دلیل دوم اشاعره برای اثبات کلام نفسی تمسک به اوامر امتحانی و اعتذاری است. در جواب از این دلیل، مرحوم آخوند فرمود در این اوامر اصلاً طلب و ارادۀ حقیقی وجود ندارد و فقط طلب و ارادۀ انشائی موجود است. محقق بروجردی در جواب فرمود ارادۀ حقیقی موجود است، ولکن به مقدمات فعل تعلق گرفته است و نه نفس فعل. مرحوم امام در جواب در دو مقام یعنی اوامر عرفی و اوامر الهی بحث کرد. ایشان در اوامری که از انسان­ها صادر می­شود فرمود در اوامر امتحانی نیز همچون اوامر حقیقی اراده وجود دارد، و از این جهت این دو فرقی ندارند. فرق میان آنها در غایات و  دواعی امر است. اما در اوامر الهی اصلاً مقدمات و مبادی اوامر انسانی را ندارد و فاعل و غایت بر یک امر صدق می­کنند و میان آنها تغایری نیست. اوامر الهی با اوامر عرفی در دو جهت متفاوت است: 1- در مبادی؛ یعنی تصور و تصدیق و شوق در ذات باری تعالی راه ندارد. 2- در اغراض؛ یعنی اغراضی که بشر دارد در خداوند معقول نیست و غایت فعل خدا ذات اوست.

بنابراین، تا اینجا دو دلیل از اشاعره نقل و سپس رد کردیم. برخی از ادلۀ اشاعره فقط کلام نفسی را در خدا اثبات می­کند و بعضی از ادله فقط کلام نفسی را در انسان اثبات می­کند و اعتقاد بر این بود که در تتبع در کتب، دلیلی پیدا نمی­شود که کلام نفسی را هم در خدا و هم در انسان اثبات کند. اما ظاهراً بعید نیست که دلیل دوم از این نوع باشد، چرا که اوامر امتحانی هم در اوامر عرفی متصور است و هم در اوامر الهی.

دلیل دیگری نیز که مشابه دلیل اول است برای اثبات کلام نفسی بیان شده است و آن اینکه اشاعره می­گویند وقتی به ارتکاز خود مراجعه می­کنیم وجود کلام نفسی را می­یابیم؛ چرا که گاهی انسان در دلش حرفی دارد که به زبان نمی­آورد و گاهی گفته می­شود «إنّ فی نفسی کلاماً لا أرید أن أبدیه». معلوم می­شود غیر از کلام لفظی، یک کلامی نیز در نفس وجود دارد. این مطلب با آیات قرآن نیز تایید شده است. در قضیۀ حضرت یوسف، خداوند متعال می­­فرماید «فَأَسَرَّهَا يُوسُفُ فِي نَفْسِهِ وَ لَمْ يُبْدِهَا لَهُمْ»،[4] یعنی یوسف این کلام را در نفس خودش مکتوم نگه داشت. اشاعره معتقدند این همان کلام نفسی است. یا در آیۀ دیگر آمده است «وَ إِنْ تُبْدُوا مٰا فِي أَنْفُسِكُمْ أَوْ تُخْفُوهُ يُحٰاسِبْكُمْ بِهِ اَللّٰه»[5] که این همان کلام نفسی است که در نفس وجود دارد و انسان یا آن را ابداء می­کند و یا اخفاء.