- پایگاه اطلاع رسانی آیت الله شیخ محمدجواد فاضل لنکرانی

تا به حال دو آيه از آيات شريفه را بيان کرديم ملاحظه فرموديد که مي توانيم به ذيل آيه دوم که عبارت از آيه 5 سوره مومنون بود «َفَمَنِ ابْتَغي وَراءَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ العادُونَ» ، بر ما نحن فيه و بر مدعاي خودمان استدلال کنيم .

استدلال به آيه 23 سوره نساء

دو آيه از آيات شريفه قرآن مطرح است يکي آيه 23 سوره نساء است : «حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ وَ بَناتُكُمْ وَ أَخَواتُكُمْ وَ عَمّاتُكُمْ وَ خالاتُكُمْ وَ بَناتُ الْأَخِ» اين آيه شريفه مي فرمايند گروهي از زنها بر انسان حرام است. استدلال به اين آيه شريفه بر مدعي اين است که در اين جا مي فرمايد «حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ وَ بَناتُكُمْ وَ أَخَواتُكُمْ وَ عَمّاتُكُمْ وَ خالاتُكُمْ» نتيجه اين مي شود که بگوييم چه چيز حرام است؟ معنا ندارد ذات اين زن حرام باشد، تکليف به فعلي از افعال تعلق پيدا مي کند، پس بايد فعلي در تقدير باشد و چون در اينجا فعل معيني آورده نشده از باب حذف المتعلق يدل علي العموم بگوييم هر فعلي حرام است.

در ما نحن فيه که مي گوييم نطفه مرد در رحم اجنبيه قرار داده شود، مقصود از اجنبيه يعني غير از زوجه که حليله انسان است، پس مادر و عمه و خاله اجنبيه هستند و در اين مدعي، غير از زوج و زوجه عنوان اجنبي و اجنبيه دارد و آيه مي گويد «حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ» و يکي از افعالي که حرام است قرار دادن نطفه در رحم اين مادر است (کساني که تمايل پيدا کردند به اينکه قرار دادن نطفه در رحم اجنبيه جايز است فرقي بين اين نمي گذارند که آن اجنبيه زن غير باشد يا نباشد، شوهر دار باشد يا نباشد از محارم نسبي باشد يا نباشد.

يکي از جهاتي که مجتهد بايد در فتوا به آن توجه داشته باشد ابعاد فتوايي است که مي دهد، لازمه فتواي کساني که مي گويند تلقيح نطفه اجنبي به اجنبيه جايز است اين است که منحصر به اين نيست که نطفه مرد ناشناسي را در رحم زني قرار دهند که هيچ قرابتي با مرد ندارد، اين يک مصداق است و مصداق ديگرش مادر اين فرد است . بحث توسعه دارد و تکرار مي کنم کسي که مي خواهد فتوا دهد به اين که قرار دادن نطفه اجنبي در رحم اجنبيه جايز است نمي تواند بگويد منظور من از اجنبيه زني بوده است که هيچ ارتباطي با مرد نداشته اما در رحم مادرش نه. ميگوييم چه فارقي وجود دارد؟ بالاخره مادر هم اجنبيه است و چه بسا حرمت او مؤکد هم باشد.

اگر شما مسئله جواز را مي آوريد چه وجهي دارد که مادر و خواهر و عمه را جدا بياوريم؟ و اين افراد ملتزم به اين هم شده اند، کساني که مي گويند قرار دادن نطفه در رحم اجنبيه جايز است اين مصاديق را هم مي گويند ولو رحم مادر باشد، رحم خواهر و عمه و ... باشد. کساني هم که مي گويند جايز نيست يکي از حرفهاي آنها اين است که اگر بخواهيم بگوييم جايز است انسان مسلمان نمي تواند ملتزم به اين باشد که نطفه فرزندش را در رحم مادرش قرار دهند. من استدلالي به ذيل اين آيه که با توجه به آن روايت ها باشد نديده ام . در اين آيه سوره نساء حُرِّمَتْ عَلَيْكُمْ أُمَّهاتُكُمْ گفتيم احکام تکليفيه به ذات تعلق پيدا نمي کند و چون متعلق محذوف است حذف المتعلق يدل علي العموم، عموم که شد، يکي از مصاديق آن اين مي شود که قرار دادن نطفه در رحم مادر و عمه و خاله و .... حرام است .

اشکال در استدلال

يک اشکال در استدلال به اين آيه اين است که قبلا هم گفتيم که اگر از شما بپرسند که شما به عنوان يک طلبه محقق قبول داريد که حذف المتعلق يدل علي العموم؟ مي گوييد نه، اصلا اين از امور مشهوره اي است که لا اصل لها . ما آيه و روايتي و قاعده اي داريم؟ بله، گاهي اوقات حذف المتعلق به صورت موجبه جزئيه دلالت بر عموم دارد. در هر جايي که متعلق حذف شده است ما بايد از قرينه مناسبت حکم و موضوع بفهميم متعلق چيست؟ در اين آيه شريفه گروهي از زنان را بيان مي کند؛ مادر، دختر، خواهر، عمه، خاله، دختر برادر و خواهر، مادران رضاعي، خواهران رضاعي، ما در زن و ربيبه تا مي رسد به «ان تجمع بين اختيين» جمع بين دو خواهر، اينجا معلوم مي شود که مراد نکاح با اينها است و ازدواج با اينها حرام است، و اين قرينه مناسبت حکم و موضوع چنين اقتضايي را دارد.

اشکال دوم به استدلال

اشکال دوم اين است که آياتي که قبل و بعد از اين آيه است ظهور خيلي روشني دارد که آيه راجع به نکاح است «وَ أُحِلَّ لَکُمْ ما وَراءَ ذلِکُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوالِکُمْ مُحْصِنينَ غَيْرَ مُسافِحينَ» که دلالت بر نکاح دارد و آيات قبل و بعد همه قرينه مي شود بر اينکه مراد در اينجا نکاح است .

استدلال به آيه 35 سوره احزاب آخرين آيه آيه، 35 سوره احزاب است: «إِنَّ الْمُسْلِمِينَ وَالْمُسْلِمَاتِ وَالْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ... وَالْحَافِظِينَ فُرُوجَهُمْ وَالْحَافِظَاتِ» ، اينجا برخي از کساني که در آيات الاحکام کار کرده اند، مثل جصاص در احکام القرآن در ج سوم ص 47 و ابن کثير در تفسير القرآن العظيم ج 3 ص 296 نظير همان حرفي را گفته اند که در «وَ الَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حافِظُونَ ....» گفتيم و عرض کردم شبيه آن در کلام شيخ طوسي در تبيان است.

اينها مي گويند آيه اطلاقي دارد که مي گويد مرد و زن بايد فرج خود را از هر چيزي حفظ کنند الا آن چيزي که ما دليل بر مباح بودن آن داريم . دقت کنيد . آيه دلالت دارد مرد و زن بايد حفظ الفرج کنند مطلقا از هر چيزي، مگر آن چيزي که تصريح به اباحه او شده است . و تنها چيزي که تصريح به اباحه آن شده زوج و زوجه است . در نتيجه اين که ما بگوييم مرد نطفه خود را در رحم غير قرا ر دهد يا زن اجازه دهد نطفه غير در رحم او قرار بگيرد در اطلاق آيه همين قرار مي گيرد.

اشکال استدلال به آيه اگر رواياتي که مي گويند در قرآن مقصود از حفظ الفرج زنا است نبود مي توانستيم به اين آيه هم استدلال کنيم . نتيجه ی بررسي آيات و روايات نتيجه اين مي شود که ما از روايات به هيچ وجه نتوانستيم استفاده کنيم و از چهار آيه قرآن که خوانديم فقط از ذيل آيه 5 سوره مومنون استفاده کرديم . «فَمَنِ ابْتَغي وَراءَ ذلِکَ» که مي شود به آن استدلال کرد که اهداء نطفه حرام است.

بحث شبيه سازي

امروز چيزهايي درست شده به نام شبيه سازي، که ديگر نطفه مرد را نمي گيرند، بلکه سلولي از سلولهاي پوستي و جسمي و به قول خودشان يک سلول هاي جنسي دارند و يک سلول هاي جسمي دارند که يک سلول از بدن اين مرد مي گيرند و اين را در رحم زن خودش يا رحم زن ديگري قرار مي دهند و درست بعدها مردي نود و هفت درصد شبيه همين مرد از نظر قد و شکل چهره شکل و چشم و بدن و... بوجود مي آيد . آيا درست است يا نه؟ که بحث داغ امروز است، که علماي اهل سنت و کليسا و مراکز اخلاقي غرب و حکومتها تحريم کرده اند، اما بين علماي شيعه، سه يا چهار نظريه وجود دارد . خيلي از آنها مي گويند به عنوان اولي جايز است اما اگر مفسده داشته باشد نه . فرض کنيد سلولي از مرد 20 ساله اي را مي گيرند و 20 سال بعد، 20 مرد شبيه او متولد مي شوند و زندگي مي کنند بحثهاي زياد و جالبي دارد . در مورد رحم اجنبيه اش مي توان به فمن ابتغاء وراء ذلک مي شود استدلال کرد به ذيل و اطلاقي که در ذيل آيه وجود دارد .

بازگشت به بحث تلقيح

در مورد تلقيح در رحم اجنبيه من خيلي در ميان اين ادله دقت کردم بعضي دلالت آيات قرآن را تمام نمي دانند و به يک روايت «من اقر نطفته في رحم يحرم عليه» تمسک کرده اند . بهترين دليل همين ذيل آيه شريفه 5 سورهء مؤمنون است . يک دليل ديگر هم داريم که در جلسه بعد عرض مي کنيم.

و صل الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.

برچسب ها :

فَمَنِ ابْتَغي وَراءَ ذلِکَ استدلال به آیه 23 سوره نساء بر حرمت تلقیح مصنوعی مقصود از اجنبيه لازمه فتواي جواز تلقيح نطفه اجنبي به اجنبيه شبيه سازي انسان بهترین دلیل بر حرمت تلقیح مصنوعی

مكاسب محرمه/ تلقيح مصنوعي