در جلسه قبل اين فرمايش مرحوم شيخ(ره) را بررسي كرديم كه اگر شيء نجسى داراى منفعت محلله باشد، به اعتبار اين منفعت در بعضى از موارد عرف او را مال می‌‌‌‌داند و در بعضى از موارد عرف او را مال نمی‌‌‌‌داند، كه عرض كرديم فرمايش تامى نيست و به اعتبار وجود منفعت، اين شيء هميشه عنوان ماليت را دارد ولو اينكه اين منفعت، منفعت نادره باشد. بله اگر يك منفعتى باشد خيلى ضعيف و منفعتى كه واقعاً ملحق به عدم باشد، آنجا ديگر ماليت ندارد.

به نظر ما اين قسمت بيان ايشان مخدوش است ؛ اشكالش اين است كه:

مطلب ديگرى كه باز در كلمات خود مرحوم ايروانى(ره) مورد توجه قرار گرفته اين است كه اصلاً شيخ انصارى(ره) چرا اين مطلب - كه بعضى از منافع هست كه به شى‌‌ء عنوان ماليت می‌‌‌‌دهد و بعضى عنوان ماليت نميدهد - را در اين قسمت مكاسب آورده است؟

سپس مرحوم شيخ(ره) براى اين حق الاختصاص دو منبع و منشأ را ذكر می‌‌‌‌كنند ؛ يكى منشأ حيازت است و منشأ دوم استصحاب است، كه ما هردومنبع را بايد بحث كنيم و ببينيم آيا اولاً اين دو دليلى كه مرحوم شيخ(ره) فرمودند تا چه حد درست است، ثانياً غير از اين دو دليل آيا دليل ديگري براى حق الاختصاص هم داريم يا نداريم؟

عبارت شيخ(ره) را دقت بفرماييد : «و الظاهر» اين «و الظاهر» را بعد از آن عبارتى ذكر كرده‌‌‌‌اند كه شى‌‌ء منفعت دارد مثل عذرة براى كود، اما می‌‌‌‌فرمايد عرف اين را مال نمی‌‌‌‌داند - بعضى‌‌‌‌ها در جواب اين اشكال كه اگر عرف مال نمی‌‌‌‌داند پس چرا الان پول می‌‌‌‌دهند و مقدار زيادي عذره می‌‌‌‌خرند؛ معتقد هستند اين پول براى خود عذره نيست چون خودش ارزشى ندارد و مال نيست، بلكه براى زحمتى است كه يك كسى رفته اينها را جمع كرده و حالا می‌‌‌‌خواهد در يك جايى قرار ‌‌دهد، اين پول زحمتى است كه او تحمل ميكند، ولى واقع اين است كه الان در عرف ما، به اعتبار همين منافعى كه دارد خودش ماليت دارد - شيخ(ره) بعد از اين می‌‌‌‌فرمايند «و الظاهر سقوط حق الاختصاص فى هذه الامور الناشى اما عن الحيازة و اما عن كون اصلها مالاً للمالك» اين حق يا ناشى از حيازت است مثل اينكه كسى عذره‌‌اى را حيازت كرده و در يك جا جمع كرده است، در اثر حيازت، خودش اختصاص پيدا می‌‌‌‌كند و يا اينكه اين شى‌‌ء نجس، اصلش مال مالك بوده بعداً نجس شده، «كما لو مات حيوان له» مثل اينكه يك گوسفندى كه مال اين شخص بوده مرده است، ديگران نمی‌‌‌‌توانند بردارند ببرند، بلكه اين شخص حق الاختصاص دارد .

در ادامه اين بحث، اين بحث مهم را مطرح ميكنيم كه امروز در جامعه وجوددارد بنام مالكيت فكرى، حق تأليف، حق اختراع، حق امتياز و اين حقوق امروز‌‌ى كه خيلى هم در دنيا مورد توجه قرار گرفته است و در بين فقهاء بزرگ ما مورد اختلاف است، كه اگركسى كتابى نوشت آيا اينجا چيزى بنام حق التأليف دارد يا ندارد؟ كتابى را نوشته و چاپ هم كرده آيا می‌‌‌‌تواند بگويد ديگرى حق ندارد بدون اجازه من اين كتاب را چاپ كند و يا بدون اجازه من از اين كتاب چيزى را نقل كند؟

و صلی الله علی سیدنا محمد و آله اجمعین.