ما نمي‌خواهيم وارد بحثي به نام مقاصد الشريعه شويم، - که نمي دانم به آن اشاره کرده ام يا نه - ، علماي اهل سنت به اين بحث مقاصد الشريعه خيلي پرداخته‌اند. مقاصد الشريعه يعني هدف خداوند از تشريع اين قوانين چه بوده است و چه غايتي را دنبال مي کرده و آن غايت را در استنباط و اجتهاد داخل مي‌دانند. البته مقداري از آن در فقه ما هم هست، مثلاً در آنجايي که فرض کنيد علت منصوص داريم، اينها در مقاصد الشريعه مي گويند ما مقصد و غايت را پيدا کنيم .

مثلاً مي‌گويند يکي از اهداف شارع از تشريع قوانين حفظ نسل است، يعني به همين شکل انساني، به طوري که پدر و مادر معين باشد  اگر تلقيحي امکان داشته باشد که از بعضي از آيات قرآن چه بسا اشعاري به اين معنا باشد «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ في أَحْسَنِ تَقْويمٍ»، و مسير خلقت انسان که از کجا شروع مي شود و در کجا قرار مي گيرد و چند وقت مي ماند و تا برسد به انساني که متولد مي‌شود، اين را ذکر مي کند. از آن استفاده مي شود که راههاي ديگر هم ممکن است وجود داشته باشد اما احسن تقويم نيست.

هدف شارع اين است که انسان از راه احسن تقويم متولد شود و راهش فقط ارتباط زوج و زوجه است. حتي بعضي‌ها در همين جا جمود مي‌کنند و مي گويند فقط هم از راه طبيعي جائز است. اما فقهاي ما مي‌فرمايند نه اگر از راه ديگري هم باشد حلال است. فرض کنيد زن، نطفه شوهرش را که او عزل کرده بردارد و در رحم خود قرار دهد و بچه‌دار شود اين مانعي ندارد، اما همين راه باشد. اگر ما تخمک حيوان و يا گياهي را بخواهيم بياوريم چه بسا با اين غرض منافات داشته باشد اما نمي‌خواهم بگويم که دليل است.

عرض کردم که اهل سنت خيلي به بحث مقاصد الشريعه پرداخته اند و به عنوان علم مطرح کرده‌اند. شما در علم اصول موضوع، تعريف، غايت، مسائل و ... را بيان مي کنيد و اينها هم در علم مقاصد الشريعة تمام اينها را بيان مي‌کنند. بعضي از محققين ما مي‌گويند اولين کتابي که در بحث فقه نوشته شده است، توسط شيخ مفيد نگارش يافته است و از نظر تصنيفي ما را مقدم مي‌دانند. اما اصول فقهي را که امروزه ما داريم چهارچوبش شبيه به اهل سنت است اما محتواي آن زمين تا آسمان متفاوت است. آنها بحث اجماع و قياس دارند ما هم داريم. تمام اين مباحث الفاظ که مطرح مي شود را ما داريم، اما اين مباني مهمي که بزرگان ما در باب وضع دارند اصلا در کلمات آنها وجود ندارد.

در مباحث مقاصد الشريعة، که ما هم در فقه خودمان گاهي اوقات فقها تعبير مي‌کنند به «ذوق فقهي» «مذاق شرع»، اينها با مقاصد الشارع دور نيست، اما اينها را بايد يک کنکاشي کرد و به نتيجه‌هاي روشني رساند. مي‌خواستم اشاره کنم که شارع چه بسا مي‌خواهد از اين راه اين نسل ادامه پيدا کند. اگر کسي گفت ما از ادله استفاده مي‌کنيم که ادامه نسل از راههاي ديگري هم ممکن است، مثلاً ممکن است نطفه مرد را بگيرند و تخمک اين زن را هم بگيرند - که زن و شوهر شرعي‌اند - اما در دستگاه بگذارند تا آخر و بعد هم بچه اي متولد شود که ظاهرش انسان است که ممکن است بسيار جميل هم باشد، ممکن است قوي و فربه هم باشد و حين ولادت 5 کيلو هم باشد، به حسب ظاهر ممکن است اينطور باشد، اما آن خصوصياتي  که در رحم مادر وجود دارد هرگز در او محقق نشده است، و چه بسا شارع فقط آن راه را مي‌خواهد و بعضي مي‌گويند از آيات قرآن هم استفاده مي‌شود.

تا اينجا بحث صور تلقيح از نظر حکم تمام شد و بحمد الله بحث مفصلي شد و آن مقداري که ممکن بود جوانب را توضيح داديم. بحث دوم اين است که بچه اي که متولد مي شود بچه چه کسي است؟

و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین.