شارع می‌گوید «لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَيْهِ سَبِيلًا» مستطیع باید به حج برود، حالا اگر به عنوان یک حکم حکومتی یا فتوای حکومتی فقیهی بگوید فعلاً حج جایز نیست، این در یک مقطعی اشکال ندارد اما هیچ فقیهی نمی‌گوید ممکن است یک زمانی بیاید بدون اینکه هیچ مسئله‌ای هم در کار باشد بگوئیم، حالا فرض کنید زمان اقتضا می‌کند که مردم اصلاً حج نروند نمی شود! روی تغییر موضوع یا روی یک مصلحت اهم که مصلحت اهم مقیّد به این است که تا مادامی که این مصلحت اهم باشد، اگر گفتیم الآن در حج می‌گویند استطاعت، طریقی باید باشد و... همه‌ی اینها موجود است، ولی الآن کسی که به حج می‌رود وقتی رسید حج انجام داد و تمام شد و بخواهد برگردد بگیرند خدایی نکرده زندان و اعدامش کنند! اینکه هیچ فقیهی نمی‌گوید که تو هم برو حج، یک عناوین اینطوری اگر روی کار آمد یا آنجایی که اساس دین در معرض یک خطری قرار می‌گیرد، موقتاً می‌تواند تعطیل کند. یکی از فرق‌های بین قضیه ی حقیقیه و خارجیه در همین است، در قضیه‌ی خارجیه بین انشاء و فعلیت تفکیک وجود ندارد، اما در قضیه‌ی حقیقیه ممکن است الآن شارع انشاء کند، پنج سال بعد فعلیت پیدا کند، چون موضوع در قضایای حقیقیه لازم نیست که در حین انشاء موجود باشد، بالفعل موجود باشد، اما در قضیه‌ی خارجیه باید موضوع بالفعل موجود باشد.

وصلی الله علی محمد و آله الطاهرین