حال باید دید کسانی که به صورت مطلق می‌گویند حج بر دین مقدم است دلیل‌شان چیست؟‌

بر حسب همان مطلبی که در عبارت مستند مرحوم نراقی آمده، نراقی وقتی فتوای محقق اردبیلی را بر وجوب الحج نقل می‌کند و می‌گوید: «و هو الحق»، بعد می‌گوید: «لصدق الاستطاعه»، اینجا استطاعت هست و این آدم آن استطاعت و مالی که با آن مال حج برود؛ یعنی «ما یحجّ به» که در روایات استطاعت آمده را دارد، پس مستطیع است و حال که مستطیع است باید حجّش را انجام بدهد.

این سخن را در تأیید محقق خویی(قدس سره) می‌گوییم که در این روایات ندارد که دین نداشته باشد، وقتی استطاعت شرعیه را روایات معنا می‌کند، وقتی استطاعت شرعیه را معنا می‌کند می‌گوید زاد و راحله، تخلیة السرب، ولی نمی‌گوید دین نداشته باشد و ما از اول گفتیم استطاعت شرعی ملاک است، استطاعت شرعی الآن اینجا موجود است، استطاعت شرعیه که «له ما یحج به» و «تخلیة السِّرب» الآن محقق است پس استطاعت در اینجا هست.

[3] ـ «و اختار المصنف (قدس سره) وجهاً آخر و هو: أن أداء الدّين إذا كان واجباً عليه بالفعل كالحالّ، أو كان الدّين مؤجلًا لا يثق بالأداء بعد الحجّ، فيسقط الحجّ لعدم صدق الاستطاعة، و أما إذا كان مؤجلًا يتمكن من الأداء بعد الحجّ، أو كان حالّا و أذن له بالتأخير، يجب الحجّ لصدق الاستطاعة. و ما ذكره هو الصحيح لا لما ذكره من صدق الاستطاعة و عدمه، فإنّ الاستطاعة فُسرت في النصوص بالتمكّن من الزاد و الراحلة و تخلية السرب، و هي قدرة خاصة و المفروض في المقام تحققها حتى في صورة الدّين الحالّ المطالَب، فإن الدّين بنفسه لا يكون مانعاً من تحقق الاستطاعة المفسرة في الروايات.» موسوعة الإمام الخوئي؛ ج‌26، ص92.