واجب نفسی و غیری ، جلسه 9
خلاصهی بحث گذشته
صورت نخست: تماثل الوجوبین و جریان برائت از تقیید
تعلیقه آیتالله خوئی: تعارض برائتین و عدمِ انحلال
مناقشه مبنایی بر تعلیقه
بازخوانی نقدِ محقق خوئی و تقریرِ صاحب «المنتقى» از مبنای محقق نائینی
دو مقدّمه برای تمامیتِ اشکال آقای خوئی
تحلیل و ارزیابی دو مقدّمه
نقدِ مقدّمهٔ أولى: جریان برائت شرعی در واجبِ غیریِ دارای إنشاء مستقل
تفصیل نقد: واجب غیری دو قسم است
نقدِ مقدّمهٔ ثانیه؛ انحلال حکمی و جدلیبودنِ منعِ برائت عقلی
تفاوت تقریر محقق خوئی در «تعلیقه» و «محاضرات» و نسبت آن با محل نزاع
کوشش برای تکمیل استدلال به «علمین إجمالیین ذوا أطراف ثلاثة» و نقد آن
نقد صاحب «المنتقى»:
پاورقی
شروط ابطالِ انحلال حکمی و نسبت آن با مبنای محقق خوئی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 8
خلاصهی بحث گذشته
مقتضای اصل عملی در شک میان نفسیّت و غیریّت
تنقیح فروضِ شکّ در نفسیّت و غیریّت در مقام اصل عملی نزد محقق نائینی
تقسیم موارد شکّ
تحلیل اثر عملی هر صورت
صورت نخست: تماثل الوجوبین و اصالة البراءة عن التقیید
بیان محقق نائینی
تعلیقه آیتالله خوئی
مناقشات مبنایی بر تعلیقه آقای خوئی
صورت دوم: عدمِ تماثلِ وجوبین و جهاتِ سهگانه شک
تحلیل جهات سهگانه و اصلِ جاری
مناقشات مبنایی
نتیجه عملیِ صورت دوم
تعلیقه آیتالله خوئی: منجّزیت علم اجمالی در تدریجیات و حدود جریان برائت در صورت دوم
آثار عملی بر مبنای آقای خوئی
مناقشات مبنایی بر تعلیقه آقای خوئی
مناقشه کبروی: منجّزیتِ علم اجمالی در تدریجیات
مناقشه صغروی: انحلال و تغایر موضوعاتِ اصول ثلاثه
تقدّم اصولِ موضوعی بر اصولِ حکمی
بیاثریِ برخی برائتها و تنظیم صحیح محلِّ اثر
نتیجه و رأی مختار
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 7
خلاصهی بحث گذشته
نقشِ حکمِ عقلایی در اثباتِ نفسیّتِ وجوب و نسبتِ آن با اطلاقِ صیغهٔ امر
بینیازی از اطلاق در اثبات نفسیّت: مبنای محقق حائری و تأیید آن در کلام امام خمینی
اطلاقِ غیرمصطلح و حکم عقلایی
امتناع اثبات نفسیّت از راه اطلاق و نقدِ قدرِ جامع در معانی حرفی
مراد از اطلاق در اثباتِ نفسیّت: عدمِ تقییدِ به غیریّت و متمّمِ مبنای عقلایی
راه هفتم: تبادر بهعنوانِ دلیلِ نفسیّت؛ تقریر و نقد
راه هشتم: انصراف به نفسیّت؛ تقریر و نقد
جمعبندی
مقتضایِ اصل عملی در شکِ نفسی/غیری
کلام محقق نائینی
قسم نخست: برائت از اشتراط مادّهٔ صلاة
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 6
خلاصهی بحث گذشته
اثباتِ نَفسیّت از مسیرِ بنای عقلاء در تقریر امام
امام و بنای عقلاء؛ تفاوتِ آن با أصالة الإطلاق
اطلاق به عنوانِ زمینه و ظرفِ حکم عقلاء بر نفسیت
تقسیم عقلاییِ واجب به نفسی و غیری و پیوند آن با منهج امام
مناقشهای بر مبنای امام: بازخوانیِ دلالتِ امر بر وجوب بر پایهٔ نظریهٔ انشائیاتِ محقّق حائری
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 5
خلاصهی بحث گذشته
اطلاقِ مادّه در امر «صَلِّ» و اصلِ عدمِ اشتراطِ صلاة
