بسم الله الرّحمن الرّحيم
الحمدلله رب العالمين و صلي الله علي سيدنا محمد و آله الطاهرين

بنابراین، در اینجا دو عنوان نیست (تا اینکه بگوئیم این وجوب به یک عنوان کلی تعلق پیدا کرده مثل صلاة، حرمت هم به یک عنوان کلی دیگری به نام غصب تعلق پیدا کرده)، تا اینکه بگوئیم این دو عنوان این‌گونه جعل شدند. لذا بین ما نحن فیه و بین مسئله‌ی اجتماع امر و نهی این تفاوت وجود دارد.

نتیجه آنکه؛ مرحوم خوئی در مصباح الفقاهه (اگرچه عبارات روان است، اما یک مقدار کلمات ایشان اندماج دارد)، از یک طرف می‌خواهد کلام محقق نائینی را بپذیرد و از طرف دیگر اشکال می‌کند.

وصلّی الله علی محمد و آله الطاهرین

[1] ـ «و بالجملة بعد القول بتحقق الاعتبار قبل الإجازة فمقتضى- العمومات نحكم بالصحة و كونه بيعا صحيحا للمالك لانضمامه إليه بالإجازة لا ان الإجازة كشف عن انّ الملكيّة كانت حاصلة من الأول بل الإجازة أوجبت حصول الملكيّة فعلا اذن فيترتب عليه آثار الملكيّة من الأول و على هذا فلا تكون مضطرا للميل الى ما ذهب اليه المصنف من الالتزام بالكشف الحكمي حيث انّه فيما لم يكن لنا طريق على طبق ما تقتضيه القواعد و ليس هذا مثل الواجب التعليقي فان في الواجب التعليقي إنشاء الوجوب فعلى و الواجب متأخر بخلافه هنا فانّ الموجود في‌ المقام ليس الا الاعتبار و امّا الملكيّة فتحصل بعد الإجازة فيكون نظير التعليق غاية الأمر انه باطل في العقود لا من جهة الإجازة.» همان، ص144.

[2] ـ نکته: در کلمات برخی از قدمای از فقها و اصولیین (مانند صاحب معالم)، این مسئله مطرح شده کسی که وارد دار غصبی می‌شود، این الآن عمل حرامی انجام داده است. الآن به او می‌گویند باید خارج شوی یعنی واجب است، پس خروجش واجب است. خروج هم بخواهد پیدا کند، مستلزم تصرف در مال غیر است و باید پایش را در زمین غیر بگذارد، ماندن و خارج شدنش هم حرام است، پس این خروج، هم واجب است و هم حرام، اجتماع حکمین متضادّین علی شیءٍ واحد و علی فعل واحد است. محقق نائینی می‌فرماید اینجا نیز همینطور، وقتی می‌گوئیم در این زمان، ملک مالک است، دوباره که مالک اجازه داد، در همین زمان ملک برای مشتری می‌شود که این اجتماع مالکین متضادّین علی موردٍ واحد می‌شود و هذا محالٌ.

[3] ـ نکته: در گذشته ما نیز به مناسبت پاسخ برخی از شبهاتی که در باب ارث و شهادت در فقه مطرح است، در باب تمایز بین زن و مرد، همین را می‌گفتیم که برخی از احکام است که مصلحت و مفسده در آن معنا ندارد. مثلاً وقتی می‌گوئیم این مال ملک این بچه است (فرض کنید این مال صد میلیارد ارزش دارد)، چه مصلحتی برای این بچه وجود دارد؟ یا اینکه یک کسی بمیرد و غیر از یک دیوانه وارث دیگری ندارد و صد میلیارد هم مال دارد، همه می‌گویند ارث به این می‌رسد، آیا در باب احکام وضعیه ارث، ملکیت، حتی خود شهادت، بحث مصلحت و مفسده مطرح است؟ خیر. اگر می‌گوئیم مرد که شهادت داد یکی کافی است، اما زن باید دو تا باشد، به این معنا نیست که این یک ملاک و مصلحتی دارد، آن مصلحت را مرد به تنهایی می‌تواند انجام بدهد، اما زن آن مصلحت را نمی‌تواند انجام بدهد! نه. شارع برای اینکه زن‌ها خیلی‌ پایشان به محکمه کشیده نشود، ممکن است این حکم را صادر کرده باشد (حال اگر یک زنی شاهدی بر یک قضیه ای بود و مسئله را هم می‌داند و می‌گوید اگر تنها باشم به درد نمی‌خورد و شهادت نمی‌دهد). اینکه می‌گوئیم اسلام چرا تبعیض قائل شده، واقعاً کسانی که این حرف‌ها را می‌زنند، نه فقه را می‌فهمند و نه دین را درست می‌توانند تحلیل کنند و نه به نظر من قدرت فکر دارند، اگر یک مقدار فکرشان هم به کار بیندازند، به راحتی می‌توانند جواب سؤالات را بدهند.