اینکه خدا توبیخ میکند که چرا مقاتلهی «فی سبیل الله» نمیکنید؟ که این هم نکاتی دارد؛ از جمله اینکه اساساً در بحث جهاد دفاعی، عقل میگوید راه منحصر به دفاع است، و همه باید دفاع کنند، اما بحث در این آیه پیرامون توبیخ کسانی است که در جهاد کوتاهی میکردند و روشن است که این توبیخ، مربوط به جهاد ابتدایی است نه دفاعی. که توضیحش را جلسه بعد عرض میکنیم.
نظری ثبت نشده است .