أصالةُ الإطلاقِ اللفظی در مادّه و حجّیتِ لوازمِ عرفیِ
دو ثمرهٔ تمسّک به اطلاقِ مادّهٔ صلاة در نسبت با وضو
کفایتِ أحدِ الإطلاقین در اثباتِ نفسیّت: تأیید مبنای محقق نائینی از سوی محقق خوئی
کاربست اصلِ عدمِ اشتراط: از وجوب تعلّم تا وضو برای زیارت
راهِ سوم: اطلاقِ مادّه در نفسِ واجبِ مشکوک و نسبتِ آن با نفسیّت
شرایط تمامیتِ تقریب
راهِ چهارم: تفکیکِ مقامِ ثبوت و اثبات و اثر آن در تعیینِ نفسیّت
نقدِ این تقریب
راهِ پنجم: قانونِ تطابق میان مقامِ ثبوت و مقامِ اثبات
راه ششم: اثباتِ نفسیّت از مسیرِ حکمِ عقلاء در تقریرِ امام خمینی
راه ششم: اثباتِ نفسیّت از مسیرِ حکمِ عقلاء در تقریرِ امام خمینی
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 4
خلاصهی بحث گذشته
تقریبهای پنجگانهٔ تمسک به أصالة الإطلاق نزد شهید صدر
تقریب چهارم: نفسیّتِ عدمی در مقامِ اثبات و تمسّک به اطلاقِ هیئت
تقریبِ رابع در بیان محقق قوچانی
سه اشکال شهید صدر بر این تقریب
تمسک به اطلاق مادّه در بیان محقق نائینی
شروط تمسّک به اطلاقِ مادّه نزد شهید صدر
شرط اول: علم به وجوبِ نفسیِ ذیالمقدّمه
شرط دوم: عدمِ توقّفِ تکوینی
شرط سوم: عدمِ اتصالِ دلیلِ امر به واجبِ مردّد با دلیلِ وجوبِ نفسی
شرط چهارم: لفظیبودنِ دلیلِ وجوبِ نفسی
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 3
خلاصهی بحث گذشته
اشکال نخست امام خمینی بر تقریر اصفهانی
جواب از اشکال مرحوم امام
تعریف به لازم یا به ذات؟ نقد امام خمینی بر تقریر نفسیّت و نتیجهٔ آن
سه تقریر در قیدِ نفسیّت و غیریّت و پیامد آن برای أصالة الإطلاق
ملازمهٔ نفسیّت با اطلاق نزد صاحبِ منتقى الأصول
ارزیابی کلام مرحوم روحانی
نظریه مختار در تمسک به اطلاق
اشکال مرحوم روحانی: تهافتِ ظاهری در کفایه
جمعِ محتمل در تهافتِ ظاهریِ کفایه از دیدگاه مرحوم روحانی
عدمِ امکانِ لحاظِ استقلالی برای هیئت بر مبنای آخوند: نقدِ پاسخِ مرحوم روحانی
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 2
خلاصهی بحث گذشته
اقتضای اطلاقِ هیئت هنگام شکِ در نفسیت
اشکالِ محقق لنکرانی بر محقق خراسانی در تعریف واجب نفسی
کلام محقق اصفهانی
تفکیکِ اطلاقِ مقسمی و اطلاقِ قسمی در توجیهِ کلامِ آخوند
فرق میان وجوب نفسی و وجوب غیری
قیدِ عدمی و قیدِ وجودی در نفسیّت و غیریّت: اثر آن در مقامِ اثبات
اصالةُ الإطلاق و متعلَّقِ آن: نقدِ محقق اصفهانی بر عبارتِ آخوند
عدمِ معقولیّتِ اطلاق از حیثِ منشأِ وجوب
اطلاقِ مُعيِّنِ نفسیّت: نفیِ تقیید بما یُفید الغیریّة
پاورقی
منابع
واجب نفسی و غیری ، جلسه 1
خلاصهی بحث گذشته
پیامبر خاتم در نهج البلاغه
فرازِ «اَللَّهُمَّ دَاحِيَ اَلْمَدْحُوَّاتِ» و سنت توسعهٔ الهی
خاتمیت و گشایشگری: تحلیل اوصاف نبوی در کلام امیرالمؤمنین
انقسامِ واجب به نفسی و غیری
مقتضای اصل لفظی
نظریه محقق خراسانی
تعریف مشهورِ واجبِ نفسی و غیری
نقدِ محقق اصفهانی: حیثیّتهای زائد بر حقیقتِ وجوب
نفیِ ربط به غیر: معنای عدمیِ نفسیّت در تقریر محقق اصفهانی
پاورقی
منابع