و صلي الله علي محمد و آله الطاهرين
**********************************
[1] نکته: يك وقتي يكي از آقاياني كه از چهره‌هاي تلويزيون است و روحاني هم نيست، در دارالشفاي قم دعوت كرده بودند ايشان در مورد اميرالمؤمنين صحبت مي‌كرد و به فقها حمله كرد كه چرا فقها در مباحث فقهي‌شان به نهج البلاغه استدلال نمي‌كنند؟ متأسفانه با اينكه در آن جلسه اكثريتي كه نشسته بودند از روحانيّون حوزه بودند من فقط شنيدم بعد از آن يك نفر يك اعتراضي به او كرده بوده و خوشبختانه يك هفته‌ي بعد خود من همان جا يك سخنراني داشتم و جواب آن آقا را مفصل دادم. گفتم عبارات نهج البلاغه و كلمات اميرالمؤمنين در نهج البلاغه به عنوان انشاء نيست، اصلاً قوام در فقه انشاء است، يا جملات خبريه‌اي كه در مقام انشاء باشد، حالا اميرالمؤمنين در مزمّت ذخيره كردن مال مطالبي را فرموده، ما نمي‌توانيم از او يك حكم فقهي مسلّم در بياوريم و باز آنجا تعبير كردم گفتم اين كلمات به عنوان بيان حكم فقهي نيست.

كتاب موسوعه احكام اطفال كه مركز فقهي ما منتشر مي‌كند هشت جلد است؛ جلد اول و دومش كه درآمده بود، اين كتاب هم زير نظر خود من هست، من تعليقات علمي مفصلي بر آن دارم! الآن جلد ششم آن هم در حال چاپ است، تمام احكام را از اوّل تا آخر مورد بحث قرار داديم، يك مقدمه‌اي بر آن كتاب نوشته بودم. در آن مقدمه نوشتم يكي از فرق‌هايي كه بين روايات اماميّه و روايات اهل سنت هست این است كه اهل سنت مجموع روايات فقهي‌شان بيش از پانصد روايت فقهي نيست! اما روايات فقهي اماميّه به حدود پنجاه هزار مي‌رسد. اين را نوشتم و در مدينه كه بوديم يك كسي اين دو جلد را، چون در آن مقارنه با احكام فقهي اهل سنت هم شده، برده بود پيش يكي از علماي پيرمرد اهل سنت در آنجا، تصادفاً بنا بود يكي دو روز بعد هم ما ملاقاتي با او داشته باشيم، رفتيم در آنجايي كه بود يك كتابخانه بزرگي بود و چند نفر از شاگردانش هم نشسته بودند، من ديدم تصادفاً اين كتاب جلد اول موسوعه احكام الأطفال روي ميز اوست، يك نشانه‌اي هم در يك قسمتش گذاشته بود، فهميدم مي‌خواهد مطلبي را از اين مطرح كند! تازه نشسته بوديم كه گفت اين كتاب مقدمه‌اش را شما نوشتي؟ گفتم بله، گفت اين مطلب چيه كه شما نوشتي ما بيش از پانصد حديث فقهي نداريم، اين درست نيست.

حالا اصل اين مطلب را مرحوم آیت الله بروجردي بيان كرده بود، شاگردان ايشان نقل كرده بودند و من به او گفتم كتاب‌هاي شما عمده‌اش صحيح بخاري است، صحيح بخاري هفت هزار و ششصد و خُرده‌اي حديث دارد، مگر بيش از اينهاست؟ و اين صحيح بخاري شما كه اينقدر حديث دارد بيش از نصف آن تكراري است، گفت مثلاً كدام حديث تكراري است؟ گفتم حديث دوات و قلم، خيلي برافروخته شد! گفتم حديث دوات و قلم در هفت جا در صحيح بخاري آمده است، گفتم اگر بيائيم اين را واقعاً دقّت كنيم چقدر حديث فقهي دارد؟ گفت ما كاري به صحيح بخاري نداريم! تصريح كرد و گفت الآن كتاب ما در فقه از جهت روايي در ذهنم مي‌آيد كتاب غاية المرام است، به يكي از شاگردانش گفت برو كتاب را بياور، يك كتابي آورد و گفت اين كتاب الآن مستند ما در روايات است و خلاصه خودش گفت در اين كتاب بيش از 1500 حديث فقهي است، من به او گفتم كه سلّمنا 1500 تا كجا و 50 هزار تا كجا!!

كتاب را باز كردم و ديدم يك روايتي از پيامبر هست، به او گفتم خيلي‌هايش از صحابه نقل شده كه براي ما اعتبار و حجّتي ندارد ولي براي شما دارد، شما چقدر از پيامبر حديث داريد؟ مع ذلك يك حديثي از پيامبر نقل كرده بود كه رسول خدا(ص) در يك جنگي دستور دادند درخت‌هاي آن منطقه را آتش زدند، به او گفتم هل هذا حديثٌ فقهيٌ؟ گفت نعم، گفتم به نظر ما حديث فقهي نيست، گفت چرا؟ ‌گفتم روي مباني ما اين قضيةٌ خارجية و قضيه‌ي خارجيه نمي‌تواند مستند براي فقيه باشد، فقيه بايد از يك روايت، يك قضيه‌ي حقيقي در بياورد كه مورد استنباط قرار بدهد، اين يك قضيه‌ي خارجيه است، مثل اين مي‌ماند كه بگوئيد وقتي پيامبر(صلوات الله عليه) در جنگ داشتند مي‌رفتند در شب اين كار را كردند، اينها به عنوان قضيه خارجيه است، نمي شود از آن يك ملاك و حديث فقهي را درآورد و بعد با او بحث كرديم، من آنجا خدا را شكر كردم كه اصول ما كجا و اصول آنها كجا؟ فقه ما كجا و فقه آنها كجا؟ اصلاً اين عنوان و اين جهت برايش بسيار تازگي داشت، قضيه‌ي خارجيّه، قضيه‌ي حقيقيّه، گفتم اصلاً حديث فقهي آنست كه قابليّت استنباط داشته باشد، مصاديق ديگري را بشود برايش قرار داد، گفتم به اين كه نمي‌شود استدلال كرد. (خواستم اين را عرض كنم كه نهج البلاغه هم به عنوان كلام فقهي نيست كه ما بتوانيم به او استدلال كنيم، در مسائل فقهي خودمان. حالا بحث به اينجا كشيده شد).