بر اساس استدلالات قرآنی و روایی ثابت شد که پیامبر و ائمه (علیهم السلام) دارای منصب تشریع می‌باشند به این معنا که خداوند قوّه‌ی ملاکات احکام را در پیامبر و ائمه (علیهم السلام) قرار داده است و آنها با همین قوّه به تشخیص احکام می‌پردازند و این همان معنای تشریع است که ایشان منتظر وحی نمی‌نشینند. آنها خودشان می‌توانند همه‌ی احکام تکلیفی و وضعی را تشخیص داده و انشاء کنند، بدون اینکه لازم باشد جبرئیل از طریق وحی برای آنها احکام را بیان کند. بنابراین، ایشان تنها وظیفه‌ی تبیین احکام و تبلیغ احکام الهی را بر عهده ندارند و در صدور احکام از جانب نبیّ و امام جنبه‌ی مولویت نیز وجود دارد. ممکن است به بعضی آیات قرآن برای نفی منصب تشریع پیامبر و امام استدلال شود که در جواب این آیات می‌گوییم یا در مقام اصل و اساس دین هستند و نه تفصیلات احکام، در حالیکه پذیرش منصب تشریع بعد از پذیرش اصل توحید و رسالت و معاد است. و یا در جواب می‌گوییم این آیات در مورد خود آیات قرآن نازل شده‌اند به این معنا که هر آنچه در قرآن وجود دارد از جانب خداست و پیامبر فقط وظیفه‌ی ابلاغ دارد. و یا در جواب می‌گوییم آنچه پیامبر از جانب خود می‌گوید نیز امر الهی است؛ چرا که ناشی از قوّه‌ای است که خدا در اختیار ایشان قرار داده است.

حضرت می‌فرمایند در این کتاب خبر از آنچه در آسمان و زمین است و خبر بهشت و جهنم و خبر ما کان و ما هو کائن آمده است. سپس، ایشان فرمودند این مطالب را مثل کف دست خود می‌شناسم و گویا به کف دست خود می‌نگرم. خداوند می‌فرماید در این کتاب تبیان هر چیزی وجود دارد.

ایشان ابتدا کلمه‌ی «شیء» در آیه را به امر مشکل معنا می‌کند، یعنی چیزی که نیاز به بیان دارد و قرآن باید آنرا تبیین کند، لکن این امر، بنا بر نظر مرحوم طبرسی، باید به امور دینی مربوط باشد. مشهور هم از این حرف تبعیت کرده‌اند.

آیا جمله‌ی حالیه که مصدّر به ماضی است نیاز به «قد» دارد؟ علی أیّ حال، به اعتقاد مرحوم طباطبائی، جمله در اینجا حالیه است و معنایش این است که روز قیامت انبیاء شاهد اعمال امّت خود هستند و تو ای رسول! شاهد بر انبیاء گذشته هستی. حال اگر کسی بپرسد از چه راهی و با چه طریقی پیامبر ما شاهد بر اعمال همه‌ی انبیاء گذشته است، جواب این است که چون خداوند کتابی به پیامبر خود داده است که أخبار همه‌ی انبیاء قبلی و همه‌ی گذشتگان در آن وجود دارد. از این جهت، پیامبر ما شاهد بر انبیاء گذشته خواهد بود. این بیان دقیق و لطیفی است که مؤیَّد به بعضی از آیات قرآن است. گرچه این مطلبِ مرحوم طباطبائی بحث بسیار خوبی است ولکن فعلاً این بحث را دنبال نخواهیم کرد.

در بعضی روایات آمده است که مراد از نور در این آیه نیز ائمه (علیهم السلام) هستند.[20] اینکه در این آیه آمده است که این نور انزال شده است مانعی برای استدلال ما ایجاد نمی‌کند، چرا که طبق روایات، ائمه قرآن ناطق‌اند[21] و از این رو چنین تعبیر شده است. بنابراین در قرآن به منبعی برای هدایت اشاره شده است به نام رسول و امام که هر چه گفتند باید مورد متابعت قرار گیرد. ازاین‌رو است که بسیاری از تفصیلات احکام مثل عدد رکعات نماز و مانند آن در قرآن نیامده است. این نبیّ و امام هستند که تفصیلات را برای مردم بیان می‌کنند. لکن باید به این نکته دقت کرد که در این زمان که چندین قرن از صدر اسلام گذشته است بیان این ادّعا که پیامبر و امام دارای منصب تشریع هستند هنوز برای عدّه‌ای قابل باور نیست، ولی شواهد متعدّدی مخصوصاً از قرآن وجود دارد، مثل امر به «إتّبعوا» و مانند آن که تبعیت از نبیّ و امام را در کنار تبعیّت از قرآن مطرح می‌کند. بنابراین دو آیه‌ی آخری که در اینجا مطرح شده‌اند نیز می‌توانند از ادلّه‌ی قرآنی برای مدّعای ما باشند.

ما نباید از برکتی که این قبر مطهر دارد غافل شویم. چه مشکلات علمی که بزرگان ما در کنار این قبر مطهر حل کرده‌اند. چه افرادی به برکت این بانو هدایت شده‌اند. چه مشکلات و حوائج بزرگی که این بانو برآورده کرده‌اند. ایشان شأن بزرگی پیش خداوند متعال دارند. این تعبیری که در زیارت آمده است و می‌فرماید «لکِ عند اللّه شأناً من الشأن» یعنی شأن فوق العاده‌ای برای ایشان است که لازم است ما از این نعمت استفاده کنیم.

[1]. ‏محمد بن يعقوب‏ كلينى‏، الکافي (قم: دارالحديث‏، 1429)، ج 1، 149.
[2]. ‏همان، ج 1، 149-150.
[3]. نحل: 89.
[4]. ‏همان، ج 1، 150-151.
[5]. ‏كلينى‏، الکافي، ج 1، 152.
[6]. نساء: 114.
[7]. نساء: 5.
[8]. مائده: 101.
[9]. ‏همان، ج 1، 156.
[10]. نحل: 89.
[11]. ‏همان، ج 1، 153.
[12]. انعام: 59.
[13]. ‏فضل بن حسن طبرسی، مجمع البيان (بیروت: دار المعرفة، 1408)، ج 6، 586.
[14]. ‏سید محمد حسین طباطبایی، المیزان في تفسیر القرآن (بیروت: مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، 1352)، ج 12، 324-325.
[15]. همان، 325.
[16]. همان.
[17]. تغابن: 8.
[18]. ‏محمدباقر مجلسی، بحار الأنوار (بیروت: دار إحياء التراث العربي‏، 1403)، ج 23، 308.
[19]. اعراف: 157.
[20]. ‏مجلسی، بحار الأنوار، ج 23، 310.
[21]. این تعبیر در مورد امیرالمؤمنین بیشتر به کار رفته است. ر.ک: ‏همان، ج 30، 546.