در مورد اينکه آيا ولد الزنا ارث مي‌برد يا نمي‌برد مشهور قائلند به اينکه ولد الزنا ارث نمي‌برد نه از زاني و نه از آن زني که از او متولد شده - البته احکام ديگري هم در فقه براي ولد الزنا مترتب شده - در مقابل مشهور بعضي از قدماي از فقهاء مثل صدوق، مثل يونس بن عبد الرحمن که اينها در رجال هم حالا صدوق که معروف و مسلم است که از فقهاست، يونس هم رجاليين تصريح به فقاهتش کرده‌اند، اينها بر حسب يکي دو روايتي که در باب ولد الزنا وارد شده، قائلند به اينکه ولدالزنا ارث مي‌برد.

اينجا ما نمي خواهيم وارد اين بحث مفصل شويم، يک بحثي است که بايد روايات مربوط به ولد الزنا را هم سنداً و هم دلالتاً بررسي کنيم و الآن در اينجا نيازي به آن نداريم، چون در بحث تلقيح مصنوعي، اگر نطفه مرد را در رحم زن اجنبيه قرار دهند، اگر هم اين کار حرام باشد، اما اين ولد، عنوان ولد الزنا را ندارد. اين بچه‌اي که از اين راه متولد شده - حالا ولو قائل شويم به اينکه تلقيح نطفه اجنبي به تخمک اجنبيه حرام باشد - اما بر اين عنوان، زنا و ولدالزنا صدق نمي‌کند و اگر عنوان زنا صدق نکرد، يک حکم تکليفي حرمت است که اين حرمت نمي‌تواند آن عناوين عرفيه‌اي را که براي نسب هست از بين ببرد.

عرف مي گويد پدر، صاحب ماء و نطفه است و مادر هم صاحب تخمک است. ما حالا نمي‌خواهيم وارد بحث مفصلي که مربوط به ولد الزنا و احکام او هست بشويم و از چيزهايي که پژوهشش در فقه هم لازم است اين است که به صورت مستقل اين احکام ولد الزنا مطرح شود. چون متأسفانه در زمانه ما مصاديق اين معنا از زمان قبل خيلي بيشتر شده - اما آيا علي فرض اينکه بپذيريم که شارع از ولد الزنا نفي نسب کرده آيا اين به اين معنا است که شارع براي نسب يک معناي شرعي قائل است؟

اينجا ما مي‌دانيم که ولد الزنا ارث نمي‌برد، مشهور هم همين را مي‌گويند. اينکه ولد الزنا ارث نمي‌برد آيا از آن قواعد عامه ارث، تخصيصاً خارج است يا تخصصاً خارج است؟ يک بحثي در بحث عام و خاص اصول داريم که در دوران بين تخصيص و تخصص ما بايد چه کار کنيم؟ آيا مي‌توانيم به اصالة العموم تمسک کنيم و با اصالة العموم نفي تخصيص کنيم و تخصص را نتيجه بگيريم، مثلاً مولايي گفته «أکرم العلماء» يک زيدي هم وجود دارد، ما يقين داريم که اين زيد واجب الإکرام نيست، اما نمي‌دانيم اين زيدي که واجب الإکرام نيست آيا داخل در علماست و حکماً خارج شده، يا اصلاً زيد عالم نيست و تخصصاً خارج است؟ اگر گفتيم داخل علماست و حمکاً خارج است، اينجا عنوان تخصيص را پيدا مي‌کند، امّا اگر گفتيم زيد اصلاً عالم نيست، مي‌شود تخصص.

در اينجا در دوران بين تخصيص و تخصص برخي از اصوليين قائلند به اينکه ما مي توانيم به اصالة العموم تمسک کنيم، بگوييم «أکرم العلماء» شک مي‌کنيم تخصيص خورده يا نه؟ اصالة العموم را جاري مي کنيم مي گوييم تخصيص نخورده، نفي تخصيص ملازم است با اينکه بگوييم اين فرد تخصصاً خارج است.

حالا ما نمي‌خواهيم وارد بحث الولد للفراش بشويم ولو اينکه يک اشاره‌اي به آن مي‌کنيم به آن، الآن مي‌خواهيم اين را بگوييم - خوب ذهن خودتان را متمرکز کنيد روي اين مطلب – اگر از شما سؤال کنند آيا در شرع ما يک نسب شرعي داريم بر خلاف آنچه که در لغت و عرف هست؟ در لغت و عرف مي‌گويند بچه اي که از ماء يک مردي و از تخمک يک زني به وجود بيايد، اين صاحب نطفه مي‌شود پدر، صاحب تخمک هم مي‌شود مادر، عرف و لغت اين را مي‌گويد. اما در شريعت که مي‌رسيم، در باب زنا، شارع نفي نسب کرده، شارع در باب زنا نفي ارث کرده،

