اينجا تعليقه كه ما بر فرمايش شيخ(ره) و امام(ره) داريم حالا اگر ما بخواهيم بين اين دو دسته از روايات جمع بكنيم؛ جمعش اين است كه مرسله را حمل بر كراهت كنيم، نه اينكه بگوييم تحت السماء بودن استحباب دارد. و بين اين دو فرق روشنى است. طبق بيان شيخ بايد بگوييم استصباح به دهن متنجس تحت السماء استحباب دارد. اما عرض ما اين است كه اگر ما بخواهيم جمع كنيم به اين است كه بگوييم وقتي اين مرسله قابليت تقييد ندارد، بگوئيم تحت السقف كراهت دارد، يعنى همان مطلبى كه مرحوم شيخ طوسى(اعلى الله مقامه الشريف) فرمود كه «و عندى انه مكروه» که استصباح تحت السقف كراهت دارد.

بنابراين، اين اشكال وارد است كه ما براى استحباب اصلاً دليل و قرينه‌‌اى نداريم و براى جمع آن هم قرينه و شاهدى لازم است. شما بگوييد كه اين روايات مطلقه در مقام بيان هم بوده، از امام(ع) سؤال شده است دهنى متنجّس شده است، آنرا چه كنيم؟ امام(ع) فرمودند با آن استصباح كنيد. امام(ع) در مقام بيان همه خصوصيات هم بوده اما قيد تحت السقف را نياورده است، بگوييم آن روايت مرسله كه از استصباح تحت السقف نهي مي کند را حمل بر كراهت كنيم.

مرحوم آقاى خوئى(قدس سره) هم در كتاب مصباح الفقاهة می‌‌فرمايند اگر ما اين روايت مرسله را بپذيريم و مسأله‌‌ ضعف سند را با عمل مشهور جبران كنيم - كه البته ايشان هم در صغرى مناقشه دارند و هم در كبرى، در  صغرى می‌‌فرمايند اينطور نيست كه مشهور به اين روايت عمل كرده باشند و خود شيخ طوسى(ره) و مرحوم علامه(قده) در كتاب مختلف مخالفت كرده‌‌اند، و در كبرى مكرر گفتيم كه مبناى ايشان اين است كه عمل مشهور را جابر ضعف سند نمی‌‌دانند،

فرمودند حالا اگر ما اينها را كنار بگذاريم - اين مرسله بايد آن روايات مطلقه را تقييد كند. مرحوم شيخ گويا خواستند بفرمايند چون روايات مطلقه، كثيره است و در مقام بيان هم وارد شده است، اين روايت مرسله نمی‌‌تواند آنها را تقييد كند. مرحوم آقاى خوئى(قده) می‌‌فرمايند چرا نمی‌‌تواند تقييد كند؟ صرف اين كه روايات مطلقه كثير و متعدده است، اين سبب نمي شود كه خبر و روايت مرسله نتواند تقييد بكند. اين دو بحث را ما بررسي بكنيم؛ يكى مسأله‌‌ تعبد و يكى مسأله تقييد را، كه كاملاً به يكديگر ارتباط دارد.

پس قرينه مناسبت حكم و موضوع و آنچه كه عرف می‌‌تواند از اين روايات بفهمد اين است، عرف نمی‌‌گويد كه بايد تحت السماء باشد و اصلاً ارتباط به مسأله نجاست هم ندارد. اگر ما بخواهيم بگوييم اين تعبد محض است، بايد بگوييم حتى وقتى روايات نهى می‌‌كند از اين كه تحت السقف باشد، فرقى نمی‌‌كند سقف يك مترى باشد يا سقف هزار مترى باشد، وقتى می‌‌گوييم تحت السقف نباشد همه اينها را شامل می‌‌شود، در حالى كه اين بر خلاف فهم عرف و بر خلاف قرينه مناسبت حكم و موضوع است. عرف وقتى می‌‌گويد امام(ع) از استصباح تحت السقف نهي کرده، می‌‌گويد حتماً بخاطر نجاستى است.

آيا شيء نجس، دخان او نجس است؟ روغن نجس را آب كرديد و بعنوان سراج و استصباح استفاده می‌‌كنيد، آيا اين دخان، نجس است؟ بعضى سؤال می‌‌كنند كه آيا بخار بول نجس است يا نجس نيست؟ اينجا يك دليل خيلى روشنى وجود دارد و اين را درذهن شريفتان بسپاريد؛ دخان دهن متنجس يا بخار بول نجس نيست، چرا؟ چون اولاً احكام تابع عناوين و موضوعات است.

نتيجه اين است كه ما وقتى اين روايات مطلقه را داريم اين روايت مرسله را از باب احتياط حمل بر ارشاد به اجتناب می‌‌كنيم. امام(ره) نمی‌‌خواهد در اينجا احتياط شرعى را بيان كند، همه يقين داريم كه اگر سقفتان را با خون هم نجس كنيد بازمانعى ندارد، منتها امام(ع) در اينجا ارشاد می‌‌كند که كسى مايل نيست منزلش نجس شود لذا اين كار انجام نشود. پس ما نتيجه می‌‌گيريم كه مطلقات را تقييد نمی‌‌زنيم، تقييد در صورتى است كه اين روايت ناهيه، يك امر تعبدى محض باشد و در مقام بيان يك حكم مولوى هم باشد. اما اگر در مقام بيان ارشاد است به اين كه نمی‌‌خواهد سقفتان نجس شود، نتيجه اين است كه اين تحت السقف بودن لزوم شرعى ندارد، بلکه يك امر ارشادى است.

لذا اگر كسى دهن متنجس را در اتاق و تحت سقف هم بعنوان سراج استفاده كرده، اين مانعى ندارد.  اينجا اين نكته را عرض كنيم كه امام(رضوان الله عليه) در همين كتاب المكاسب المحرمه در يكى دو مورد فرموده‌‌اند كه همان جمع شيخ انصارى(ره) جمع خيلى خوبى است که حمل بر استحباب كرده، بعد در ادامه و آخر كلامشان يك عباراتى دارند که از آن عبارات استفاده می‌‌شود كه مثلاً اين روايت مرسله در مقام اين است كه «يحسن الاحتراز»، احتراز از اين كه تحت السقف باشد خوب است براى اين كه مبتلا به نجس نشود، تقريباً يك مقدارى تمايل پيدا كردند به اين كه اين ارشاد به اين است كه منزل شخص نجس نشود يا دست و صورت انسان نجس نشود ارشاد.

پس نتيجه بحث اين شد که عرض كرديم اگر مرسله را سندا بپذيريم و سندش را با عمل مشهور جبران كنيم و بگوييم در مقام يك حكم تعبدى محض است، راه منحصر می‌‌شود به اين كه قايل شويم به اين كه استصباح تحت السقف كراهت دارد، و چيز ديگر هم نمی‌‌توانيم بگوييم. اما اگر قايل شديم كه اين روايت مرسله يك امر تعبدى محض نيست بلکه يك عنوان ارشادى دارد، ديگر قابليت تقييد روايات مطلقه را ندارد. نتيجه می‌‌گيريم كه در اينجا امام(ع) يك «حسن احتياط عقلى» و «يك ارشاد به احتياط  عقلى» بيان می‌‌كنند. اين ما حصل اين بحث‌‌تا بحث ديگرى كه ان شاء الله روز دوشنبه عرض می‌‌كنيم.

و صل الله علی سیدنا محمد و آله اجمعین.