مرحوم آقاى خوئى در كتاب مصباح الفقاهة، (آن مطلبى را كه از  محاضرات نقل كرديم در كتاب مصباح الفقاهة نيست)، در مصباح الفقاهه اين مطلب وجود دارد كه ايشان می‌‌فرمايد: ما اساساً از اين روايت جميل نمی‌‌توانيم استفاده كنيم كه تكسب به خمر جايز است؛ عبارت ‌‌ايشان در مصباح الفقاهه جلد 1 ، صفحه 148،  چنين است : «لا يتوهم  ان الرواية ظاهرة في جواز اشتراء الخمر بقصد التخليل فنرفع اليد بهاء عن ظهور ما ‌‌يدل على حرمة بيعه مطلقا وضعاً و تكليفاً فتختص حرمت بيع الخمر بغير هذه الصورة - اگر كسى توهم كند كه از اين روايت جميل جواز شراء خمر إذا كان ‌‌بقصد تخليل استفاده می‌‌شود، مى ‌‌فرمايند اين توهم فاسد است - اجنبية عن قضية البيع و الشراء - ايشان می‌‌فرمايد: اصلاً اين‌‌ روايت ربطى به بيع و شراء خمر ندارد؛  پس چيست؟ - و انما هى راجعة الى جواز الخمر من المديون مسلماً او كافراً وفائاً عن الدين»  ايشان مى ‌‌فرمايد:

  روايت فقط  دلالت دارد كه اگر كسى بخواهد بعنوان وفاء  دين خودش به انسان خمر را بدهد اخذش جايز است؛ اخذ خمر بعنوان وفاء به دين‌‌ جايز است اما تكسب و معامله و... را نمی‌‌شود از آن  استفاده كرد. پس اين فرمايشى است كه مرحوم آقاى خوئى(قدس سره)  دارند كه روايت جميل فقط می‌‌گويد: شخصي می‌‌گويد من از يك مردى دراهم مى‌‌‌خواهم،  او هم بجاى اين كه دراهم را به من بدهد خمر به من می‌‌دهد، امام می‌‌فرمايند : «خذها ثم افسدها» می‌‌فرمايند از آن  نمى‌‌شود استفاده كرد كه اينجا ً بحث تكسب مطرح است؛ اين می‌‌خواسته بعنوان وفاء به دين خود  خمر بدهد، امام(ع) فرموده: اخذ آن جايزاست.

آخرين نكته‌‌‌‌اى كه ما در اين روايت عرض مي كنيم، مطلبى است كه در كلمات بعضى از تلاميذه مرحوم آقاى خوئى در كتاب ارشاد الطالب  آمده است ، ببينيم آيا اين درست است يانه؟ ما گفتيم:  روايت دلالت بر اين دارد «خذها ثم افسدها» امام(ع) می‌‌‌فرمايد: اگر تكسب به خمر بقصد افساد باشد ، كه يكى از مصاديق افساد ‌‌تخليل است، اين مانعى ندارد. در كتاب ارشاد الطالب در صفحه 41 ، فرموده است : اين كه در روايت امر شده به اين كه «اجعلها خلا»  اين اصلاً يك حكم ديگرى‌‌است «خذها» اولين حكمى است كه امام فرموده است،  يك حكم دوم هم امام فرموده است و آن «اجعلها خلا» است . و فرمودند اين اجعلها خلا قيد براى حكم اول نيست؛  مثل اين كه وقتى سؤال می‌‌كنيم آقا تكاليفى كه بر انسان است نسبت به ميت چيست؟

 تا اينجا تكمله بحثى بود راجع به روايت جميل  كه در جلسه گذشته  بيان شد. پس ما خلافاً لمرحوم آقاى خوئى و تلاميذه ايشان، می‌‌گوييم : از روايت‌‌ استفاده می‌‌شود که تكسب به خمر«إذا كان بقصد تخليل»  مانعى ندارد.  و اين روايت مقيد آن روايات مطلقه است و نسبت به هم عام و خاص من وجه نيست.

بعد از اين دو بحث در اينجا باقى می‌‌ماند اولين بحث اين است كه آيا حرمت تكسب به خمر در آنجايى كه هردو ذمى هستند آنجا هم وجود دارد؟ آنجایى كه هردو (بايع و مشتري) مسلمان هستند مسلم است، آنجايى كه احدهما يعنى بايع يا مشترى مسلمان است باز هم حرمت تكسب به خمر وجود دارد.  إنما الكلام دراين كه حالا اگر يك ذمى به ذمى ديگر خمرى را فروخت آيا در اينجا مي توانيم بگوييم حرمت وجود دارد  و معامله شان هم باطل است؟ آيا حرمت تكليفيه و وضعيه در آنجاى كه ذمى به ذمى می‌‌فروشد آنجا هم وجود دارد يا ندارد كه اين بحث را ان شاء الله فردا عرض مى‌‌‌كنيم.

وصلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.