حالا ما يك اشاره‌‌اى به برخى از كلمات فقها بكنيم راجع به همين عصير عنب، تا به بحث مانحن فيه وارد بشويم.

عصير عنب وقتى كه غليان پيدا كرد، قبل از ذهاب ثلثين بلا اشكال خوردنش حرام است، و اجماع هم بر اين معنا وجود دارد، علاوه بر اجماع، روايات زيادى هم داريم كه عصير عنب «اذا غلا و لم يذهب ثلثاه» خوردنش حرام است. گاهى اوقات از شما آقايان هم سؤال می‌‌كنند كه مثلاً يك انگورى را و يا يك كشمشى را در غذا انداخته‌‌اند آيا اين مشكلى دارد يا ندارد؟ خود انگور و كشمش كه مشكلى ندارد، بحث در اين است كه اگر آب اينها گرفته بشود، آب انگور را بگيرند، بعد اين آب انگور غليان پيدا كند، اين غليانش هم گاهى به نفسه است، و گاهى بوسيله ‌‌ى نار و يا شمس غليان پيدا می‌‌كند. جايى كه غليان پيدا می‌‌ كند، موضوع براى حرمت و طهارت و نجاست است.

مرحوم علاّمه در كتاب مختلف می‌‌فرمايند: «الخمر و كل مسكر و الفقاع و العصير اذا غلا قبل ذهاب ثلثيه بالنار او  من نفسه - فرق نمی‌‌كند با آتش غليان پيدا  كند، يا خود بخود غليان پيدا بكند - نجسٌ ذهب اليه اكثر علمائنا» مثل شيخ مفيد، شيخ طوسى، سيد مرتضى، ابو الصلاح، سلار، ابن ادريس. و كسى كه مخالفت كرده است ابن ابى عقيل است.

مرحوم شيهد ثانى در كتاب المقاصد فرموده: «ان تحقق القولين فى المسأله مشكوك فيه عصير عنب اذا غلا و لم يذهب ثلثاه - می‌‌فرمايند: همه قايل به نجاست هستند، اين كه اصلاً بخواهيم بگوييم در مسأله دو قول وجود دارد، مشكوك است و همه قايل به نجاست هستند. البته اين حرف مرحوم شهيد در كتاب مقاصد حرف درستى نيست؛ مثلاً مرحوم محقق در كتاب «المختصر النافع» وقتى نجاسات را بيان می‌‌كند ذكرى از عصير عنب ندارد. پس مشهور قايل هستند (يعنى يك مقدار مسأله اختلافى است) كه عصير عنبى «اذا غلا» قبل از اينكه دو ثلثش از بين برود، گفتيم كه خوردنش بلا اشكال حرام است، و مشهور قريب به اتفاق هم قايل به نجاستش هستند. بعد از بيان اين مقدمه، عرض كردم ما الان در مقام بيان دليل نجاستش نيستيم؛ و دليل نجاست، دليل حرمت و...بايد در كتاب الطهارة بحث بشود و ما در اينجا بعنوان «على المبنى»، می‌‌خواهييم بگوييم: اگر عصير عنب از نجاسات باشد، شيخ انصارى می‌‌فرمايند: «يكى از نجاساتى كه بيعش جايز است عصير عنب قبل از ذهاب ثلثين است». 

لقايل ان يقول: كه در اين روايت بحث غليان مطرح نشده است، ما الان در مانحن فيه می‌‌خواهيم مسأله غليان را كه مطرح بكنيم، بگوييم: بعد از غليان و قبل از ذهاب ثلثين اين عنوان نجاست را دارد، بگوييم نه، روايت می‌‌گويد عصير از انگور خمرٌ و خمر هم نجس است، ديگر بحث غليان نيست؛ تا بياييم مسأله غليان را مطرح كنيم. جواب اين است كه اين روايت اصلاً در مقام بيان اين نيست كه آيا غليان باشد يا نباشد، در مقام اين نيست كه ذهاب ثلثين بايد باشد يا نه، اين روايت در مقابل كسانى بوده، در مقابل عده‌‌اى (شايد عامه) بوده كه آنها قايل بوده‌‌اند كه خمر منحصر به عصير عنب هست.

  امام صادق در روايت می‌‌فرمايند: «قال رسول اللّه(ص)» چون اين رواياتى را كه ما داريم گاهى اوقات امام صادق حكم خودشان را بيان می‌‌كنند، امّا در بعضى از روايات كه می‌‌گوييم: عن الصادق أنه قال، قال: رسول اللّه، امام صادق(ع) استناد می‌‌كند به فرمايش پيامبر، براى اين است كه می‌‌خواهد آنها را سر جاى خودشان بنشانند كه اين كلام پيامبر است؛ پيامبر فرمود: «الخمر من خمسه» منحصر به عصير انگور نيست، در بقيه موارد می‌‌آيد. يا اگر مخالفين بخواهند بگويند از غير اين خمسه هم خمر وجود دارد می‌‌خواهند او را نفى بكنند، بفرمايند نه، خمر فقط در اين پنج گروه معنا دارد، زايد بر اين پنج گروه معنا ندارد، امّا روايت در مقام بيان غليان و عدم غليان نيست.

راوى اقل در اينجا در مقام نفى اكثر نيست؛ حالايى كه در مقام نفى اكثر نيست معارضه ندارد، حالا كه معارضه ندارد آن راوى اكثر چون كلمه «خمر» را آورده است بعنوان خبر عادل ما بايد همان را اخذ بكنيم، نتيجه اين است كه امام فرموده «خمر».  شاهد در اينجا اين است كه باز عصير مطبوخ را امام از مصاديق خمر می‌‌داند، مسأله غليان و عدم غليان باز در اينجا مطرح نيست، به عبارت اُخرى امام می‌‌خواهد ملاك را صدق خمر قرار بدهد، يعنى عصير عنب «اذا صدق عليه الخمر نجسٌ و حرامٌ-  اذا لم يصدق عليه الخمر حلالٌ و طاهرٌ» آيا ما می‌‌توانيم از اين روايت معاوية بن وهب يك چنين معناى را استفاده بكنيم كه ملاك در باب عصير عنبى صدق خمريت است يانه؟ حالا اين روايت را ملاحظه بفرماييد، تا توضيحش را فردا عرض كنيم.