مي‌خواهيم اين طور بگوييم که آيا از نفي الإرث که ارث يکي از احکام نسب است، اگر گفتند فلاني از فلاني ارث نمي‌برد معنايش اين است که بين اينها نسبي وجود ندارد، آيا از نفي الإرث استفاده مي‌کنيم که اصلاً از نظر شرع نسب وجود ندارد؟ در اينجا آيا اصلاً شارع مي‌گويد اينجا نسب نيست يا شارع اصل وجود نسب را بين زاني و بين اين ولد الزنا قبول دارد ولي اين حکماً در مورد ارث خارج شده و اين مورد تخصيص خورده يعني ولد الزنا ارث نمي‌برد؟ يا مثل سائر احکامي که ما داريم مثلاً فرض کنيم در باب امامت جماعت؛ مي‌گوييم امام جماعت بايد عادل باشد، بعد مي‌گوييم بايد ولد الزنا هم نباشد، اگر ولد الزنا بود نمي تواند امام جماعت باشد. آيا اين معنايش اين است که اگر کسي ولد الزنا بود  عادل نيست؟ نه، ممکن است حالا يک کسي ولد الزنا باشد، امّا در تقوا گوي سبقت را از خيلي‌ها ربوده باشد.

پس نتيجه اين شد که اگر کسي از شما پرسيد آيا در شريعت براي نسب يک معناي شرعي خاص داريد؟ مي‌گوييم نه، شرع نيامده براي نسب يک معناي شرعي خاص قرار دهد، درست است صاحب جواهر ادعاي اجماع و ادعاي ضرورت هم کرده، اما اين اجماع مستند به همين رواياتي است که در باب ولد الزنا آمده و مستند به بعضي از نکاتي است که در قاعده فراش است و اگر اين روايات يا آنچه که در قاعده فراش آمده - که حالا اگر فردا توفيق باشد نکاتي را راجع به قاعده فراش هم مي گويم اينها - را انسان دقت کند نمي‌تواند از آنها خروج تخصصي را استفاده کند که بگوييم اين شخص زاني تخصصاً اصلاً پدر ولدالزنا نيست، نه، اين رابطه پدري و پسري هست.

اگر فقط براي ارث دليل داريم که ارث نمي برد، از آن زني که به دنيا آمده ارث نمي‌برد، اما در محرميت، اگر دليل داشتيم بر اينکه اين محرم نيست به دليل عمل مي‌کنيم، اما اگر دليل نداشتيم، دليل مي‌گويد که بين فرزند و آن مادر يا پدر، محرميت برقرار است، حالا اگر از اين زاني دختري به وجود آمد ما بگوييم اين دختر به اين شخص زاني نامحرم است چون نسب وجود ندارد، اصلاً، تابع دليليم، هر جا دليل داشتيم اين مي‌شود خروج حکمي و تخصيصي، و خروج حکمي معنايش اين نيست که شارع براي نسب يک معناي خاصي غير از آن معنايي که در عرف آمده داشته باشد.

بله يک احتمالي اينجا وجود دارد، که بگوييم اين ولد دو مادر دارد، چه اشکالي دارد؟ همان طوري که کسي که از يک زني شير مي‌خورد هم مادر نسبي دارد و هم مادر رضاعي دارد، بگوييم که اين هم در اينجا دو تا مادر داشته باشد، بعيد نيست.

در اينجا اين نکته را خوب دقت کنيد که بگوييم اين صاحب تخمک، مادر نسبي اين ولد است، اين نطفه را آوردند در رحم اين زن قرار دادند، اين جنين نه ماه از اين زن تغذيه کرده، بياييم يک تنقيح مناطي کنيم و بگوييم اگر با شير خوردن يک شبانه روز يک زني مادر اين بچه مي‌شود، با شير خوردن پانزده بار يا اگر اشتداد لحم و عظم پيدا کرد مادر مي‌شود، اينجايي که جنين نه ماه است در رحم اين هست به طريق اولي عنوان أم دارد، اما اين أم ديگر أم نسبي نيست، انسان نمي‌تواند دو تا أم نسبي نمي تواند داشته باشد، يک أم نسبي دارد و مي تواند يک أم رضاعي داشته باشد، يک أم رحمي هم داشته باشد. بعيد نيست که أم رحمي احکام أم رضاعي را داشته باشد.

در قرآن هم داريم که «واذن في الناس بالحج يأتوک رجالاً»، رجال به معناي پياده است، مي‌گويد به مردم اعلام کن حج را که پياده بيايند، آن زمان يأتوک رجالاً بوده، اما الان شايد هيچ کس پياده نرود. حملته أمه وهناً علي وهن، اين را به عنوان آنچه که در خارج واقع مي‌شود بيان مي‌کند، اثبات شيء نفي ما اداء که نمي‌کند، معنايش اين نيست که اگر در جايي حمل نبود أم نيست، تمام خصوصياتي که در اين بچه از خصوصيات ارثي و خصوصيات ژني هست از آن تخمک است. عرف در مورد نطفه چه مي‌گويد آيا مي‌گويد نطفه فقط منشأ هست، اما به مادر که مي رسيم تخمک و رحم دخالت ندارد؟! بله، اگر عقل بود مي‌توانست فرق بگذارد امّا عرف مي‌گويد بين نطفه و تخمک فرقي نيست. ظاهر اين است که عرف همان صاحب تخمک را مادر مي‌داند. والسلام.

و صلی الله علی سیدنا محمد و آله اجمعین.